بیماری اوتیسم (به انگلیسی: Autism) از اختلالات رشد عصبی است که علائم آن معمولا در دوران نوزادی و کودکی قابل تشخیص می باشد و اطلاع از آن موجب نگرانی بسیاری از والدین می شود اما گاهی به دلایل مختلف فرد مبتلا و خانواده اش تا سنین بزرگسالی به این بیماری مشکوک نمی شوند و ابتلای به آن پنهان می ماند.
این بیماری طیف گسترده ای از علائم را در بر می گیرد به همین دلیل به نام اختلال طیف اوتیسم به شهرت رسیده و همه افراد فارغ از این که چه نژاد، فرهنگ یا وضعیت اقتصادی داشته باشند ممکن است به آن مبتلا شوند.
در ادامه قصد داریم درباره علل، علائم و روش های درمان بیماری اوتیسم صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
اوتیسم چیست؟
اوتیسم که به نام اختلال طیف اوتیسم یا ASD نیز شناخته شده شامل گروهی از اختلالات رشد عصبی می باشد که با مشکلات ارتباطی و تعاملات اجتماعی همراه بوده و افراد مبتلا اغلب علایق یا الگوهای رفتاری محدود، تکراری، تقلیدی یا فاقد ابتکار از خود نشان می دهند.
همه افراد ممکن است به این بیماری مبتلا شوند اما به نظر می رسد برخی عوامل احتمال بروز آن را افزایش دهد، به عنوان مثال پسران 4 برابر بیشتر از دختران به این بیماری دچار می شوند.
ناگفته نماند اخیرا تعداد موارد ابتلا به اوتیسم افزایش یافته که برخی علت آن را عوامل محیطی می دانند اما محققان درباره این مسئله دچار تردید هستند و معتقدند این موضوع با افزایش تشخیص بیماری ارتباط دارد.
انواع مختلف اوتیسم
در حال حاضر بیماری اوتیسم بر اساس DSM (راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی) به پنج زیر گروه مختلف می شود که عبارتند از :
- اوتیسم با یا بدون نقص ذهنی
- اوتیسم با یا بدون نقص زبانی و گفتاری
- اوتیسم همراه با یک بیماری پزشکی یا ژنتیکی شناخته شده یا یک عامل محیطی
- اوتیسم همراه با اختلال رشد عصبی، ذهنی یا رفتاری دیگر
- اوتیسم با کاتاتونیا
بیماران ممکن است همزمان یک یا چند مشخصه ذکر شده را تجربه کنند.
لازم به ذکر است تا قبل از DSM-5، افراد مبتلا به طیف اوتیسم در یکی از گروه های زیر گنجانده می شدند :
- اختلال اوتیسم
- سندرم اسپرگر
- اختلال فراگیر رشد
- اختلال فروپاشی دوران کودکی
علائم اوتیسم
علائم اوتیسم معمولا در اوایل دوران کودکی و از سنین 12 تا 24 ماهگی به وضوح قابل تشخیص می باشد، اگرچه ممکن است زودتر یا دیرتر رخ دهد. علائم اولیه احتمالا شامل تاخیر قابل توجه در رشد گفتاری یا اجتماعی می باشد.
بر اساس DSM-5 علائم اوتیسم به دو دسته تقسیم می شوند که عبارتند از :
1. مشکلات ارتباطی و تعامل اجتماعی
مشکلات ارتباطی و تعامل با دیگران شامل موارد زیر می باشد :
- مسائل مربوط به ارتباطات مانند مشکل در به اشتراک گذاشتن احساسات، علایق یا ادامه دادن یک گفتگوی دو طرفه
- مشکلات در ارتباطات غیر کلامی مانند مشکل در حفظ تماس چشمی یا درک زبان بدن دیگران
- مشکل در ایجاد و حفظ روابط با دیگران
2. الگوهای رفتاری یا فعالیت های محدود یا تکراری
الگوهای رفتاری یا فعالیت های محدود و تکراری عبارتند از :
- حرکات یا الگوهای گفتاری تکراری
- پایبند بودن سفت و سخت به روال یا رفتارهای خاص
- افزایش یا کاهش حساسیت به اطلاعات حسی خاص که فرد از پیرامون خود دریافت می کند، مانند واکنش منفی به صدای خاص
- علایق یا مشغله های ثابت
پزشک با بررسی علائم فرد، زیر گروه بیماری و شدت علائم را مشخص می کند. برای این که یک فرد خاص، بیمار مبتلا به اوتیسم در نظر گرفته شود لازم است هر 3 علامت دسته اول و حداقل 2 علامت از دسته دوم را از خود نشان دهد.
علت اوتیسم
علت دقیق اوتیسم تاکنون مشخص نشده و طبق نتایج تحقیقات اخیر به نظر می رسد این بیماری یک علت خاص ندارد، بلکه ممکن است ترکیبی از علل مختلف در بروز آن نقش داشته باشند.
