بیماری های مقاربتی به امراضی گفته می شود که از طریق رابطه جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل می شوند و انواع گوناگونی دارند که از جمله آن ها می توان به بیماری سفلیس (به انگلیسی: Syphilis) اشاره کرد.
سفلیس نوعی بیماری مقاربتی باکتریایی است که روی اندام های جنسی، مقعد و دهان اثر می گذارد و درمان آن با چالش های زیادی همراه است زیرا از یک سو تشخیص آن در ابتدا دشوار بوده و از سوی دیگر علاوه بر درمان فرد نیاز به درمان شرکای جنسی او نیز می باشد. متاسفانه عدم درمان این بیماری می تواند به اندام های مهم بدن از جمله قلب و مغز آسیب جدی برساند.
در ادامه قصد داریم درباره علل، علائم و درمان سفلیس صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید.
سفلیس چیست؟
سفلیس یا سیفلیس نوعی عفونت مقاربتی است و توسط باکتری معروفی به نام ترپونما پالیدوم ایجاد می شود. اولین نشانه این بیماری یک زخم کوچک و بدون درد به نام شانکر است که می تواند روی اندام های جنسی، مقعد یا درون دهان ایجاد شود و اغلب افراد بلافاصله متوجه آن نمی شوند.
تشخیص سفلیس گاهی دشوار است تا جایی که ممکن است فرد سال ها بدون علامت با آن زندگی کرده و متوجه بیماری اش نشود، در حالی که تشخیص به موقع به درمان بهتر آن کمک زیادی می کند و عدم درمان می تواند به اندام های مهم از جمله قلب و مغز آسیب جدی بزند.
سفلیس فقط از طریق تماس مستقیم پوست با شانکرهای سفلیسی منتقل می شود و مواردی همچون استفاده از توالت فرنگی مشترک، پوشیدن لباس دیگران یا استفاده از ظروف مشترک برای غذا خوردن باعث سرایت آن نمی شود.
مراحل سفلیس
سفلیس چهار مرحله دارد که عبارتند از :
1. مرحله اولیه
2. مرحله ثانویه
3. مرحله نهفتگی
4. مرحله درجه سوم
بیماری در دو مرحله اول عفونی تر است در حالی که در مرحله پنهان اگرچه هنوز فعال است اما اغلب با علائم خاصی همراه نمی باشد. سفلیس درجه سه خطرناک ترین مرحله این بیماری است.
1. سفلیس اولیه
مرحله اولیه سفلیس حدود 3 تا 4 هفته بعد از تماس فرد با باکتری آغاز می شود. در این مرحله یک زخم گرد و کوچک به نام شانکر ایجاد می شود که بدون درد اما بسیار عفونی است. این زخم ممکن است در هر نقطه ای که باکتری وارد بدن شده از جمله داخل یا روی دهان، اندام تناسلی یا مقعد ظاهر شود.
زخم شانکر به طور متوسط حدود 3 هفته بعد از عفونت به وجود می آید، اگرچه ممکن است این زمان بین 10 تا 90 روز نیز متغیر باشد. مدت ماندگاری آن نیز بین 2 تا 6 هفته می باشد.
بیماری سفلیس از طریق تماس مستقیم با زخم شاکر (اغلب در رابطه جنسی از جمله رابطه دهانی) از فردی به فرد دیگر منتقل می شود.
2. سفلیس ثانویه
در مرحله دوم ممکن است بثورات پوستی و گلو درد ایجاد شود. بثورات خارش ندارند و معمولا در کف دست و پا دیده می شوند اما ممکن است در سایر نقاط بدن نیز ایجاد شوند.
سایر علائم سفلیس ثانویه عبارتند از :
- سردرد
- ورم غدد لنفاوی
- خستگی
- تب
- کاهش وزن
- ریزش مو
- درد مفصل
لازم به ذکر است این علائم حتی اگر فرد مورد درمان قرار نگیرد برطرف می شوند اما عفونت هم چنان باقی خواهد ماند. سفلیس ثانویه اغلب با بیماری های دیگر اشتباه گرفته می شود.
3. سفلیس نهفته
در مرحله سوم، علائم اولیه و ثانویه از بین رفته و علائم قابل توجهی مشاهده نمی شود، با این حال باکتری ها در بدن باقی می مانند. این مرحله می تواند سال ها قبل از بروز سفلیس درجه سه ادامه داشته باشد.
4. سفلیس درجه سه
این مرحله آخرین مرحله عفونت است که تقریبا 15 تا 30 درصد افرادی که تحت درمان قرار نمی گیرند وارد آن می شوند. سفلیس درجه سه می تواند سال ها یا دهه ها بعد از ابتلا به بیماری رخ داده و زندگی فرد را تهدید کند.
برخی عوارض احتمالی سفلیس درجه سه عبارتند از :
- نابینایی
- ناشنوایی
- بیماری روانی
- از دست دادن حافظه
- تخریب بافت های نرم و استخوان ها
- اختلالات عصبی مانند سکته مغزی یا مننژیت
- بیماری قلبی
- نورو سفلیس که عفونت مغز یا نخاع است
تشخیص سفلیس
اگر احساس می کنید به سفلیس مبتلا شده اید باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. پزشک معمولا از معاینه فیزیکی کامل و آزمایش خون برای تشخیص دقیق استفاده می کند. همچنین در صورت وجود زخم، ممکن است از آن نمونه برداری کند تا از حضور باکتری عامل سفلیس اطمینان پیدا کند.
