آرتریت پسوریاتیک (به انگلیسی: Psoriatic arthritis) نوعی آرتریت مرتبط با پسوریازیس است که انواع مختلف داشته و علائم آن بین افراد متفاوت و از خفیف تا شدید متغیر می باشد.
نشانه های این بیماری که شامل ترکیبی از علائم مفصلی و پوستی می باشند در برخی افراد هر از گاه مشکل زا شده اما در برخی دیگر می توانند روی حرکت و انجام کارهای روزمره تاثیر منفی بگذارند.
در ادامه قصد داریم درباره آرتریت پسوریاتیک و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
آرتریت پسوریاتیک چیست؟
آرتریت پسوریاتیک بیماری است که در آن متورم و دردناک شدن مفاصل که از علائم آرتریت است با علائم پسوریازیس ترکیب می شود. این عارضه خفیف یا شدید بوده و یک یا چند مفصل را درگیر می کند.
علائم آرتریت شامل درد و تورم مفاصل است و افراد مبتلا به بیماری پسوریازیس ممکن است ضایعات خارش دار و پوسته پوسته روی پوست، تغییر رنگ پوست و پوست سر و مشکلاتی در چشم، ناخن و سلامت کلی خود داشته باشند.
خوشبختانه روش های درمانی مختلف برای آرتریت پسوریاتیک وجود دارد و برخی توصیه های مربوط به سبک زندگی مانند رژیم غذایی ممکن است به کاهش علائم آن کمک کند اما هدف از همه این روش ها کنترل بیماری می باشد.
لازم به ذکر است علائم به صورت دوره ای ظاهر شده و استعمال دخانیات، استرس، عفونت ها و عوامل دیگر می توانند باعث شعله ور شدن آن شوند.
علائم آرتریت پسوریاتیک
علائم آرتریت پسوریاتیک در افراد مختلف متفاوت بوده و می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. گاهی اوقات وضعیت فرد بهبود یافته و برای مدتی احساس بهتری دارد اما بعد از مدتی علائم مجددا شعله ور و تشدید می شود.
ناگفته نماند نوع علائم ظاهر شده به نوع آرتریت پسوریاتیک نیز بستگی دارد.
علائم عمومی این بیماری عبارتند از :
- مفاصل متورم و حساس در یک یا هر دو سمت بدن
- احساس سفتی مفاصل هنگام صبح
- متورم شدن انگشتان دست و پا
- عضلات و تاندون های دردناک
- لکه های پوسته پوسته روی پوست که ممکن است با تشدید درد مفاصل بدتر شوند
- پوسته پوسته شدن پوست سر
- خستگی
- فرو رفتگی در ناخن
- جدا شدن ناخن از بستر
- قرمزی چشم
- درد چشم (یووئیت)
نوع اسپوندیلیت در این بیماری می تواند علائم زیر را نیز ایجاد کند :
- درد و سفتی ستون فقرات
- درد، تورم و ضعف در بدن از جمله نواحی زیر :
– باسن
– زانو
– مچ پا
– پا
– آرنج
– دست ها
– مچ دست
– سایر مفاصل
– انگشتان پا یا دست متورم
نوع متقارن این بیماری می تواند روی 5 یا تعداد بیشتر مفاصل در هر دو سمت بدن تاثیر بگذارد، در حالی که نوع نا متقارن کمتر از 5 مفصل را در یک سمت بدن درگیر می کند.
آرتریت پسوریاتیک موتیلانس نوع نادر آرتریت است که باعث تغییر شکل مفاصل شده و می تواند انگشتان دست و پای آسیب دیده را کوتاه کند. در نهایت نوع دیستال این بیماری باعث درد و تورم در مفاصل انتهایی انگشتان دست و پا می شود.
علت آرتریت پسوریاتیک
آرتریت پسوریاتیک به دلیل حمله سیستم ایمنی بدن به مفاصل و پوست ایجاد می شود. در حال حاضر پزشکان علت دقیق این مسئله را کشف نکرده اند اما به نظر می رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش داشته باشند.
