آنفلوآنزا (به انگلیسی: Influenza) از بیماری های ویروسی شایع و مسری است که علائم بسیار شبیه سرماخوردگی دارد و بسیاری از مردم در سراسر جهان به خصوص در فصول پاییز و زمستان به آن دچار می شوند.
از جمله رایج ترین علائم آنفلوآنزا می توان به عطسه، سرفه، بدن درد و خستگی اشاره کرد اما علائم می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. این بیماری گاهی به صورت خود به خود درمان شده و در برخی موارد شدت می یابد و به عوارض تنفسی جدی مانند ذات الریه منجر می شود.
در ادامه قصد داریم به معرفی آنفلوآنزا و بررسی علل، علائم و روش های درمان آن بپردازیم. با سومیتا همراه باشید؛
آنفلوآنزا چیست؟
آنفلوآنزا یک ویروس عفونی شایع است که معمولا از طریق پخش قطرات مایع بدن طی عطسه، سرفه و صحبت کردن از فردی به فرد دیگر سرایت می کند و علائم آن با رشد و تکثیر در بدن به طور ناگهانی ظاهر می شود.
زمستان فصل اصلی شیوع آنفلوآنزا است که در ماه فوریه (اواسط بهمن تا اوایل اسفند ماه) به اوج خود می رسد، با این حال افراد ممکن است در هر زمان از سال به این بیماری مبتلا شوند.
این بیماری انواع مختلف دارد که توسط سویه های گوناگون ایجاد می شوند. هر سال پزشکان و محققان طی مطالعاتی مشخص می کنند کدام سویه ویروسی در آن سال شیوع پیدا خواهد کرد و بر این اساس واکسن مناسب تولید می شود.
علائم آنفلوآنزا
علائم آنفلوآنزا به سرعت ظاهر می شود در حالی که در بیماری های مشابه از جمله سرماخوردگی ممکن است چند روز طول بکشد تا این اتفاق بیفتد. این شروع ناگهانی علائم اغلب نشانه اولیه و خاص آنفلوآنزا است.
یکی دیگر از علائم اولیه شایع درد گسترده در بدن است. افراد مبتلا معمولا در ابتدای بیماری در تمام بدن خود احساس ناراحتی و درد دارند. به گفته برخی افراد این درد شبیه حالتی است که یک کامیون به آن ها برخورده کرده باشد، به طوری که حتی بلند شدن از رختخواب دشوار می شود.
بعد از علائم اولیه نشانه های دیگر ظاهر شده و به وضوح نشان می دهند که ویروس در حال فعالیت در بدن فرد می باشد.
برخی علائم شایع آنفلوآنزا عبارتند از :
1. تب
آنفلوآنزا تقریبا همیشه باعث افزایش دمای بدن یا تب می شود که در این بیماری اغلب از یک تب خفیف حدود 37.8 درجه سانتی گراد تا تب 40 درجه سانتی گراد متغیر می باشد. تب در کودکان خردسال ممکن است بالاتر از بزرگسالان باشد.
تب با علائمی همچون لرز، تعریق یا احساس سردی با وجود بالا بودن دمای بدن همراه است و در اکثر موارد کمتر از یک هفته و معمولا حدود 3 تا 4 روز طول می کشد.
2. سرفه
سرفه خشک و مداوم در آنفلوآنزا شایع است که ممکن است تشدید شده و ناخوشایند و دردناک باشد، همچنین گاهی باعث تنگی نفس یا احساس ناراحتی در قفسه سینه می شود.
سرفه ناشی از آنفلوآنزا می تواند تا 2 هفته ادامه داشته باشد.
3. درد عضلانی (بدن درد)
دردهای عضلانی مربوط به آنفلوآنزا اغلب در گردن، پشت، دست و پاها دیده می شوند و معمولا شدید هستند به طوری که فرد حتی برای انجام کارهای اولیه خود نیز به سختی قادر به حرکت کردن می باشد.
4. سردرد
گاهی اولین علامت آنفلوآنزا سردرد شدید است که ممکن است با علائمی همچون حساسیت به نور و صدا نیز همراه باشد.
