گلو درد (به انگلیسی: Sore throat) نوعی احساس دردناک و آزار دهنده در ناحیه گلو است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود بارها آن را تجربه می کنند و معمولا عارضه جدی تلقی نمی شود.
افرادی که دچار گلو درد می شوند نوعی حس درد همراه با خشکی یا خراشیدگی در گلو دارند که بیماری محسوب نمی شود اما یکی از شایع ترین علائم برخی مشکلات سلامتی است و همه ساله میلیون ها نفر را به مطب پزشک می کشاند.
در ادامه قصد داریم درباره گلو درد و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
گلو درد چیست؟
گلو درد وضعیتی آزار دهنده است که طی آن گلو به دلیل برخی دلایل مانند عفونت یا عوامل محیطی مانند هوای خشک دچار درد و ناراحتی می شود و در اکثر موارد خود به خود برطرف می شود.
گلو درد با توجه به بخشی از گلو که درگیر شده به انواع زیر تقسیم می شود :
- فارنژیت : ناحیه درست پشت دهان را تحت تاثیر قرار می دهد
- التهاب لوزه ها : شامل تورم و قرمزی لوزه ها (بافت نرم پشت دهان) است
- لارنژیت : به تورم و قرمزی جعبه صدا یا حنجره گفته می شود
علائم گلو درد
علائم گلو درد بسته به علت ایجاد آن می تواند متفاوت باشد و موارد زیر را ایجاد کند :
- احساس خراشیدگی
- سوزش
- درد
- خشکی
- حساس شدن
- تحریک شدن ناحیه
در این حالت ممکن است فرد هنگام قورت دادن یا صحبت کردن درد بیشتری داشته باشد. به علاوه گلو یا لوزه ها نیز احتمالا قرمز به نظر می رسند.
گاهی اوقات لکه های سفید یا نواحی چرکی روی لوزه ها ایجاد می شود که در گلو درد استرپتوکوکی شایع تر از گلو درد ویروسی می باشد.
همچنین ممکن است علائم زیر همراه گلو درد ایجاد شود :
- گرفتگی بینی
- آب ریزش بینی
- عطسه
- سرفه
- تب
- لرز
- غدد متورم در ناحیه گردن
- خشن شدن صدا
- بدن درد
- سردرد
- مشکل در بلع
- از دست دادن اشتها
علت گلو درد
علت گلو درد شامل عواملی همچون عفونت تا آسیب دیدگی ها می باشد. در ادامه به برخی از شایع ترین علل گلو درد اشاره خواهیم کرد :
1. سرماخوردگی، آنفلوآنزا و سایر عفونت های ویروسی
گفته شده ویروس ها عامل بروز حدود 90 درصد گلو دردها می باشند. برخی ویروس هایی که باعث گلو درد می شوند عبارتند از :
- سرماخوردگی
- آنفلوآنزا
- مونونوکلئوز؛ نوعی بیماری عفونی که از طریق بزاق منتقل می شود
- سرخک؛ نوعی بیماری که با بثورات پوستی و تب همراه می باشد
- آبله مرغان؛ عفونتی که باعث تب و بثورات خارش دار و نا هموار می شود
- اوریون؛ عفونتی که باعث ورم غدد بزاقی در گردن می شود
2. گلو درد استرپتوکوکی و سایر عفونت های باکتریایی
عفونت های باکتریایی نیز می توانند باعث بروز گلو درد شوند که شایع ترین آن ها گلو درد استرپتوکوکی یا عفونت گلو و لوزه ها است و توسط باکتری استرپتوکوک گروه A ایجاد می شود.
گلو درد استرپتوکوکی عامل بروز حدود 40 درصد موارد گلو درد در کودکان می باشد. التهاب لوزه ها و عفونت های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا نیز می توانند باعث گلو درد شوند.
3. آلرژی
هنگامی که سیستم ایمنی به محرک های آلرژی مانند گرده، علف و شوره حیوانات خانگی واکنش نشان می دهد، مواد شیمیایی آزاد می کند که باعث ایجاد علائمی مانند احتقان بینی، آب ریزش چشم، عطسه و سوزش گلو می شود.
