هیدروسل (به انگلیسی: Hydrocele) به وضعیتی گفته می شود که در آن به دلیل جمع شدن مایع در لایه نازک پوست اطراف بیضه، یک ورم بدون درد در کیسه بیضه ایجاد شده باشد.
این عارضه ممکن است در هر سن و سالی رخ دهد اما در نوزادان پسر تازه متولد شده شایع تر است و اغلب بدون درمان خاص تا قبل از یک سالگی بر طرف می شود.
در ادامه قصد داریم درباره هیدروسل و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
هیدروسل چیست؟
هیدروسل یک کیسه پر از مایع است که در اطراف بیضه تشکیل می شود و معمولا در نوزادان رخ می دهد اما ممکن است در هر سنی دیده شود به عنوان مثال این عارضه در مردان مسن می تواند به دلایل مختلف از جمله آسیب یا عفونت بروز کند.
تشخیص هیدروسل معمولا ساده است و در اغلب موارد نیازی به درمان آن نمی باشد. گفته شده حدود 10 درصد نوزادان پسر تازه متولد شده دچار هیدروسل هستند که معمولا قبل از یک سالگی به صورت خود به خود برطرف می شود.
ورم هیدروسل ممکن است در یک یا هر دو کیسه بیضه رخ دهد. این عارضه بدون درد است و معمولا خطری برای بیضه ها ندارد اما به خصوص زمانی که ورم شدید است می تواند آزار دهنده باشد. به علاوه افرادی که دچار ورم کیسه بیضه می شوند لازم است به پزشک مراجعه کنند تا سایر علل احتمالی آن از جمله سرطان بیضه رد شود.
لازم به ذکر است زنان نیز ممکن است دچار هیدروسل در امتداد کانال ناک شوند که بسیار نادر می باشد.
علائم هیدروسل
هیدروسل معمولا هیچ دردی ایجاد نمی کند و تنها علامت آن متورم شدن کیسه بیضه می باشد.
با این حال علائم این عارضه در بزرگسالان می تواند ناراحت کننده باشد، به عنوان مثال هرچه مقدار مایع تجمع یافته در هیدروسل بیشتر شود کیسه بیضه سنگین تر خواهد بود. به گزارش برخی افراد تورم صبحگاهی بدتر و آزار دهنده تر از عصرها می باشد.
به طور کلی در صورت بروز درد یا ورم ناگهانی بیضه، به خصوص بعد از آسیب به کیسه بیضه لازم است فورا به پزشک مراجعه شود. این علائم ممکن است نشانه کاهش جریان خون در بیضه پیچ خورده (پیچ خوردگی بیضه) باشد که نیاز به درمان فوری دارد.
انواع هیدروسل
به طور کلی 2 نوع هیدروسل وجود دارد که عبارتند از :
1. هیدروسل غیر ارتباطی
این نوع هیدروسل در نوزادان رخ می دهد و زمانی شکل می گیرد که حین بسته شدن حلقه اینگوینال مقداری مایع در غشای بیضه ها باقی بماند. بدن معمولا این مایع را طی یک سال جذب می کند.
2. هیدروسل ارتباطی
در موارد نادر ممکن است حلقه اینگوینال باز مانده و به مایع اجازه دهد بین شکم و غشای بیضه ها جلو و عقب برود. اندازه ورم کیسه بیضه بسته به میزان فعالیت فرد و مقدار مایع موجود در کیسه می تواند تغییر کند.
هیدروسل های ارتباطی اغلب با فتق اینگوینال همراه می باشند.
علت هیدروسل
علت هیدروسل به سن افراد بستگی دارد.
در نوزادان
زمانی که جنین نوزاد پسر در حال شکل گیری و رشد در رحم مادر است، بیضه ها در نزدیکی کلیه ها در شکم رشد می کنند و در پایان بارداری به موقعیت طبیعی خود در کیسه بیضه منتقل می شوند.
