عارضه آمفیزم چیست؟

آمفیزم چیست؟
آمفیزم چیست؟

آمفیزم (به انگلیسی: Emphysema) نوعی بیماری انسدادی مزمن ریوی است که طی آن کیسه های هوایی در ریه ها آسیب دیده و کشیده می شوند. این مسئله ممکن است به سرفه مزمن و مشکل تنفسی منجر شود.

سیگار شایع ترین علت بروز آمفیزم است اگرچه عوامل دیگر نیز ممکن است در آن دخیل باشند. این عارضه در حال حاضر درمان ندارد اما ترک سیگار می تواند به بهبود چشم انداز بیماری تا حد قابل توجهی کمک کند.

در ادامه قصد داریم درباره آمفیزم و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

آمفیزم چیست؟

آمفیزم نوعی بیماری COPD است که طی آن بافت ریه قابلیت ارتجاعی خود را از دست داده و کیسه های هوا و آلوئول های ریه بزرگ تر می شوند. همچنین دیواره کیسه های هوا خراب شده یا از بین می برند، باریک می شوند، فرو می ریزند، کشیده می شوند یا بیش از حد متورم می شوند.

این مسئله باعث می شود ریه ها سطح کمتری برای ارسال اکسیژن به خون و همچنین خارج کردن دی اکسید کربن از بدن داشته باشند که یک آسیب دائمی و غیر قابل جبران است اما با کمک برخی تکنیک ها می توان آن را مدیریت کرد.

علائم آمفیزم

برخی از رایج ترین علائم آمفیزم عبارتند از :

  • تنگی نفس
  • سرفه مزمن همراه با خلط
  • خس خس سینه و صدای سوت یا جیر جیر هنگام تنفس
  • تنگی در قفسه سینه

در ابتدا فرد احتمالا تنها هنگام فعالیت دچار این علائم می شود اما به مرور و با پیشرفت بیماری، علائم حین استراحت نیز رخ خواهند داد.

لازم به ذکر است آمفیزم و COPD به مرور و طی چندین سال رخ می دهند. با پیشرفت بیماری فرد ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کند :

  • عفونت مکرر ریه و دوره های شعله وری
  • تشدید علائم از جمله تنگی نفس، تولید خلط، خس خس
  • کاهش وزن و کاهش اشتها
  • خستگی و از دست دادن انرژی
  • آبی شدن لب یا بستر ناخن ها به دلیل کمبود اکسیژن
  • اضطراب و افسردگی
  • مشکلات خواب

مراحل آمفیزم

آمفیزم با توجه به عواملی همچون میزان کاهش جریان هوا، علائم و دوره های شعله وری مرحله بندی می شود.

پزشک می تواند از آزمایش تنفس برای اندازه گیری ظرفیت ریه و همچنین مرحله بندی استفاده کند. این آزمایش حجم بازدم اجباری در یک ثانیه (FEV1) را اندازه گیری می کند و بر اساس مقدار آن مرحله آمفیزم را تعیین می کند که به صورت زیر می باشد :

  • مرحله 1 یا بسیار خفیف : در این مرحله FEV1 حدود 80 درصد پحد طبیعی است
  • مرحله 2 یا متوسط : در این مرحله FEV1 حدود 50 تا 80 درصد از حد طبیعی است
  • مرحله 3 یا شدید : در این مرحله FEV1 بین 30 تا 50 درصد حد طبیعی است
  • مرحله 4 یا بسیار شدید : در این مرحله FEV1 کمتر از 30 درصد حد طبیعی است

مرحله بندی به توصیف وضعیت بیماری کمک می کند اما مشخص نمی کند بیمار تا چه مدت می تواند زنده بماند. پزشکان برای تشخیص میزان جدی بودن وضعیت بیمار از آزمایش های دیگری استفاده می کنند.

علت آمفیزم

علت آمفیزم و COPD در بیشتر موارد ناشی از استعمال سیگار است اما حدود 25 درصد افراد مبتلا به COPD هرگز سیگار نکشیده اند.

به نظر می رسد عوامل ژنتیکی مانند نقص آنتی تریپسین آلفا 1 و قرار گرفتن در معرض محرک های محیطی از جمله دود سیگار ثانویه، آلاینده های محیط کار، آلودگی هوا و سوخت های زیست توده می توانند در بروز این عارضه دخیل باشند.

مطالعه ای نشان داده افرادی که مجاری تنفسی کوچک تری نسبت به اندازه ریه خود دارند ممکن است بیشتر در معرض خطر باشند.

به علاوه همه افرادی که سیگار می کشند دچار آمفیزم نمی شوند بلکه ممکن است عوامل ژنتیکی باعث حساسیت بیشتر افراد در برابر این بیماری شود.

ناگفته نماند آمفیزم مسری نیست و نمی تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود.