برخی عوامل خطر زای احتمالی در افزایش خطر ابتلا به اوتیسم عبارتند از :
- ابتلای یکی از خویشاوندان درجه یک فرد به بیماری
- جهش های ژنتیکی
- سندرم X شکننده و سایر اختلالات ژنتیکی
- سن بالای پدر و مادر هنگام تولد نوزاد
- وزن کم هنگام تولد
- عدم تعادل متابولیک
- قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین و سموم محیطی
- سابقه عفونت های ویروسی
- قرار گرفتن جنین در معرض داروهای اسید والپروئیک یا تالیدومید
به نظر می رسد ژنتیک و عوامل محیطی هر دو در ابتلا به اوتیسم نقش داشته باشند. به علاوه اگرچه در سال 1998 ادعا شده این بیماری با تزریق واکسن MMR (سرخک، اوریون و سرخچه) در ارتباط است اما این نظریه بعدها رد شد و گفته شده این اختلال با واکسن ایجاد نمی شود.
تشخیص اوتیسم
در تشخیص اوتیسم از چند روش مختلف از جمله غربال گری، آزمایش های ژنتیکی و ارزیابی های مختلف استفاده می شود.
1. غربال گری رشد
توصیه شده همه کودکان سنین 18 تا 24 ماهگی تحت غربال گری اوتیسم قرار بگیرند. این تکنیک می تواند به تشخیص زود هنگام و استفاده به موقع از شیوه های درمانی در کودکان مبتلا به اوتیسم کمک کند.
یکی از ابزارهای رایج برای غربال گری اوتیسم چک لیست M-CHAT است، در این چک لیست 23 سوال از والدین پرسیده می شود و متخصص اطفال از پاسخ های دریافتی برای تشخیص اوتیسم استفاده می کند.
ناگفته نماند غربال گری روش تشخیص نیست و کودکانی که نتیجه غربال گری آن ها مثبت بوده لزوما به این اختلال مبتلا نیستند، این تکنیک گاهی در تشخیص کودکانی که واقعا به اوتیسم مبتلا هستند نیز درست عمل نمی کند.
2. سایر آزمایش ها
پزشک ممکن است ترکیبی از آزمایش های مختلف برای تشخیص اوتیسم پیشنهاد کند، از جمله :
- آزمایش دی ان ای برای بیماری های ژنتیکی
- ارزیابی رفتاری
- آزمایش های دیداری و شنیداری برای رد کردن هر گونه مشکل بینایی و شنوایی که به اوتیسم ارتباط ندارد
- غربال گری کار درمانی
- پرسش نامه های مخصوص مانند برنامه مشاهده تشخیصی اوتیسم
تشخیص اوتیسم معمولا توسط گروهی از متخصصان که اغلب شامل روانشناس کودک، متخصصین کار درمانی یا آسیب شناسان گفتار و زبان می باشد انجام می شود.
درمان اوتیسم
متاسفانه در حال حاضر درمانی برای اوتیسم وجود ندارد، اما با روش های مختلف می توان به احساس بهتر و کاهش علائم بیمار کمک کرد.
برخی از روش های درمانی برای اوتیسم شامل موارد زیر می باشد :
- رفتار درمانی
- بازی درمانی
- کار درمانی
- فیزیوتراپی
- گفتار درمانی
ماساژ، پتو و لباس های وزن دار و تکنیک های مراقبه همگی می توانند به آرامش بیمار کنند با این حال نتایج متفاوت می باشد، بدن برخی افراد ممکن است به درمان واکنش خوبی نشان دهد و واکنش برخی دیگر ممکن است چندان رضایت بخش نباشد.
درمان های جایگزین
برخی درمان های جایگزین برای کنترل بیماری اوتیسم شامل موارد زیر است :
- ویتامین های با دوز بالا
- شیمی درمانی که شامل دفع فلزات از بدن می باشد
- اکسیژن درمانی هایپرباریک
- ملاتونین برای رفع مشکلات خواب
نتایج به دست آمده از تحقیقات در مورد درمان های جایگزین متفاوت است و برخی از این تکنیک ها ممکن است خطرناک باشد.
رژیم غذایی و اوتیسم
اگرچه هیچ رژیم غذایی خاصی برای افراد مبتلا به اوتیسم پیشنهاد نشده، با این وجود تعدادی از محققان در حال تحقیق درباره اثر تغییرات رژیم غذایی در این بیماری و به حداقل رساندن مشکلات رفتاری و افزایش کیفیت زندگی در مبتلایان می باشند.