5. خستگی
احساس خستگی از علائم نه چندان واضح آنفلوآنزا است که در بسیاری از بیماری های دیگر نیز دیده می شود. در آنفلوآنزا این خستگی ممکن است سریع ایجاد شده و غلبه بر آن دشوار باشد.
علائم آنفلوآنزا در بزرگسالان
تب مربوط به آنفلوآنزا در بزرگسالان ظاهر می شود و می تواند شدید باشد. در بسیاری از بزرگسالان تب شدید و ناگهانی اولین علامت آنفلوآنزا است و نشان می دهد فرد به عفونت جدی مبتلا شده است.
این تب معمولا بیش از 37.8 درجه سانتی گراد می باشد در حالی که سایر عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی ممکن است باعث تب خفیف شوند.
با این که کودکان و بزرگسالان مبتلا به آنفلوآنزا علائم مشابه زیادی دارند اما برخی علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است و بعضی افراد علائم بیشتری نسبت به دیگران تجربه می کنند.
آیا آنفلوآنزا مسری است؟
آنفلوآنزا جزو بیماری های تنفسی مسری است که ویروس عامل آن می تواند از فرد بیمار به افراد سالم سرایت کند. گاهی فرد حتی قبل از آن که از بیماری خود اطلاع داشته باشد (گاهی یک روز قبل از بروز علائم) ویروس را به دیگران منتقل می کند.
مدت زمان مسری بودن آنفلوآنزا بین 5 تا 7 روز بعد از ظاهر شدن علائم می باشد اما در کودکان خردسال ممکن است بیشتر از این مدت طول بکشد. افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند نیز احتمالا مدت زمان بیشتری درگیر علائم ویروسی خواهند بود.
علت آنفلوآنزا
آنفلوآنزا از طریق انتقال ویروس به روش های مختلف به دیگران سرایت می کند. برخی روش های انتقال آنفلوآنزا شامل عطسه، سرفه و صحبت کردن فرد بیمار در نزدیکی دیگران می باشد. در این مواقع میلیون ها قطره ریز در هوا پخش شده و از طریق بینی، دهان یا چشم وارد بدن افراد سالم می شوند.
این ویروس می تواند به مدت 2 تا 8 ساعت روی سطوح بی جان بماند. بناراین افراد سالم که سطوح آلوده را لمس کرده اند با تماس بینی، دهان یا چشم ممکن است به ویروس مبتلا شوند.
واکسن آنفلوآنزا
آنفلوآنزا از ویروس های عفونی و جدی است که همه ساله افراد زیادی را به بیمارستان می کشاند اما بر خلاف باور بسیاری از مردم تنها در کودکان، کسانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند یا افراد مسن رخ نمی دهد بلکه هر فرد سالمی ممکن است به این بیماری دچار شده و آن را به دیگران منتقل کند.
آنفلوآنزا ممکن است در بدن برخی افراد به خصوص افراد بالای 65 سال شدت پیدا کرده و حتی باعث مرگ بیمار شود، به همین دلیل پیشگیری و جلوگیری از شیوع آن اهمیت زیادی دارد و بهترین و موثرترین راه برای این منظور واکسیناسیون می باشد.
واکسن آنفلوآنزا به شکل های زیر در دسترس می باشد :
- واکسن تزریقی معمولی
- واکسن تزریقی با دوز بالا (برای افراد بالای 65 سال)
- تزریق داخل پوستی
- اسپری بینی
هر چه تعداد موارد واکسیناسیون در جامعه بیشتر باشد این بیماری شیوع کمتری خواهد یافت، همچنین با ایجاد ایمنی گله ای به کسانی که به دلایل پزشکی قادر به واکسیناسیون نیستند کمک می شود. از سوی دیگر افرادی که واکسن دریافت کرده اند در صورت ابتلای احتمالی به آنفلوآنزا شدت علائم کمتری تجربه خواهند کرد.
نحوه عملکرد واکسن آنفلوآنزا
دانشمندان برای ساخت واکسن از سویه هایی استفاده می کنند که طبق نتایج تحقیقات آن ها در فصل آینده بیشترین شیوع را خواهد داشت و بر این اساس میلیون ها واکسن با این سویه ها تولید و توزیع می شوند.
