بیماری مزمن انسدادی ریه از بیماری های تنفسی جدی است که با علائم کلاسیک همچون سرفه مزمن، خس خس سینه و تنگی نفس همراه می باشد، اگرچه علائم آن تنها به این موارد ختم نمی شود و موارد دیگری را نیز در بر می گیرد.
این بیماری یک عارضه پیش رونده است و شناخت علائم آن می تواند به تشخیص زود هنگام که احتمالا تاثیر خوبی در نتایج درمان دارد کمک کند.
در ادامه قصد داریم درباره علائم و نشانه های بیماری مزمن انسدادی ریه صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
علائم بیماری مزمن انسدادی ریه چیست؟
بیماری مزمن انسدادی ریه از بیماری های ریوی جدی است که باعث انقباض مجاری هوایی می شود که تجمع بلغم را به دنبال داشته، فرد برای تنفس تلاش زیادی می کند و ممکن است با عفونت همراه باشد.
این بیماری شامل دوره هایی از شعله وری علائم است و علائم آن در هر دوره ممکن است متفاوت باشد. این علائم در هر دوره شعله وری به صورت ناگهانی رخ می دهد.
افرادی که به این بیماری مبتلا هستند باید بتوانند علائم تشدید وضعیت یا دوره های شعله وری را تشخیص دهند تا قادر به مدیریت آن باشند.
علائم شایع بیماری مزمن انسدادی ریه
علائم واضح و قابل توجه این بیماری ممکن است تا زمانی که بیماری به مراحل پیشرفته برسد ظاهر نشوند.
علائم شایع در اوایل بیماری (در صورت بروز) شامل موارد زیر می باشد :
- تنگی نفس
- خس خس سینه
- سرفه
- خستگی
- تولید بلغم
- عفونت های مزمن تنفسی که بسته به مرحله بیماری می توانند از خفیف تا بسیار شدید متغیر باشند
1. تنگی نفس
تنگی نفس علامت بارز و اغلب اولین علامتی است که در این بیماری ظاهر می شود.
لازم به ذکر است تنگی نفس ایجاد شده در بیماری های مختلف به صورت های گوناگون توصیف می شوند اما بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری، تنگی نفس ناشی از آن را با نوعی احساس نفس نفس زدن یا تنفس دشوار توصیف می کنند به طوری که گویی فرد دچار گرسنگی هوا شده است!
در ابتدا ممکن است فرد تنها زمانی که کارهای سنگین انجام می دهد دچار تنگی نفس شود اما با پیشرفت بیماری این مسئله حتی زمانی که فرد در حال استراحت است نیز رخ می دهد.
به نظر می رسد تنگی نفس اضطراب آورترین و ناتوان کننده ترین علامت این بیماری می باشد.
2. عدم تحمل ورزش
ممکن است فرد مبتلا قادر به ورزش کردن یا فعالیت های نسبتا شدید مانند بالا رفتن از پله های خانه نباشد. زمانی که بیماری پیشرفت کند شاید حتی نتواند از یک اتاق به اتاق دیگر راه برود.
ناگفته نماند افراد سالم معمولا برای دریافت اکسیژن و انرژی کافی نیاز به تنفس سریع تر و عمیق تر در حین ورزش دارند اما در افراد مبتلا به این بیماری، هوا داخل ریه ها به دام می افتد. این حالت معمولا به صورت تورم شدید در ریه ها توصیف می شود.
به همین دلیل افراد مبتلا هنگام ورزش نمی توانند نفس عمیق کشیده و اکسیژن کافی برای انرژی مورد نیاز در فعالیت بدنی را جذب کنند، بلکه مجبور می شوند بنشینند و استراحت کنند.
3. تولید خلط (بلغم)
خلط که مخاط یا بلغم نیز نامیده می شود، یک ماده محافظ است که توسط ریه ها برای به دام انداختن و حذف ذرات خارجی تولید می شود.
خلط توسط سلول هایی که راه های هوایی را پوشانده اند (برونش ها و برونشیول ها) ترشح می شود و با سرفه یا صاف کردن گلو دفع می شود.
افراد مبتلا به این بیماری معمولا هنگام سرفه، خلط غلیظی دارند که علت آن افزایش تولید خلط توسط سلول های راه هوایی و کاهش توانایی حذف مخاط به دلیل اختلال در عملکرد مژک ها (ساختارهای ریز مو مانندی که راه های هوایی را پوشانده اند) می باشد.
