ژنیکوماستی (به انگلیسی: Gynecomastia) نوعی بیماری شایع در پسران و مردان است که طی آن سینه ها ورم کرده و به صورت غیر طبیعی بزرگ می شوند.
این عارضه اگرچه علائم ظاهری گاه آزار دهنده به دنبال دارد اما معمولا جدی تلقی نمی شود و در اکثر موارد به مرور زمان و خود به خود بهبود پیدا می کند.
در ادامه قصد داریم درباره ژنیکوماستی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
ژنیکوماستی چیست؟
ژنیکوماستی یا بزرگ شدن سینه در مردان ممکن است در هر سن و سال از جمله نوزادی، دوران بلوغ و همچنین در افراد مسن رخ دهد.
همان طور که می دانید مردان نیز مانند زنان دارای غدد سینه ای هستند که اگرچه معمولا در مردان قابل توجه نمی باشند اما گاهی به دلایل مختلف از جمله تجمع بافت اضافی یا چربی در این ناحیه ممکن است بزرگ تر از حد طبیعی شوند.
ژنیکوماستی به دلیل ایجاد بافت سینه اضافی (نه چربی) در سینه رخ می دهد که با ورزش کردن یا کاهش وزن از بین نمی رود.
توجه داشته باشید پسودوژینکوماستی با ژنیکوماستی تفاوت دارد و به علت تجمع چربی اضافی در سینه ها رخ داده که معمولا اضافه وزن یا چاقی در بروز آن نقش دارند.
علائم ژنیکوماستی
ژنیکوماستی معمولا مشکل جدی محسوب نمی شود و علائم آن شامل ورم و حساسیت در بافت غدد یک یا هر دو سینه می باشد که ممکن است به صورت توده یا بافت چربی در اطراف نوک سینه شروع شود. در بیشتر موارد توده ها ناهموار هستند.
اگر ورم، درد، ترشحات نوک سینه یا ترکیبی از این علائم غیر طبیعی به صورت دائمی وجود داشته باشد لازم است با پزشک مشورت شود.
علت ژنیکوماستی
عوامل متعدد می توانند باعث بروز ژنیکوماستی شوند.
این عارضه ممکن است در اثر عدم تعادل بین هورمون های جنسی تستوسترون و استروژن رخ دهد. همان طور که می دانید استروژن باعث رشد بافت سینه می شود در حالی که تستوسترون از رشد بافت سینه توسط استروژن جلوگیری می کند.
لازم به ذکر است هم مردان و هم زنان دارای هر دو هورمون تستوسترون و استروژن می باشند، به این صورت که سطح تستوسترون معمولا در مردان و سطح استروژن اغلب در زنان بالاتر است.
ناگفته نماند نوزادان و پسران کم سن و سال نیز ممکن است دچار ژنیکوماستی شوند زیرا هورمون های بدن با رشد نوسان پیدا می کند و این عارضه در آن ها معمولا خود به خود برطرف می شود.
همچنین ورم سینه گاه در مردانی که پا به سنین سالمندی گذاشته اند دیده می شود زیرا بدن مردان مسن نسبت به مردان جوان تستوسترون کمتری تولید می کند و چربی بالاتری دارد که می تواند سطح استروژن را در آن ها افزایش دهد.
برخی مردان نیز با مصرف یک سری محصولات گیاهی یا داروها به این وضعیت دچار می شوند، از جمله :
- استروئیدهای آنابولیک
- آنتی بیوتیک ها
- داروهای زخم معده
- شیمی درمانی
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
- دیازپام و سایر داروها برای درمان اضطراب
- برخی داروهای اچ آی وی مانند افاویرنز
- ضد آندروژن ها
- برخی از داروهای بیماری قلبی مانند مسدود کننده های کانال کلسیم
تشخیص ژنیکوماستی
پزشک برای تشخیص ابتدا در مورد علائم، سابقه پزشکی و دارویی و همچنین سابقه خانوادگی فرد سؤالاتی می پرسد و معاینه فیزیکی از بافت سینه انجام می دهد که ممکن است نواحی دیگر همچون اندام تناسلی و شکم را نیز شامل شود.
اگر پزشک حدس بزند ژنیکوماستی ممکن است به دلیل عدم تعادل هورمونی رخ داده باشد احتمالا به بیمار می گوید که این عارضه خود به خود رفع می شود و لازم نیست برای آن اقدام خاصی انجام دهد.