بعد از تزریق واکسن، بدن شروع به تولید آنتی بادی علیه سویه های ویروسی دریافتی می کند. این آنتی بادی ها خط محافظتی برای بدن ایجاد کرده و در صورتی که فرد بعد از واکسیناسیون با آن سویه ویروسی خاص روبرو شود به احتمال زیاد مبتلا نخواهد شد. در صورت مواجه شدن با سویه دیگری از ویروس آنفلوآنزا نیز اگرچه ممکن است فرد به بیماری مبتلا شود اما علائم شدت کمتری خواهد داشت.
چه کسانی باید واکسن آنفلوآنزا دریافت کنند؟
پزشکان توصیه کرده اند همه افراد بالای 6 ماه به خصوص گروه های پر خطر واکسن آنفلوآنزا دریافت کنند، این گروه ها عبارتند از :
- زنان باردار
- کودکان کمتر از 5 سال
- افراد 18 ساله و کمتر از آن که آسپرین مصرف می کنند
- افراد بالای 65 سال
- افرادی که شاخص توده بدنی آن ها 40 یا بالاتر است
- کسانی که در خانه سالمندان یا مراکز مراقبت طولانی مدت کار می کنند
- مراقبان هر یک از موارد بالا
- افراد سرخ پوست آمریکایی یا بومیان آلاسکا
- کسانی که به بیماری های مزمن مبتلا هستند
اکثر پزشکان تاکید کرده اند بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفلوآنزا تا پایان ماه اکتبر (اواخر مهر و اوایل آبان) است تا بدن فرصت داشته باشد به موقع آنتی بادی های لازم برای مقابله با این بیماری را تولید کند. هر چند اگر تا پایان این دوره واکسیناسیون انجام نشود و فصل آنفلوآنزا فرا برسد باز هم برای تزریق واکسن دیر نیست و اثر خوبی خواهد داشت.
گفته شده بعد از واکسیناسیون حدود 2 هفته طول می کشد تا بدن آنتی بادی های لازم را تولید کند.
عوارض جانبی واکسن آنفلوآنزا
بسیاری از مردم از ترس این که مبادا واکسن آنفلوآنزا باعث بیماری آن ها شود واکسن دریافت نمی کنند در حالی که این واکسن حاوی ویروس مرده است و آن قدر قوی نیست که بتواند باعث بیماری انسان شود.
با این وجود واکسن آنفلوآنزا نیز همانند سایر واکسن ها ممکن است عوارض جانبی به دنبال داشته باشد که اغلب خفیف بوده و تنها مدت کوتاهی ادامه دارند. شایع ترین عوارض جانبی واکسن آنفلوآنزا عبارتند از :
- درد در اطراف محل تزریق
- تب خفیف طی روزهای بعد از تزریق
- سفتی و درد خفیف
خوشبختانه بسیاری از افراد هیچ گونه عارضه جانبی تجربه نمی کنند و هر گونه عوارض احتمالی اغلب یک یا دو روز طول می کشد. با این حال در موارد نادر دیده شده بدن برخی افراد واکنش آلرژیک جدی نسبت به واکسیناسیون نشان داده است.
توجه: افرادی که قبلا نسبت به واکسن یا داروی خاص واکنش آلرژیک داشته اند لازم است قبل از واکسیناسیون با پزشک خود مشورت کنند.
دوره بیماری آنفلوآنزا چقدر طول می کشد؟
بسیاری از افراد مبتلا به آنفلوآنزا حدود یک هفته بعد از ظاهر شدن علائم بهبود پیدا می کنند اما ممکن است بهبودی کامل به مدت زمان بیشتری نیاز داشته باشد، احساس خستگی تا چند روز بعد از بهبود علائم آنفلوآنزا غیر طبیعی نیست.
نکته مهم این است که فرد مبتلا باید در منزل مانده و استراحت کند تا زمانی که به مدت حداقل 24 ساعت احساس تب نداشته باشد (بدون استفاده از دارو). ویروس آنفلوآنزا از یک روز قبل از ظهور علائم به مدت 5 تا 7 روز قابل انتقال به دیگران است.