شالوده رژیم غذایی اوتیسم پرهیز از مواد افزودنی مصنوعی از جمله نگهدارنده ها، رنگ دهنده ها و شیرین کننده های مصنوعی می باشد و احتمالا روی مصرف مواد غذایی کامل تمرکز دارد، از جمله :
- میوه ها و سبزیجات تازه
- مرغ بدون چربی
- ماهی
- چربی های اشباع نشده
- مقدار فراوان آب
برخی استفاده از رژیم غذایی فاقد گلوتن را برای بیماران اوتیسم توصیه کرده اند، گلوتن پروتئینی است که در گندم، جو و برخی غلات دیگر یافت می شود. این افراد بر این باور هستند که مصرف گلوتن می تواند به التهاب و واکنش های منفی بدن در این بیماران منجر شود، با این حال تحقیقات کافی درباره رابطه بین اوتیسم و مصرف گلوتن و پروتئین دیگری به نام کازئین وجود ندارد.
به نظر می رسد رژیم غذایی می تواند در بهبود علائم اختلال بیش فعالی ناشی از کمبود توجه که یک اختلال مشابه اوتیسم می باشد اثرگذار باشد.
اوتیسم در کودکان
کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است در برخی زمینه ها مانند سایر کودکان رشد خوبی نداشته باشند یا در مهارت های اجتماعی یا زبانی که قبلا به آن دست یافته اند دچار مشکل شوند.
برای مثال یک کودک 2 ساله بدون اوتیسم ممکن است به بازی های ساده علاقه داشته باشد یا یک کودک 4 ساله بدون اوتیسم ممکن است از بازی های گروهی با کودکان دیگر لذت ببرد اما کودک مبتلا به اوتیسم احتمالا در تعامل با دیگران مشکل دارد یا کلا از این کار متنفر است.
کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است رفتارهای تکراری از خود نشان بدهند، در خوابیدن مشکل داشته باشند و یا رفتار اجبار گونه ای در خوردن مواد غیر خوراکی از خود نشان بدهند. همچنین احتمالا رشد و پرورش آن ها بدون یک محیط ساختار یافته یا یک روال ثابت دشوار می باشد.
اگر صاحب فرزند مبتلا به اوتیسم هستید ممکن است لازم باشد با آموزگاران او ارتباط نزدیک و منظم داشته باشید و از پیشرفت درسی او مطمئن شوید.
اوتیسم و ورزش
انجام برخی فعالیت های ورزشی توسط کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است به کاهش احساسات منفی همچون نا امیدی و بهبود حال عمومی کمک کند. در این مورد هر نوع فعالیتی که کودک از آن لذت می برد – به خصوص پیاده روی و بازی در زمین – مفید خواهد بود.
شنا و قرار گرفتن در آب نیز به عنوان یک ورزش عالی و فعالیت بازی حسی عالی است، فعالیت های بازی حسی می توانند به بیمارانی که در پردازش سیگنال های حواس مشکل دارند کمک کنند.
از سوی دیگر گاهی انجام ورزش های تماسی برای کودکان مبتلا به اوتیسم دشوار است، به جای آن می توانید آن ها را در تمرینات چالش بر انگیز و در عین حال تقویت کننده تشویق کنید.
اوتیسم در دختران
اوتیسم اغلب در پسر بچه ها دیده می شود. گفته شده تعداد موارد ابتلا در پسران 4 برابر دختران است اما به آن معنا نیست که دخترها به این بیماری مبتلا نمی شوند. آمار نشان می دهد از هر 152 دختر یک نفر به اوتیسم مبتلا است.
اوتیسم در بزرگسالان
بی تردید خانواده هایی که فرزند مبتلا به اوتیسم دارند نگران آینده فرزند خود در سنین بزرگسالی هستند. اگرچه تعداد کمی از افراد بزرگسال مبتلا به این بیماری می توانند به طور مستقل به زندگی خود ادامه دهند اما اکثر آن ها به کمک و مراقبت نیازمند می باشند.
خوشبختانه تشخیص زود هنگام و استفاده به موقع از تکنیک های درمانی می تواند به استقلال بیشتر و کیفیت بهتر زندگی بیماران در سنین بزرگسالی کمک کند اما گاهی به دلیل عدم آگاهی پزشکان ممکن است این بیماری به موقع تشخیص داده نشود.
اگر در سنین بزرگسالی به بیماری اوتیسم مشکوک شده اید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید زیرا هیچ وقت برای تحت درمان قرار گرفتن دیر نیست.
تفاوت اوتیسم و اختلال بیش فعالی ناشی از کمبود توجه
اوتیسم و اختلال بیش فعالی ناشی از کمبود توجه یا ADHD به دلیل شباهت های متعدد معمولا اشتباه گرفته می شوند. به عنوان مثال در هر دو بیماری، فرد ممکن است از بی قراری و همچنین مشکل تمرکز و حفظ ارتباط چشمی با دیگران رنج ببرد.
با این حال بیش فعالی ناشی از کمبود توجه یک اختلال طیفی محسوب نمی شود و بیماران مبتلا به آن (برخلاف بیماران اوتیسم) معمولا دچار فقدان مهارت های ارتباطی اجتماعی نمی شوند. ناگفته نماند برخی افراد همزمان به هر دو اختلال مبتلا هستند.
منبع: healthline