اگر پزشک احتمال دهد که فرد به مشکلات سیستم عصبی ناشی از سفلیس درجه سه دچار شده ممکن است به آزمایش مایع نخاعی نیاز باشد، در این روش پزشک مایع نخاعی را از نظر حضور باکتری مورد بررسی قرار می دهد.
در مورد زنان باردار معمولا به صورت روتین آزمایش سفلیس انجام می شود زیرا ممکن است فرد به عفونت مبتلا باشد اما خودش از آن اطلاع نداشته باشد. این آزمایش برای تشخیص ابتلای احتمالی و پیشگیری از آلوده شدن جنین به سفلیس مادرزادی می باشد. لازم به ذکر است سفلیس مادرزادی می تواند به نوزاد آسیب های جدی زده و حتی کشنده باشد.
درمان سفلیس
درمان سفلیس اولیه و ثانویه با تزریق پنی سیلین امکان پذیر است، پنی سیلین یکی از پر کاربردترین آنتی بیوتیک ها می باشد که معمولا در درمان سفلیس موثر است اما افرادی که به این دارو حساسیت دارند احتمالا باید با یک آنتی بیوتیک دیگر تحت درمان قرار می گیرند، از جمله :
- داکسی سایکلین
- آزیترومایسین
- سفتریاکسون
در مورد نورو سفلیس احتمالا به تزریق وریدی روزانه پنی سیلین و بستری کوتاه مدت در بیمارستان نیاز خواهد بود. متاسفانه آسیب ناشی از مرحله پیشرفته سفلیس قابل بازگشت نیست. اگرچه باکتری را می توان از بین برد اما درمان به احتمال زیاد روی کاهش درد و ناراحتی متمرکز خواهد بود.
افراد مبتلا در دوره درمان نباید رابطه جنسی داشته باشند تا زمانی که زخم ها بهبود یافته و پزشک اجازه رابطه جنسی بدهد. به علاوه همسر فرد نیز باید تحت درمان قرار بگیرد و تا زمانی که هر دو درمان شوند رابطه جنسی توصیه نمی شود.
پیشگیری از سفلیس
بهترین روش پیشگیری از بیماری سفلیس، اجتناب از رابطه جنسی خطرناک است. برای این منظور توصیه می شود :
- حین رابطه جنسی و دهانی از کاندوم استفاده کنید
- غربال گری بیماری های مقاربتی انجام دهید
- سفلیس از طریق سوزن مشترک قابل انتقال است، در صورت استفاده از داروهای تزریقی از سوزن مشترک استفاده نکنید
عوارض سفلیس
1. دوران بارداری و نوزادان
مادران آلوده به سفلیس بیشتر در معرض سقط جنین، مرده زایی و زایمان زودرس قرار دارند. همچنین خطر انتقال بیماری از مادر به جنین و سفلیس مادرزادی وجود دارد که می تواند زندگی نوزاد را تهدید کند.
در مورد نوزادان مبتلا باید به موارد زیر توجه داشته باشید :
- ناهنجاری های ظاهری
- تاخیر در رشد
- تشنج
- بثورات
- تب
- ورم کبد یا طحال
- کم خونی
- زردی
- زخم های عفونی
اگر سفلیس مادرزادی در نوزاد تشخیص داده نشود ممکن است نوزاد به سفلیس پیشرفته دچار شود که می تواند به اندام های زیر آسیب برساند :
- استخوان ها
- دندان ها
- چشم ها
- گوش ها
- مغز
2. ایدز
احتمال ابتلا به ایدز در افراد مبتلا به سفلیس تا حد قابل توجهی افزایش می یابد زیرا زخم باعث می شود ویروس HIV راحت تر وارد بدن شود. لازم به ذکر است علائم سفلیس در مبتلایان به ایدز ممکن است با علائم کسانی که به ایدز مبتلا نیستند متفاوت باشد.
اگر به بیماری ایدز مبتلا هستید درباره نحوه تشخیص علائم سفلیس با پزشک خود مشورت کنید.
چه زمانی آزمایش سفلیس انجام شود؟
همان طور که قبلا اشاره کردیم مرحله اولیه به راحتی قابل تشخیص نیست، علائم مرحله ثانویه نیز اغلب در بسیاری از بیماری های دیگر رایج بوده و تشخیص دقیق علت آن ها دشوار است.
بنابراین افرادی که هر یک از موارد زیر در مورد آن ها صدق می کند لازم است آزمایش سفلیس انجام دهند، فارغ از این که علائم خاصی مشاهده کرده باشند یا خیر :
- رابطه جنسی خطرناک با فرد مبتلا به سفلیس، رابطه جنسی خطرناک با چندین نفر
- زنان باردار
- افرادی که در زندان به سر می برند
- افراد همجنسگرا
اگر نتیجه آزمایش سفلیس مثبت باشد لازم است درمان به طور کامل انجام شود و دوره مصرف آنتی بیوتیک ها به پایان برسد، حتی اگر قبل از اتمام داروها علائم از بین بروند. همچنین تا زمانی که پزشک اجازه ندهد باید از از رابطه جنسی اجتناب شود. افراد مبتلا به سفلیس بهتر است آزمایش ایدز نیز انجام دهند.
افرادی که به سفلیس مبتلا هستند لازم است به همسر خود یا کسانی که با آن ها رابطه جنسی داشته اند اطلاع دهند تا آن ها نیز آزمایش سفلیس داده و در صورت نیاز تحت درمان قرار بگیرند.
منبع: healthline