به علاوه افرادی که در دوره شیوع بیماری همه گیر کووید 19 علائم سرماخوردگی یا آنفلوآنزا دارند باید تا زمان اعلام نتیجه تست کرونا، خود را قرنطینه کرده و پروتکل های بهداشتی را به طور کامل رعایت کنند تا از انتقال بیماری به دیگران جلوگیری شود.
درمان آنفلوآنزا
بیشتر موارد ابتلا به آنفلوآنزا به قدری خفیف است که فرد مبتلا معمولا در خانه و بدون نیاز به مصرف داروهای تجویزی در عرض یک هفته بهبود پیدا می کند. مهم است به محض ظاهر شدن اولین علائم از حضور در مدرسه و محیط کار و تماس با دیگران خودداری شود.
برخی نکات برای کاهش علائم آنفلوآنزا و جلوگیری از انتقال آن به دیگران در دوره درمان عبارتند از :
- نوشیدن مایعات فراوان از جمله آب، سوپ و نوشیدنی های کم قند
- استفاده از داروهای بدون نسخه برای رفع علائمی همچون سردرد و تب
- شست و شوی مرتب دست ها برای جلوگیری از انتقال ویروس به سطوح و اطرافیان
- استفاده از دستمال هنگام سرفه و عطسه و دور انداختن دستمال
- استفاده از ماسک در حضور دیگران
درمان های خانگی و طبیعی
در صورت ابتلا به آنفلوآنزا و خفیف بودن علائم می توان برای تسکین از داروهای زیر استفاده کرد :
- داروهای ضد درد : مسکن هایی همچون استامینوفن و ایبوپروفن اغلب برای تسکین علائم بدن درد و دردهای عضلانی، سردرد و تب توصیه می شود
- داروهای ضد احتقان : این داروها که معمولا به شکل های مختلف استنشاقی و خوراکی در دسترس هستند به رفع گرفتگی و باز شدن بینی و کاهش فشار در سینوس ها و گوش کمک می کنند. دقت داشته باشید ضد احتقان ها ممکن است عوارض جانبی به دنبال داشته باشند و توصیه می شود حتما قبل از مصرف، برچسب آن ها را مطالعه کنید
- داروهای اکسپکتورانت : در صورت خلط زیاد یا احتقان شدید در قفسه سینه استفاده از این داروها مفید بوده و به شل شدن ترشحات ضخیم سینوسی که احساسی شبیه گرفتگی سر و سرفه ایجاد می کنند کمک می کنند
- داروهای سرکوب کننده سرفه : سرفه از علائم شایع آنفلوآنزا می باشد که به خصوص شب ها بدتر می شود. داروهای ضد سرفه بدون نسخه می توانند به تسکین و سرکوب سرفه کمک کنند. افرادی که تمایل به استفاده از دارو ندارند می توانند از قطره های سرفه حاوی عسل و لیمو برای تسکین گلو درد و سرفه استفاده کنند
- داروهای آنفلوآنزای بدون نسخه مانند NyQuil : این داروها اغلب شامل ترکیبی از داروهای بدون نسخه ذکر شده می باشند و در صورت استفاده از یکی از آن ها لازم است از مصرف داروهای دیگر اجتناب شود تا سطح دارو در بدن بیش از حد افزایش نیابد
برخی داروهای طبیعی برای کاهش علائم آنفلوآنزا از جمله گلو درد یا سرفه عبارتند از :
- عسل
- چای گرم
- سوپ گرم
هشدار : کودکان و نوجوانان نباید برای درمان هیچ بیماری آسپرین مصرف کنند زیرا خطر ابتلا به بیماری نادر اما کشنده سندرم ری را افزایش می دهد
توجه داشته باشید :
- داروهای بدون نسخه به درمان آنفلوآنزا کمک نمی کنند بلکه با تسکین علائم باعث می شوند دوره بیماری راحت تر طی شود
- استفاده بیش از حد از داروهای بدون نسخه توصیه نمی شود، استفاده از داروهای غیر ضروری می تواند عوارض جانبی ناخواسته ای ایجاد کند بنابراین بهتر است تنها برای علائم اصلی خود دارو مصرف کنید
- در این فاصله استراحت کافی داشته باشید و در خانه بمانید. از آن جا که بدن به سختی با ویروس آنفلوآنزا مقابله می کند باید فرصت کافی برای استراحت و بهبود داشته باشد. استراحت بخش مهمی از پروسه درمان آنفلوآنزا یا هر نوع بیماری ویروسی دیگر محسوب می شود
- مایعات فراوان بنوشید. آب و نوشیدنی های ورزشی کم قند و سوپ می تواند به آب رسانی بدن کمک کند و مایعات گرم مانند سوپ و چای علاوه بر آب رسانی برای تسکین گلو درد نیز مفید هستند
درمان های تجویزی
در صورت تشدید علائم لازم است به پزشک مراجعه شود. در این صورت ممکن است داروهای ضد ویروسی تجویز شود که تنها با نسخه پزشک در دسترس هستند. این داروها شدت عفونت را کاهش داده و مدت زمان بیماری را 1 تا 2 روز کوتاه تر می کنند.