این بیماری در اعضای خانواده و بستگان دیده می شود و حدود 40 درصد افراد مبتلا به آن، میان بستگان خود یک یا چند مبتلا داشته اند.
علاوه بر این عوامل محیطی همچون ویروس های خاص، استرس شدید یا آسیب دیدگی ها می توانند به بروز بیماری در افراد در معرض خطر منجر شوند.
انواع آرتریت پسوریاتیک
آرتریت پسوریاتیک به 5 نوع تقسیم می شود که عبارتند از :
1. آرتریت پسوریاتیک متقارن
این نوع آرتریت پسوریاتیک، مفاصل یکسان در هر دو طرف بدن مثلا هر دو زانوی چپ و راست را تحت تاثیر قرار می دهد و علائم آن شبیه آرتریت روماتوئید اما خفیف تر است و باعث تغییر شکل کمتر در مفصل می شود. با این وجود می تواند ناتوان کننده باشد و حدود نیمی از افراد مبتلا به آرتریت پسوریاتیک را درگیر می کند.
2. آرتریت پسوریاتیک نامتقارن
این نوع آرتریت پسوریاتیک روی یک یا چند مفصل یک طرف بدن اثر گذاشته و طی آن ممکن است مفاصل دردناک و قرمز شوند. این نوع عموما خفیف است و حدود 35 درصد از افراد مبتلا را تحت تاثیر قرار می دهد.
3. نوع غالب اینترفالانژیال دیستال
این نوع آرتریت پسوریاتیک مفاصل اطراف ناخن را که به نام مفاصل دیستال معروف هستند درگیر می کند.
4. آرتریت پسوریاتیک اسپوندیلیت
این نوع آرتریت پسوریاتیک ستون فقرات را درگیر می کند و از آن جا که کل ستون فقرات از گردن تا کمر ممکن است تحت تاثیر آن قرار بگیرد، حرکت کردن برای فرد بسیار دردناک می شود. همچنین دست ها، پاها، بازوها و باسن نیز ممکن است درگیر شوند.
5. آرتریت پسوریاتیک موتیلانس
این نوع از انواع شدید و تغییر شکل دهنده مفاصل است که حدود 5 درصد از افراد مبتلا را درگیر می کند و معمولا دست ها و پاها را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین می تواند باعث درد در ناحیه گردن و کمر شود.
مراحل آرتریت پسوریاتیک
شدت علائم آرتریت پسوریاتیک در همه افراد یکسان نیست بلکه برخی ممکن است تنها علائم خفیف و تاثیر محدود آن را روی مفاصل خود را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر دچار تغییر شکل شدید مفصل و بزرگ شدن استخوان ها می شوند.
پزشکان نمی دانند چرا این بیماری در برخی افراد با سرعت زیاد پیشرفت می کند اما تشخیص و درمان به موقع آن می تواند به کاهش درد و آسیب مفاصل کمک کند. به همین دلیل بسیار مهم است به محض شروع علائم حتما با پزشک خود صحبت کنید.
مراحل این بیماری عبارتند از :
مرحله اولیه
این بیماری در مراحل اولیه ممکن است با علائم خفیف مانند تورم مفاصل و کاهش دامنه حرکتی همراه باشد که می توانند همزمان با ضایعات پوستی پسوریازیس رخ داده یا سال ها بعد تجربه شوند.
در مرحله اولیه معمولا از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی استفاده می شود. این داروها اگرچه درد و علائم را کاهش می دهند اما روی سرعت پیشرفت بیماری تاثیری ندارند.
مرحله متوسط
مرحله متوسط یا میانی بسته به نوع آرتریت پسوریاتیک احتمالا علائم بدتری ایجاد کرده و به درمان های پیشرونده تری مانند داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری و داروهای بیولوژیک نیاز دارد. این داروها می توانند به کاهش علائم و همچنین کند کردن سرعت پیشرفت بیماری کمک کنند.