خلط اضافی در بینی نیز ممکن است به صورت پشت حلقی باشد که می تواند گلو را تحریک کند.
4. هوای خشک
هوای خشک می تواند رطوبت دهان و گلو را گرفته و احساس خشکی و خراشیدگی در این نواحی ایجاد کند. لازم به ذکر است هوا معمولا در ماه های زمستانی که بخاری استفاده می شود خشک تر است.
5. دود، مواد شیمیایی و سایر مواد محرک
بسیاری از مواد شیمیایی و مواد موجود در محیط گلو را تحریک می کنند، از جمله :
- سیگار و سایر دودهای تنباکو
- آلودگی هوا
- محصولات پاک کننده و سایر مواد شیمیایی
6. آسیب دیدگی ها
هر گونه آسیب دیدگی مانند ضربه یا جراحت در گردن می تواند باعث درد در ناحیه گلو شود و گیر کردن یک تکه غذا در گلو نیز می تواند آن را تحریک کند.
به علاوه استفاده مکرر از گلو، تارهای صوتی و ماهیچه های آن را تحت فشار قرار می دهد، به همین دلیل ممکن است افراد بعد از فریاد زدن، صحبت کردن با صدای بلند یا آواز خواندن برای مدت طولانی دچار گلو درد شوند.
گلو درد از مشکلات شایع بین معلمان و مربیان تناسب اندام است که اغلب مجبورند فریاد بزنند.
7. بیماری رفلاکس معده
بیماری رفلاکس معده به مری وضعیتی است که در آن اسید معده به مری (لوله ای که غذا را از دهان به معده می‌برد) بر می گردد.
این اسید مری و گلو را می سوزاند و علائمی مانند سوزش سر دل و رفلاکس اسید ایجاد می کند.
8. تومور
تومور گلو، جعبه صدا یا زبان نیز از علل کمتر شایع گلو درد است. در صورتی که گلو درد به دلیل سرطان ایجاد شده باشد بعد از چند روز و به خودی خود از بین نمی رود.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
گلو دردهایی که در اثر عفونت های ویروسی ایجاد می شوند معمولا طی 2 تا 7 روز خود به خود بهبود می یابند اما برخی گلو دردها نیاز به درمان دارند.
به طور کلی زمانی که هر یک از علائم بالقوه جدی زیر وجود داشته باشد لازم است به پزشک مراجعه شود :
- گلو درد شدید
- مشکل در بلع
- مشکلات تنفسی یا درد هنگام نفس کشیدن
- مشکل باز کردن دهان
- مفاصل دردناک
- تب بالاتر از 101 درجه فارنهایت (38 درجه سانتی گراد)
- سفتی یا درد گردن
- گوش درد
- خون در بزاق یا خلط
- گلو دردی که بیش از یک هفته طول بکشد
تشخیص گلو درد
پزشک برای تشخیص و بررسی گلو درد، ابتدا در مورد علائم سوال کرده و از یک ابزار روشن برای بررسی قرمزی، تورم و لکه های سفید پشت گلو استفاده می کند. همچنین ممکن است دو طرف گردن را لمس کند تا ببیند آیا غدد متورم شده اند یا خیر.
اگر پزشک به گلو درد استرپتوکوکی مشکوک باشد، برای تشخیص آن کشت گلو انجام می دهد. در این روش یک سواب پشت گلوی بیمار قرار داده و از ناحیه نمونه کوچکی جدا می شود.
سپس نمونه برای تایید تشخیص به آزمایشگاه فرستاده می شود، نتایج آزمایش نشان می دهد که آیا فرد به گلو درد استرپتوکوکی مبتلا شده یا خیر.
گاهی اوقات ممکن است برای کشف علت گلو درد نیاز به آزمایش های بیشتری باشد. برای این منظور لازم است به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه شود.