لازم به ذکر است بهترین زمان شروع مصرف داروهای ضد ویروس طی 48 ساعت بعد از شروع علائم می باشد اگرچه شروع مصرف آن ها بعد از این مدت نیز مفید خواهد بود. این مسئله به خصوص برای افرادی که بیشتر در معرض آنفلوآنزا قرار دارند یا به بیماری دیگر مبتلا هستند اهمیت زیادی دارد زیرا مصرف دارو می تواند از بروز عوارض آنفلوآنزا از جمله ذات الریه و سایر عفونت ها در این افراد جلوگیری کند.
نکته : این داروها علاوه بر مزیت های متعدد، ممکن است عوارض جانبی به دنبال داشته باشند و لازم است درباره این عوارض با پزشک مشورت شود.
گروه های جمعیتی زیر بیشتر در معرض ابتلا به عوارض آنفلوآنزا قرار دارند و لازم است به محض ظاهر شدن علائم با پزشک خود تماس بگیرند :
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف
- زنان باردار تا 2 هفته بعد از زایمان
- افرادی که حداقل 65 سال دارند
- کودکان کمتر از 5 سال به خصوص زیر 2 سال
- افرادی که در مراکز مراقبت از سالمندان یا مراقبت های طولانی مدت کار می کنند
- افراد مبتلا به بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی یا ریوی
- افراد بومی آمریکایی
در این موارد پزشک ممکن است فورا تست ویروس آنفلوآنزا انجام دهد و برای جلوگیری از بروز عوارض از داروهای ضد ویروسی استفاده کند.
فصل آنفلوآنزا
به نظر می رسد ابتلا به این بیماری در پاییز و زمستان به دلیل آن که مردم در این دوره، مدت زمان بیشتری در کنار هم می گذرانند و همچنین بیشتر در معرض ابتلا به بیماری های مختلف هستند بیشتر از سایر فصول سال می باشد.
افرادی که به ویروس های دیگر آلوده هستند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری می باشند زیرا سایر عفونت ها ممکن است سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و آن را در برابر موارد جدید آسیب پذیرتر کنند.
دوره شیوع آنفلوآنزا اغلب بین ماه های اکتبر (مهر) تا مارس (اوایل فروردین ماه) می باشد و موارد ابتلا بین ماه های دسامبر (آذر) تا فوریه (اوایل اسفند) به اوج می رسد، با این حال این بیماری در هر زمان از سال ممکن است رخ دهد.
دوره کمون آنفلوآنزا
دوره کمون یا نهفتگی آنفلوآنزا معمولا بین 1 تا 4 روز است. طی این دوره ویروس در بدن رشد کرده و تکثیر می شود اما ممکن است هیچ علامتی ظاهر نشود.
عدم وجود علائم در دوره کمون به معنای مسری نبودن بیماری نیست بلکه بسیاری از افراد ممکن است یک روز قبل از بروز علائم، ویروس را به دیگران انتقال دهند.