درمان آمفیزم

آمفیزم قابل درمان نیست اما برخی تکنیک ها ممکن است در موارد زیر کمک کننده باشند :

  • کند کردن روند پیشرفت بیماری
  • مدیریت علائم
  • پیشگیری از عوارض
  • بهبود سلامتی کلی فرد

درمان های حمایتی شامل اکسیژن درمانی و ترک سیگار می باشد.

دارو درمانی

گشاد کننده های برونش استنشاقی جزو داروهای اصلی آمفیزم هستند که می توانند به تسکین علائم وبهبود عملکرد ریه کمک کنند. این داروها مجاری تنفسی را آرام و باز کرده و نفس کشیدن را راحت تر می کنند.

برخی داروهای گشاد کننده برونش موجود در دستگاه استنشاقی عبارتند از :

  • آگونیست های بتا که عضله صاف برونش را شل کرده و به پاکسازی مخاط کمک می کنند
  • داروهای آنتی کولینرژیک یا ضد موسکارینی مانند سالبوتامول که باعث شل شدن عضله صاف برونش می شوند
  • استروئیدهای استنشاقی مانند فلوتیکازون که به کاهش التهاب کمک می کند

ناگفته نماند برخی داروهای کوتاه اثر و طولانی اثر برای بهبود علائم آمفیزم در دسترس هستند که ممکن است به صورت ترکیبی از آن ها استفاده شود. به علاوه نوع درمان گاهی با گذشت زمان و پیشرفت بیماری تغییر می کند.

تغییر در سبک زندگی

توصیه شده برای کنترل علائم، بهبود کیفیت زندگی و کاهش سرعت پیشرفت آمفیزم تغییراتی در سبک زندگی ایجاد شود، از جمله :

  • ترک سیگار
  • عدم حضور در اماکنی که آلاینده های هوا در آن وجود دارد
  • پیروی از یک برنامه ورزشی مناسب
  • استفاده از رژیم غذایی سالم
  • نوشیدن آب فراوان برای شل شدن مخاط و کمک به باز ماندن راه های هوایی
  • تنفس از طریق بینی در هوای سرد یا استفاده از ماسک برای جلوگیری از ورود هوای سرد به ریه ها
  • تمرین تنفس دیافراگم، تنفس لب غنچه ای و تنفس عمیق

توانبخشی ریوی یک برنامه مراقبتی است که افراد مبتلا به آمفیزم را به مدیریت هر چه بهتر وضعیت بیماری تشویق می کند.

انجام این تغییرات ممکن است روند کلی بیماری را تغییر ندهد اما می تواند به کنترل علائم کمک کند و باعث بهبود توانایی ورزشی و کیفیت زندگی شود. همچنین لازم است به طور منظم به پزشک مراجعه کرده و واکسن های معمول مانند آنفلوآنزا و ذات الریه دریافت شود.

اکسیژن درمانی

با گذشت زمان و پیشرفت بیماری ممکن است تنفس دشوارتر شده و بیمار در برخی موارد گاهی یا همه اوقات به اکسیژن درمانی نیاز داشته باشد، به عنوان مثال برخی افراد تمام شب از دستگاه اکسیژن استفاده می کنند.

در حال حاضر دستگاه های مختلف از جمله مخازن بزرگ و کیت های قابل حمل اکسیژن مخصوص مسافرت در دسترس است و افراد می توانند پس از مشورت با پزشک مناسب ترین گزینه را انتخاب کنند.

عمل جراحی

افراد مبتلا به آمفیزم شدید ممکن است برای از بین بردن بافت آسیب دیده ریه و کاهش فضاهای ایجاد شده در ریه نیاز به عمل جراحی داشته باشند.

پیوند یک یا هر دو ریه نیز می تواند کیفیت زندگی فرد را بهبود ببخشد اما برخی خطرات از جمله عفونت وجود دارد.

درمان دوره های شعله وری علائم

برخی گزینه های درمانی می توانند به تسکین علائم در دوره های شعله وری یا عوارض (در صورت وجود) کمک کنند، از جمله :

  • اکسیژن درمانی برای تسکین علائم تشدید یافته
  • آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت باکتریایی
  • داروهای کورتون برای کاهش التهاب
  • سایر داروها برای درمان سرفه و درد شدید

چشم انداز آمفیزم

چشم انداز عارضه آمفیزم به عوامل شخصی و چگونگی مدیریت وضعیت بستگی دارد. معمولا چندین سال طول می کشد تا بیمار به مراحل پایانی COPD یا آمفیزم برسد اما برخی عوامل سبک زندگی می توانند در آن نقش داشته باشند.

ترک سیگار از عوامل تاثیر گذار در چشم انداز آمفیزم است و مشخص شده COPD در افراد مبتلا به کمبود آنتی تریپسین آلفا 1 که سیگار نیز استفاده می کنند می تواند به سرعت پیشرفت کند.

همچنین بخوانید : آمبولی ریه چیست؟

منبع: medicalnewstoday