مرحله آخر
در این مرحله بافت استخوانی به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و ممکن است بد شکلی مفصل و بزرگ شدن استخوان ها را به دنبال داشته باشد. هدف از درمان در این مرحله، کاهش علائم و جلوگیری از بدتر شدن عوارض است.
تشخیص آرتریت پسوریاتیک
پزشک برای تشخیص آرتریت پسوریاتیک ابتدا با تکنیک های تصویر برداری و آزمایش خون سایر علل بالقوه ایجاد علائم مانند آرتریت روماتوئید و نقرس را رد می کند.
برای بررسی آسیب دیدگی مفاصل و سایر بافت ها می توان از تست های تصویر برداری زیر استفاده کرد :
- اشعه ایکس : با کمک این تکنیک التهاب و آسیب به استخوان ها و مفاصل بررسی می شود. این علائم در آرتریت پسوریاتیک با سایر انواع آرتریت تفاوت دارد
- ام آر آی : در این تکنیک تصاویری از داخل بدن ایجاد شده که به پزشک در بررسی آسیب مفصل، تاندون یا رباط کمک می کند
- سی تی اسکن و سونوگرافی : این تکنیک ها به تشخیص میزان پیشرفت بیماری و شدت تاثیر روی مفاصل کمک می کنند
آزمایش های خون جهت بررسی سطح مواد زیر در بدن نیز برای شناسایی هر گونه التهاب موجود در بدن استفاده می شوند :
- Crp : ماده ای است که کبد در صورت وجود التهاب در بدن تولید می کند
- Esr : این ماده سطح التهاب در بدن را نشان می دهد اما نمی تواند علت آن را مشخص کند
- فاکتور روماتوئید : سیستم ایمنی این اتو آنتی بادی را تولید می کند. این آزمایش معمولا در آرتریت روماتوئید مثبت و در آرتریت پسوریاتیک منفی است که از این طریق می توان متوجه شده فرد به کدام بیماری مبتلا می باشد
- مایع مفصلی : با کمک آرتروسنتز مقدار اندکی مایع از زانو یا مفصل دیگر خارج می شود و در صورتی که کریستال های اسید اوریک در مایع وجود داشته باشد، ممکن است فرد به نقرس مبتلا باشد. کشت مایع نیز می تواند عفونت یا سپسیس را رد کند
- سلول های قرمز خون : تعداد کم گلبول های قرمز خون ناشی از کم خونی در افراد مبتلا به آرتریت پسوریاتیک شایع است
لازم به ذکر است با هیچ یک از آزمایش های خون یا تصویر برداری به تنهایی نمی توان این بیماری را تشخیص داد و پزشک از ترکیبی از آزمایش ها برای رد سایر علل احتمالی علائم استفاده می کند.
عوامل خطر زای آرتریت پسوریاتیک
برخی افراد بیشتر در معرض ابتلا به آرتریت پسوریاتیک قرار دارند از جمله :
- افراد مبتلا به پسوریازیس
- داشتن والدین یا خواهر و برادر مبتلا به این بیماری
- افراد در سنین بین 30 تا 50 سال (اگرچه کودکان نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند)
- افراد مبتلا به گلو درد استرپتوکوکی
- افراد مبتلا به اچ آی وی
برخی عوارض احتمالی آرتریت پسوریاتیک عبارتند از :
- آرتریت پسوریاتیک موتیلانس
- مشکلات چشمی مانند ورم ملتحمه یا یووئیت
- بیماری قلب و عروقی
عوامل محرک در شعله ور شدن آرتریت پسوریاتیک
شعله ور شدن آرتریت پسوریاتیک وضعیت را برای مدتی تشدید می کند و برخی عوامل می توانند در این مسئله نقش داشته باشند که در افراد مختلف متفاوت هستند.
برای شناسایی محرک های بیماری توصیه می شود یک دفترچه یادداشت داشته باشید و هر روز علائم و کارهایی را که در زمان شروع علائم انجام می دادید یادداشت کنید. همچنین دقت کنید که آیا چیزی را در برنامه خود تغییر داده اید مثلا شاید داروی جدیدی مصرف کرده باشید.