آنفلوآنزای 24 ساعته
آنفلوآنزای 24 ساعته یا گاستروآنتریت نوعی عفونت شایع معده است که با وجود تشابه اسمی، هیچ ارتباطی با آنفلوآنزا ندارد و توسط نوعی ویروس به نام نورو ویروس ایجاد می شود.
از آن جا که آنفلوآنزای 24 ساعته سیستم گوارشی را درگیر می کند به آن آنفلوآنزای معده نیز گفته می شود اما بر خلاف نام 24 ساعته، بیماری ممکن است 3 روز طول بکشد.
برخی علائم ایجاد شده توسط نورو ویروس عبارتند از :
- اسهال
- حالت تهوع
- استفراغ
- گرفتگی معده
همان طور که می دانید علائم آنفلوآنزا که نوعی بیماری تنفسی است با علائم گوارشی ارتباط ندارد و معمولا شامل سرفه، سردرد، تب، بدن درد و موارد مشابه می باشد. اگرچه برخی افراد مبتلا ممکن است دچار حالت تهوع و استفراغ نیز شوند اما این علائم در بزرگسالان شایع نیست.
تفاوت سرماخوردگی و آنفلوآنزا
سرماخوردگی و آنفلوآنزا هر دو بیماری تنفسی هستند و علائم نسبتا مشابهی ایجاد می کنند، به همین دلیل بسیاری از افراد این دو را با هم اشتباه می گیرند در حالی که ویروس عامل آن ها کاملا از هم است. برخی علائم مشابه عبارتند از :
- آب ریزش یا گرفتگی بینی
- عطسه کردن
- درد بدن
- خستگی عمومی
با وجود این شباهت ها، تفاوت هایی نیز بین این دو عارضه وجود دارد. به عنوان مثال علائم آنفلوآنزا معمولا شدیدتر از سرماخوردگی است. به علاوه سرماخوردگی به ندرت باعث بروز مشکلات دیگر در سلامتی می شود اما آنفلوآنزا ممکن است عوارض زیر را به دنبال داشته باشد :
- سینوزیت
- عفونت گوش
- ذات الریه
- سپسیس
در مورد علائم شدیدتر بهتر است برای اطمینان از نوع بیماری به پزشک مراجعه شده و فرد تحت درمان مناسب قرار بگیرد.
علاوه بر این امروزه با توجه به شیوع بیماری کووید 19 و تشابه علائم این سه بیماری با یکدیگر لازم است علائم سرماخوردگی و آنفلوآنزا بیشتر مورد توجه قرار گرفته و در صورت لزوم برای درمان آن ها اقدام شود.
در صورتی که بیماری سرماخوردگی تشخیص داده شود، تنها تا زمانی که ویروس به فعالیت خود ادامه می دهد به درمان نیاز است که شامل موارد زیر می باشد :
- استفاده از داروهای سرماخوردگی بدون نسخه
- مصرف مایعات فراوان
- استراحت زیاد
در مورد آنفلوآنزا مصرف داروی آنفلوآنزا در اوایل دوره بیماری به کاهش شدت آن کمک کرده و مدت بیماری را کاهش می دهد. استراحت کافی و آب رسانی بدن نیز برای مبتلایان به این بیماری مفید است.
در هر دو بیماری به زمان نیاز است تا ویروس به طور کامل از بدن خارج شده و بیماری بهبود پیدا کند.
تفاوت آنفلوآنزا و کرونا یا کووید 19
علائم بیماری آنفلوآنزا علاوه بر سرماخوردگی با برخی بیماری های دیگر مانند کووید 19 و آلرژی ها هم پوشانی دارد، با این حال تفاوت هایی نیز بین آن ها دیده می شود که به تشخیص بیماری کمک می کند.
برخی از علائم اصلی کووید 19 عبارتند از :
- خستگی
- تب
- سرفه
- تنگی نفس
همان طور که مشاهده می کنید عطسه جزو علائم شایع کووید 19 محسوب نمی شود. به علاوه آنفلوآنزا ممکن است تب و بدن درد داشته باشد اما معمولا با تنگی نفس همراه نیست.
از سوی دیگر علائم آلرژی معمولا مزمن تر بوده و شامل عطسه، سرفه و خس خس می باشد.
منبع: healthline