برای پایین آمدن بیضه ها لازم است یک لایه عضلانی به نام حلقه اینگوینال در کیسه بیضه باز شده، کانال یا کیسه ای ایجاد کند و بعد از این که بیضه ها در وضعیت درست خود قرار گرفتند بسته شود.
در مواردی که حلقه باز مانده یا بعدا دوباره باز شود مایع از شکم به کیسه بیضه منتقل شده و هیدروسل به وجود می آید.
گاهی اوقات نوزاد قبل از پایین رفتن بیضه ها و قرار گرفتن آن در محل درست متولد می شود، در این حالت احتمال بروز هیدروسل افزایش می یابد.
در بزرگسالان
در مورد مردان مسن در صورتی که حلقه اینگوینال بسته نشده یا دوباره باز شود می تواند به هیدروسل ارتباطی منجر شود.
هیدروسل در مردان بزرگسال ممکن است به چند دلیل رخ می دهد، از جمله :
- آسیب دیدگی
- التهاب
- عفونت
بعید است هیدروسل دردناک باشد اما می تواند باعث احساس ناراحتی و سنگینی در کیسه بیضه شود. به علاوه اغلب خطری به همراه ندارد و روی باروری تاثیر نمی گذارد.
هیدروسل در موارد نادر ممکن است با یک بیماری زمینه ای در بیضه مانند عفونت، تومور یا فتق اینگوینال ارتباط داشته باشد. به همین دلیل لازم است برای تشخیص علت احتمالی این عارضه به پزشک مراجعه شود.
تشخیص هیدروسل
زمانی که فرد مبتلا به ورم کیسه بیضه به پزشک مراجعه می کند، پزشک ابتدا سوالاتی از او می پرسد تا علت احتمالی این عارضه مشخص شود. سپس معاینه فیزیکی انجام می دهد که شامل بررسی کیسه بیضه برای تایید محل و تعیین میزان ورم می باشد.
هیدروسل در جلو یا زیر بیضه تشکیل می شود و پزشک طی معاینه دقت می کند که آیا کیسه بیضه حساس شده است یا خیر.
یکی از آزمایش های تشخیصی در این زمینه آزمایش ترانس لومیناسیون است که طی آن عبور نور از ورم کیسه بیضه بررسی می شود. در صورتی که ورم پر از مایع باشد (مانند هیدروسل) نور از آن عبور می کند اما وجود یک توده جامد مانند تومور اجازه عبور نور را نمی دهد.
این تکنیک در تشخیص علت ورم کیسه بیضه بسیار کمک کننده است اما برای تشخیص قطعی می توان از تکنیک های دیگر نیز بهره برد.
به عنوان مثال اگر پزشک در مورد علت اصلی ورم شک داشته باشد ممکن است از روش هایی همچون سونوگرافی نیز استفاده کند. در موارد نادر عمل جراحی اکتشافی ممکن است تنها راه تعیین علت این عارضه باشد.
درمان هیدروسل
اکثر نوزادان مبتلا به هیدروسل نیازی به درمان ندارند زیرا این وضعیت با گذشت زمان به صورت خود به خود برطرف می شود.
با این حال والدین باید بیضه را هر از گاه بررسی کنند و در صورت بزرگ شدن ورم یا ایجاد درد در نوزاد با پزشک خود تماس بگیرند.
در مورد افرادی که دچار هیدروسل های بسیار بزرگ و ناراحت کننده شده اند، عمل جراحی برای برداشتن هیدروسل بهترین گزینه درمانی محسوب می شود.
گزینه درمانی دیگر تخلیه هیدروسل با استفاده از آسپیراسیون سوزنی است. در این روش پزشک یک سوزن بلند داخل کیسه کرده و مایع آن را تخلیه می کند. سپس مواد شیمیایی به هیدروسل تزریق می شود تا از دوباره پر شدن آن با مایعات جلوگیری شود.
این روش درمانی برای بزرگسالانی انجام می شود که در معرض عوارض حین عمل جراحی قرار دارند.
منبع: medicalnewstoday