برخی محرک های شایع عبارتند از :
- عفونت هایی مانند گلو درد استرپتوکوکی و عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی
- صدماتی همچون بریدگی، خراشیدگی یا آفتاب سوختگی
- پوست خشک
- استرس
- هوای سرد و خشک
- سیگار کشیدن
- نوشیدن بیش از حد الکل
- اضافه وزن
- داروهایی مانند لیتیوم، بتا بلوکرها و داروهای ضد مالاریا
اگرچه اجتناب از تمامی این محرک ها امکان پذیر نیست اما می توان استرس را کاهش داده، سیگار را ترک کرد و مصرف الکل را کاهش داد.
درمان آرتریت پسوریاتیک
هدف از درمان آرتریت پسوریاتیک بهبود علائمی مانند بثورات پوستی و التهاب مفاصل است. برای این منظور پزشک ابتدا وضعیت فرد را بررسی کرده و با کمک بیمار اقدام به انتخاب درمان مناسب می نماید.
گزینه های درمانی مختلف برای این عارضه وجود دارد اما برنامه درمانی معمولا شامل یک یا چند مورد زیر می باشد :
1. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
این داروها به کنترل درد و تورم مفاصل در آرتریت پسوریاتیک کمک می کنند. گزینه های بدون نسخه شامل ایبو پروفن و ناپروکسن است که در صورت عدم اثر بخشی ممکن است دوزهای بالاتر تجویز شود.
ناگفته نماند استفاده نادرست از این گروه دارویی می تواند به عوارض زیر منجر شود :
- تحریک معده
- خونریزی معده
- حمله قلبی
- سکته
- آسیب کبد و کلیه
2. داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری
این داروها که به شکل های مختلف از جمله خوراکی، تزریقی یا سرم تجویز می شوند، التهاب را کاهش می دهند تا از آسیب مفاصل و پیشرفت بیماری جلوگیری شود.
برخی از متداول ترین داروهای تجویز شده عبارتند از :
- متوترکسات
- لفلونوماید
- سولفاسالازین
اپرمیلاست نیز از داروهای جدیدتر این گروه دارویی است که به صورت خوراکی مصرف می شود و با مسدود کردن فسفو دی استراز 4 (آنزیمی که در التهاب نقش دارد) عمل می کند.
برخی عوارض جانبی این داروها عبارتند از :
- آسیب کبدی
- سرکوب مغز استخوان
- عفونت ریه
3. داروهای بیولوژیکی
در حال حاضر 5 نوع داروی بیولوژیکی برای درمان بیماری پسوریازیس در دسترس می باشد. این داروها بر اساس آن چه در بدن هدف قرار داده و مهار می کنند طبقه بندی می شوند که عبارتند از :
- مهار کننده های TNF آلفا شامل :
– آدالیمومب
– ستولیزوماب
– گولیموماب
– اتانرسپت
– اینفلیکسی ماب - مهار کننده های IL-12/23 شامل :
– اوستکناماب - مهار کننده های IL-17 شامل :
– سکییوکروماب
– ایکسیکیزوماب - مهار کننده های IL-23 شامل :
– گوسلکوماب - مهار کننده های سلول T شامل :
– آباتاسپت
طبق دستور العمل های درمانی ارائه شده، این داروها به عنوان درمان های خط اول بیماری توصیه و معمولا به صورت تزریق زیر پوستی یا سرم تجویز می شوند اما از آن جا که پاسخ ایمنی بدن را تضعیف می کنند می توانند خطر ابتلا به عفونت های جدی را افزایش دهند. سایر عوارض جانبی نیز شامل تهوع و اسهال می باشد.
4. استروئیدها
این داروها باعث کاهش التهاب در بدن شده و معمولا به مفاصل آسیب دیده تزریق می شوند. برخی عوارض جانبی این گروه دارویی شامل درد و خطر جزئی عفونت مفاصل است.