درمان گلو درد
درمان خانگی
گلو درد در اکثر موارد بدون مراجعه به پزشک و در منزل قابل درمان است. برای این منظور بهتر است استراحت کافی داشته باشید تا به سیستم ایمنی بدن فرصتی برای مبارزه با عفونت داده شود.
برای تسکین گلو درد توصیه می شود :
- مخلوطی از آب گرم و نصف تا 1 قاشق چای خوری نمک غرغره کنید
- مایعات گرم که باعث تسکین گلو می شوند مانند چای داغ با عسل، سوپ آب گوشت یا آب گرم با لیمو بنوشید. دمنوش های گیاهی به خصوص برای گلو درد مفید هستند
- با خوردن یک خوراکی سرد مانند بستنی گلوی خود را خنک کنید
- یک تکه آب نبات یا پاستیل بمکید
- دستگاه بخور سرد روشن کنید تا رطوبت هوا را افزایش دهد
- سعی کنید زیاد صحبت نکنید تا زمانی که وضعیت گلو بهتر شود
دارو درمانی
برای تسکین درد گلو یا درمان علت زمینه ای آن می توان دارو مصرف کرد.
برخی داروهای بدون نسخه برای تسکین گلو درد عبارتند از :
- استامینوفن
- ایبوپروفن
- آسپرین
ناگفته نماند مصرف آسپرین در کودکان و نوجوانان ممکن است خطرناک باشد زیرا با یک بیماری نادر اما جدی به نام سندرم ری ارتباط دارد.
علاوه بر موارد ذکر شده می توان از یک یا چند مورد از درمان های زیر نیز استفاده کرد که مستقیم روی درد گلو تاثیر می گذارند :
- اسپری گلو درد حاوی یک ضد عفونی کننده بی حس کننده مانند فنل یا یک ماده خنک کننده مانند منتول یا اکالیپتوس
- پاستیل های مخصوص گلو
- شربت سرفه
برخی گیاهان از جمله نارون قرمز، ریشه گل ختمی و ریشه شیرین بیان نیز به عنوان داروهای طبیعی گلو درد به فروش می رسند. البته شواهد زیادی برای موثر بودن آن ها وجود ندارد اما مطالعه ای نشان داده مصرف یک چای گیاهی خاص که حاوی هر سه ماده است به تسکین گلو درد کمک می کند.
در مواردی که گلو درد به دلیل رفلاکس اسید معده ایجاد شده نیز مصرف داروهای کاهنده اسید معده می تواند کمک کننده باشد، از جمله :
- آنتی اسیدهایی مانند تامز، آلومینیوم ام جی و میلانتا برای خنثی کردن اسید معده
- مسدود کننده های H2 مانند سایمتیدین و فاموتیدین برای کاهش تولید اسید معده
- مهار کننده های پمپ پروتون مانند لانزوپرازول و امپرازول برای جلوگیری از تولید اسید
مصرف دوز پایین کورتیکو استروئیدها نیز می تواند به تسکین درد گلو کمک کند بدون این که عوارض جانبی جدی به دنبال داشته باشد.
چه زمانی از آنتی بیوتیک استفاده شود؟
داروهای آنتی بیوتیک عفونت های ناشی از باکتری ها مانند گلو درد استرپتوکوکی را درمان می کنند اما در مورد عفونت های ویروسی اثر ندارند.
گلو درد استرپتوکوکی باید با آنتی بیوتیک درمان شود تا از عوارض جدی تری مانند ذات الریه، برونشیت و تب روماتیسمی جلوگیری شود. مصرف این داروها می تواند در عرض یک روز درد گلو را تسکین داده و خطر ابتلا به تب روماتیسمی را تا بیش از دو سوم کاهش دهد.
پزشک معمولا توصیه می کند بیمار یک دوره حدودا 10 روزه آنتی بیوتیک مصرف کند. بسیار مهم است که دوره درمان کامل شود حتی اگر فرد احساس کند بهبود یافته است، زیرا برخی باکتری ها در اثر قطع زود هنگام آنتی بیوتیک زنده مانده و ممکن است باعث عود دوباره بیماری شوند.
منبع: healthline