حجم بالای خلط غلیظ اغلب با عفونت باکتریایی ریه مرتبط می باشد و می تواند علائم این بیماری را تشدید کند. رنگ و قوام خلط نیز در صورت وجود عفونت باکتریایی ممکن است تغییر کند.
4. سرفه مزمن
سرفه مزمن مرتبط با بیماری مزمن انسدادی ریه نوعی سرفه طولانی مدت است که به نظر نمی رسد از بین برود. به طور کلی منظور از سرفه مزمن، سرفه ای است که حداقل برای یک دوره 8 هفته ای ادامه داشته باشد.
سرفه همراه با این بیماری می تواند خشک (غیر مولد) یا مولد مخاط باشد. در برخی انواع این بیماری مانند برونشیت مزمن، سرفه دائمی بوده و با تولید مخاط همراه است.
همچنین سرفه در این بیماری در ابتدا ممکن است متناوب باشد اما با پیشرفت بیماری احتمالا دائمی می شود.
لازم به ذکر است سرفه مزمن معمولا علامت اولیه این بیماری است، اما یکی از مواردی است که نادیده گرفته می شود زیرا بسیاری از مردم آن را با سرفه مربوط به سیگار کشیدن، آلرژی یا سایر محرک های محیطی اشتباه می گیرند.
5. خس خس سینه
خس خس سینه اغلب به صورت صدای سوت در حین دم، بازدم یا هر دو شنیده می شود و علت آن باریک شدن یا انسداد مجاری هوایی می باشد.
این وضعیت ممکن است با صداهای غیر طبیعی که با گوشی پزشکی شنیده می شوند همراه باشد یا نباشد.
6. تنگی قفسه سینه
تنگی در قفسه سینه ممکن است باعث ایجاد احساس فشار در دیواره های قفسه سینه شود که تنفس غیر ارادی را دشوار می کند.
این علامت می تواند نشانه وجود عفونت در ریه ها باشد، ممکن است تنفس عمیق را دردناک کند (درد قفسه سینه پلوریتی) و باعث کوتاه و کم عمق شدن تنفس شود.
7. عفونت های تنفسی مزمن
یکی دیگر از علائم شایع این بیماری اغلب سرماخوردگی، آنفلوآنزا و/ یا ذات الریه است. این بیماری افراد را بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات عفونی تنفسی می کند زیرا بیمار نمی تواند ریه های خود را به اندازه کافی پاک کند.
8. خستگی
خستگی مربوط به این بیماری با خستگی معمولی تفاوت دارد. این علامت به درستی شناخته نشده و اغلب کمتر گزارش می شود اما حالتی از خستگی است که با یک فنجان قهوه یا حتی یک خواب خوب شبانه بهتر نمی شود.
به طور کلی خستگی در افراد مبتلا به بیماری ریوی سه برابر بیشتر از افراد سالم است. به علاوه اگرچه تنگی نفس نگران کننده ترین علامت در میان مبتلایان است اما خستگی می تواند یکی از آزار دهنده ترین علائم باشد. گفته شده خستگی مربوط به این بیماری خطر بستری شدن در بیمارستان را افزایش می دهد.
علائم پیشرفته موردی
برخی علائم ممکن است با تشدید وضعیت بیماری یا در مراحل بعدی رخ دهند، از جمله :
1. کاهش وزن و کاهش اشتها
در مراحل اولیه بیماری مزمن انسدادی ریه، به دلیل کاهش فعالیت افزایش وزن نوعی مشکل محسوب می شود اما در مراحل پیشرفته تر از دست دادن اشتها و کاهش وزن شایع تر است.
تغذیه خوب برای همه افراد مهم است، به خصوص افرادی که به این بیماری مبتلا هستند لازم است از تغذیه مناسب بهره مند باشند و عدم توجه به این علائم می تواند به سوء تغذیه منجر شود که بسیار جدی است و ممکن است جان بیمار را تهدید کند.
بسیاری از متخصصان ریه توصیه کرده اند این بیماران حتما در زمینه تغذیه با متخصص مشورت کنند.
به علاوه این دو علامت نیاز به بررسی بیشتر دارند زیرا ممکن است نشانه بیماری های دیگر مانند سرطان ریه یا سل ریوی باشند.
2. آتروفی عضلانی
کاشکسی وضعیتی است که در آن فرد دچار کاهش وزن و تحلیل رفتن عضلات می شود. این مسئله از علل مهم مرگ و میر در افراد مبتلا به بسیاری از بیماری های مزمن از جمله بیماری مزمن انسدادی ریه می باشد.