5. سرکوب کننده های ایمنی
تجویز داروهایی مانند آزاتیوپرین و سیکلوسپورین، پاسخ ایمنی بیش فعال در بیماری آرتریت پسوریاتیک به خصوص علائم پسوریازیس را کاهش می دهد اما امروزه با عرضه مهار کننده های TNF آلفا معمولا از این گروه دارویی استفاده نمی شود.
لازم به ذکر است سرکوب کننده های ایمنی به دلیل تضعیف پاسخ ایمنی بدن، می توانند خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهند.
6. درمان های موضعی
کرم ها، ژل ها، لوسیون ها و پمادهای مخصوص که بدون نسخه یا تجویزی در دسترس هستند می توانند خارش بثورات را تسکین دهند. برخی از این داروها عبارتند از :
- آنترالین
- کلسیتریول یا کلسیپوترین که از اشکال ویتامین D-3 هستند
- سالیسیلیک اسید
- کرم های استروئیدی
- تازاروتین که از مشتقات ویتامین A است
7. نور درمانی و سایر داروها
در نور درمانی ابتدا از دارو استفاده شده و سپس فرد در معرض نور روشنی قرار می گیرد تا بثورات پوستی پسوریازیس در او بهبود یابد.
سایر داروهایی که ممکن است برای درمان علائم این بیماری تجویز شوند عبارتند از :
- سکییوکروماب
- اوستکناماب
این داروها به صورت زیر پوستی تزریق می شوند. ناگفته نماند اوستکناماب با جعبه هشدار همراه است و گفته شده خطر ابتلا به عفونت ها و سرطان را افزایش می دهد.
آرتریت پسوریاتیک و تغییر سبک زندگی
برخی اقداماتی که می توان برای بهبود علائم در منزل انجام داد عبارتند از :
1. ورزش کردن
حرکت دادن مفاصل می تواند سفتی آن ها را کاهش دهد. به علاوه ورزش کردن حداقل 30 دقیقه در روز به کاهش وزن اضافه و انرژی بیشتر کمک می کند. برای این منظور بهتر است با پزشک خود درباره این که چه نوع ورزشی برای مفاصل شما بهتر است مشورت کنید.
لازم به ذکر است دوچرخه سواری، پیاده روی، شنا و سایر ورزش های آبی در مقایسه با ورزش هایی مانند دویدن یا تنیس برای مفاصل مناسب تر هستند.
2. ترک سیگار و کاهش مصرف الکل
سیگار برای مفاصل و همچنین سلامتی عمومی بدن مضر است. توصیه می شود با پزشک خود در مورد دارو یا جایگزین کردن نیکوتین برای کمک به ترک سیگار مشورت کنید.
همچنین در صورت مصرف الکل لازم است آن را محدود کنید زیرا ممکن است با برخی داروهای این بیماری تداخل داشته باشد.
3. کاهش استرس
تنش و استرس می تواند علائم آرتریت را تشدید کند. برای این منظور توصیه می شود مدیتیشن کنید، یوگا انجام دهید یا سایر تکنیک های کاهش استرس را امتحان کنید.
4. کمپرس سرد و گرم
گفته شده کمپرس گرم به کاهش درد عضلانی و کمپرس سرد به کاهش درد مفاصل کمک می کند.
5. تحرک داشتن برای محافظت از مفاصل
توصیه می شود برای باز کردن درب ها به جای انگشتان از بدن خود استفاده کنید، اجسام سنگین را با دو دست بلند کنید و برای باز کردن درب قوطی ها از در باز کن استفاده کنید.
6. استفاده از مکمل ها و ادویه های طبیعی
اسیدهای چرب امگا 3 چربی های سالم هستند که در بسیاری از مکمل ها یافت شده و دارای خواص ضد التهابی می باشند که التهاب و سفتی مفاصل را کاهش می دهند.
با این حال از آن جا که سازمان غذا و دارو نظارتی بر کیفیت مکمل ها ندارد، بهتر است قبل از شروع مصرف هر گونه مکمل ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
زردچوبه نیز یک ادویه طبیعی و قوی است که دارای دوز خاصی از خواص ضد التهابی بوده و ممکن است به کاهش التهاب و پیشگیری از شعله ور شدن علائم آرتریت پسوریاتیک کمک کند. زردچوبه را می توان به هر غذایی اضافه کرد.