با این حال اگر توده به طور غیر طبیعی بزرگ، حساس یا در یک سینه باشد ممکن است نمونه برداری یا آزمایش خون برای بررسی احتمال ابتلای فرد به سرطان سینه انجام شود.
سایر آزمایش هایی که برای رد علل احتمالی انجام می شود عبارتند از :
- کیست
- آبسه یا فرونکل
- تومور خوش خیم مانند لیپوم یا هامارتوم
- ورم سینه که به دلیل التهاب بافت سینه رخ داده است
- هماتوم یا تورم جامد از خون لخته شده
- متاستاز، سرطانی که از سایر نقاط بدن به این ناحیه پخش شده است
- نکروز چربی یا توده ناشی از آسیب به بافت چربی سینه
پزشک همچنین ممکن است آزمایش های تصویر برداری زیر را تجویز کند :
- ماموگرافی یا سونوگرافی سینه
- اشعه ایکس قفسه سینه
- اسکن ام آر آی
- سونوگرافی بیضه
درمان ژنیکوماستی
ژنیکوماستی معمولا بدون درمان بین 6 ماه تا 2 تا 3 سال برطرف می شود. با این حال اگر علت آن یک بیماری زمینه ای باشد ممکن است نیاز باشد برای درمان آن اقدام شود.
اگر فرد به دلیل مصرف برخی داروها دچار این وضعیت شده باشد احتمالا لازم است پزشک داروی او را تغییر دهد. در صورت استفاده کوتاه مدت دارو این وضعیت نیز موقتی خواهد بود.
به ندرت نیاز به درمان خاصی می باشد اما در صورت نیاز احتمالا از عمل جراحی برای کوچک کردن سینه یا هورمون درمانی برای مهار استروژن استفاده می شود.
دارو درمانی
تاموکسیفن دارویی است که عملکرد هورمون زنانه استروژن در بدن را مهار کرده و اغلب برای درمان سرطان سینه استفاده می شود اما می تواند درد سینه و علائم بزرگ شدن سینه در مردان را نیز کاهش دهد.
مهار کننده های آروماتاز نیز که از داروهای متداول برای سرطان سینه و سرطان تخمدان در خانم های یائسه هستند برای پیشگیری و درمان ژنیکوماستی استفاده می شوند.
درمان جایگزینی تستوسترون نیز می تواند به بهبود ژنیکوماستی در مردان مسن با سطح تستوسترون پایین کمک کند.
عمل جراحی
سینه از بافت غده ای سفت و متراکم و همچنین بافت چربی نرم تر تشکیل شده است.
نسبت غدد به بافت چربی در سینه ها در افراد مختلف متفاوت می باشد اما مرد مبتلا به ژنیکوماستی ممکن است مقدار بسیاری زیادی از هر دو نوع بافت در سینه هایش داشته باشد.
لیپوساکشن نوعی عمل جراحی است که برای از بین بردن بافت چربی اضافی استفاده می شود. در این تکنیک یک لوله کوچک از طریق برش وارد و بافت غده اضافی برداشته می شود.
لازم به ذکر است معمولا جای زخم در اطراف لبه نوک سینه باقی می ماند و اگر نیاز باشد مقدار بیشتری از بافت برداشته شود برش و جای زخم بزرگ تر خواهد شد.
پس از جراحی نیز قفسه سینه کبود و متورم شده و ممکن است فرد مجبور باشد برای کاهش ورم لباس فشاری کشی بپوشد.
در حالت معمول حدود 6 هفته طول می کشد تا فرد به روال عادی زندگی خود برگردد. این جراحی به ندرت ممکن است عارضه ای ایجاد کند که از جمله آن ها می توان به برداشتن مقدار کمتر از حد نیاز از بافت سینه، ناهمواری قفسه سینه و کم حس شدن یک یا هر دو نوک سینه اشاره کرد.
همچنین ممکن است لخته خون در ناحیه برش ایجاد شود که احتمالا نیاز به تخلیه دارد.
مقایسه ژنیکوماستی و تجمع چربی
همان طور که گفتیم ژنیکوماستی وضعیتی است که باعث بزرگ شدن بافت سینه می شود. این مسئله ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی رخ دهد که رشد بافت سینه را به همراه دارد و با تجمع چربی و چاقی ارتباط ندارد.
این در حالی است که افراد دچار اضافه وزن یا چاقی در اطراف بدن خود چربی دارند. این مسئله می تواند به بزرگ شدن سینه در مردان منجر شود که به دلیل رشد چربی و نه رشد بافت مانند ژنیکوماستی رخ می دهد.
منبع: medicalnewstoday