3. ورم
با پیشرفت بیماری یا زمانی که شدت بیماری زیاد است ممکن است فرد متوجه تورم در پاهای خود شود.
علائم در زنان
به طور کلی به نظر می رسد زنان بیش از مردان در معرض عوارض جانبی سیگار قرار دارند. همچنین زنان مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه به احتمال بیشتر ممکن است موارد زیر را تجربه کنند :
- تنگی نفس شدیدتر
- اضطراب و افسردگی بیشتر
- کیفیت زندگی پایین تر
- واکنش بیش از حد مجاری تنفسی
- مشکلات بیشتر حین ورزش
- افزایش تعداد دوره های شعله وری علائم
- افزایش خطر سوء تغذیه
- کاهش بیشتر در عملکرد ریه (در مقایسه با مردانی که به اندازه آن ها سیگار می کشند)
به طور کلی این بیماری روی سلامت زنان تاثیر منفی بیشتری گذاشته و زنان بیش از مردان جان خود را از دست می دهند.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
افرادی که هر یک از علائم یا عوارض این بیماری را تجربه کرده اند، به خصوص اگر علائم مزمن بوده و/ یا فرد عوامل خطر زای این بیماری را دارا می باشد، لازم است با پزشک خود مشورت کنند.
علائم ممکن است بیاید و برود و با علائم سایر بیماری ها هم پوشانی داشته باشد. در واقع این طور به نظر می رسد که فرد به یک عفونت طولانی مدت یا سرماخوردگی دچار شده اما برای اطمینان و در صورت لزوم شروع به موقع درمان باید حتما به پزشک مراجعه شود.
اگر بیماری از قبل تشخیص داده شده، باید توجه داشت که می تواند پیشرفت کند. به عبارت دیگر دوره های شعله وری ها از موارد جدا نشدنی این بیماری محسوب می شوند.
علائم تشدید بیماری
اگر بیماری قبلا تشخیص داده شده، لازم است فرد برای جلوگیری از تشدید بیماری زیر نظر پزشک باشد و به طور منظم به پزشک مراجعه کند تا وضعیت او به صورت دائمی بررسی و در صورت نیاز داروهایش دوباره تنظیم شود.
در صورت بروز موارد زیر نیز لازم است با پزشک تماس گرفته شود :
- بدتر شدن سرفه چه از نظر تعداد و چه از نظر شدت
- تغییر در مقدار یا رنگ خلط
- خون هنگام سرفه
- افزایش تنگی نفس
- تنگی نفس هنگام بیداری
- نیاز به بالا آوردن بیش از حد معمول سر برای خوابیدن
- افزایش خس خس سینه
- سردردهای مکرر
- تب بیش از 38.3 درجه سانتی گراد
- علائم آنفلوآنزا مانند تب، بدن درد و گلو درد
- افزایش ورم پاها به خصوص اگر با بالا بردن ارتفاع از بین نرود
- افزایش وزن بیش از 900 گرم در روز یا بیش از 2.2 کیلوگرم در هفته
- کاهش وزن ناخواسته
- اضطراب و/ یا بی قراری
- ناتوانی در راه رفتن مسافت یا بالا رفتن از پله ها که معمولا قادر به طی کردن آن می باشد
- افزایش خستگی یا ضعف
- افزایش نیاز به درمان های تنفسی
چه زمانی به اورژانس مراجعه شود؟
حتی اگر علائم بیماری با دارو به خوبی کنترل شده باشد، خطر ناراحتی تنفسی ناگهانی یا حتی مرگ ناشی از این بیماری وجود دارد و یک وضعیت اورژانسی محسوب می شود.
بنابراین در صورتی که شما یا یکی از عزیزان تان هر یک از علائم زیر را دارا می باشید لازم است فورا به اورژانس مراجعه کنید :
- تنگی نفس شدید یا ناگهانی
- مشکل در صحبت کردن به دلیل تنگی نفس
- سردرگمی یا فراموشی
- خستگی مفرط و کاهش هوشیاری
- مشکل در بیدار شدن از خواب
- درد قفسه سینه
- ضربان قلب سریع
- کبود شدن انگشتان یا لب های
- سرفه خونی بیش از یک قاشق چای خوری
توصیه می شود از قبل برای موارد اضطراری مرتبط با این بیماری برنامه ریزی داشته باشید، مثلا این که چگونه با اورژانس تماس بگیرید، همچنین سوابق پزشکی و لیست داروهای خود را آماده داشته باشید تا پزشک اورژانس بهتر بتواند وضعیت را مدیریت کند.
منبع: verywellhealth