رژیم غذایی آرتریت پسوریاتیک
در حالی که هیچ غذا یا رژیم غذایی خاصی به تنهایی نمی تواند آرتریت پسوریاتیک را درمان کند اما در کل استفاده از یک برنامه غذایی غنی از مواد مغذی و متعادل به کاهش التهاب و علائم این بیماری کمک خواهد کرد.
لازم به ذکر است تغییرات مفید در رژیم غذایی می تواند نتایج فوق العاده ای در طولانی مدت برای مفاصل و بدن به همراه داشته باشد.
به عنوان مثال توصیه می شود میوه ها و سبزیجات تازه بیشتری مصرف کنید که به کاهش التهاب و کنترل وزن کمک می کنند. همان طور که می دانید اضافه وزن، فشار بیشتری روی مفاصل دردناک وارد می کند.
به علاوه بهتر است مصرف قند و چربی را که جزو مواد التهاب زا هستند محدود کنید و روی منابع چربی های سالم مانند ماهی، دانه ها و آجیل تمرکز داشته باشید.
مقایسه آرتریت پسوریاتیک و آرتریت روماتوئید
هر دو بیماری از انواع آرتریت هستند که اگرچه از نظر نام و بسیاری از علائم شباهت هایی با هم دارند اما عوامل زمینه ای متفاوتی می توانند باعث بروز آن ها شوند.
آرتریت پسوریاتیک در درجه اول در افراد مبتلا به پسوریازیس پوستی رخ می دهد اما می تواند افرادی که به پسوریازیس دچار نیستند را نیز درگیر کند.
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک اختلال خود ایمنی است و زمانی اتفاق می افتد که بدن به اشتباه به بافت های پوشاننده مفاصل حمله کند که این حمله باعث تورم و در نهایت درد و تخریب مفصل می شود.
آرتریت پسوریاتیک مردان و زنان را به طور یکسان درگیر می کند و اغلب در سنین بین 30 تا 50 سالگی ظاهر می شود اما در آرتریت روماتوئید، زنان بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند و بیماری معمولا در سنین میانسالی شروع می شود.
هر دو بیماری در مراحل اولیه علائم مشابه دارند که از جمله آن ها می توان به درد، تورم و سفتی مفاصل اشاره کرد اما با پیشرفت بیماری ها ممکن است علائم تا اندازه ای متفاوت شود.
خوشبختانه پزشک برای تشخیص بیماری مجبور نیست منتظر پیشرفت آرتریت باشد بلکه با کمک آزمایش های خون و تصویر برداری می تواند نوع را تشخیص دهد.
چشم انداز آرتریت پسوریاتیک
این بیماری در افراد مختلف متفاوت است. برخی افراد علائم بسیار خفیفی دارند که تنها هر از گاه باعث ایجاد مشکل می شود اما برخی دیگر علائم شدیدتر و ناتوان کننده تری تجربه می کنند.
هر چه علائم شدیدتر باشد، بر توانایی تحرک فرد تاثیر بیشتری می گذارد. به طوری که افرادی که دچار آسیب مفصلی شدید شده اند ممکن است در راه رفتن، بالا رفتن از پله ها و انجام سایر فعالیت های روزانه با مشکل جدی مواجه باشند.
در موارد زیر چشم انداز بیماری تغییر خواهد کرد :
- این بیماری در سنین جوانی تشخیص داده شود
- در زمان تشخیص، وضعیت بیماری شدید بوده باشد
- بخش وسیعی از پوست با بثورات پوشیده شده باشد
- این بیماری در چند نفر از بستگان دیده شود
برای بهبود چشم انداز این بیماری توصیه می شود از رژیم درمانی تجویز شده توسط پزشک پیروی کنید و توجه داشته باشید برای انتخاب بهترین دارو ممکن است مجبور شوید بیش از یک دارو را امتحان کنید.
منبع: healthline
