روزاسه (به انگلیسی: Rosacea) از بیماری های التهابی پوستی است که معمولا صورت را درگیر می کند و با علائم آزار دهنده پوستی همراه می باشد.
این بیماری باعث بر افروختگی، تحریک و جوش های پوستی می شود و به گونه ای ظاهر را درگیر می کند که افراد معمولا از نظر روانی نیز در وضعیت نا امید کننده ای قرار می گیرند.
در ادامه قصد داریم درباره روزاسه و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
روزاسه چیست؟
روزاسه نوعی بیماری التهابی پوستی مزمن است که علائم آن معمولا در صورت ظاهر می شود اما اغلب با آکنه، اگزما یا یک واکنش پوستی آلرژیک اشتباه گرفته می شود.
علائم اصلی روزاسه شامل برافروختگی صورت، تحریک های پوستی و جوش می باشد. از دیگر علائمی که ممکن است ظاهر شود می توان به قرمز شدن راحت تر پوست و مشکلات چشمی اشاره کرد.
این بیماری شایع است و حدود 1 تا 20 درصد جمعیت را درگیر می کند. با این حال در اغلب موارد تشخیص آن اشتباه است، به همین دلیل ممکن است تعداد موارد ابتلا بسیار بیشتر از این آمار باشد.
روزاسه در زنان شایع تر است، معمولا بعد از سن 30 سالگی رخ می دهد و در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد اما با کمک برخی کرم ها و داروها می توان علائم آن را تسکین داد.
مصرف برخی غذاها و نوشیدنی ها ممکن است علائم روزاسه را تشدید کنند که از جمله آن ها می توان به محصولات لبنی، مواد غذایی تند، کافئین و الکل اشاره کرد. به علاوه قرار گرفتن در معرض نور خورشید می تواند باعث بدتر شدن وضعیت شود.
انواع روزاسه
آکادمی پوست آمریکا روزاسه را به 4 نوع اصلی تقسیم بندی کرده که عبارتند از :
- روزاسه اریتماتوز تلانژکتاتیک : علائم این نوع روزاسه شامل تغییر رنگ پوست، بر افروختگی و مشخص بودن رگ های خونی می باشد
- روزاسه پاپولوپوسچولار : علائم این نوع روزاسه شامل بر افروختگی، ورم و جوش هایی شبیه آکنه است
- روزاسه فیماتوز : علائم این نوع روزاسه شامل ضخیم و ناهموار شدن پوست می باشد
- روزاسه چشمی : علائم این نوع روزاسه شامل قرمزی و سوزش چشم و ورم پلک است
وضعیتی به نام روزاسه استروئیدی نیز وجود دارد که می تواند به دلیل استفاده طولانی مدت از داروهای کورتون ایجاد شود. به خصوص زمانی که فرد از این داروها برای درمان درماتیت و پیسی استفاده می کند.
علائم روزاسه
علائم و نشانه های روزاسه می تواند تا حد زیادی از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
گفته شده روزاسه در افرادی با پوست روشن تر شایع تر است، اگرچه شاید علت آن این باشد که علائم در این پوست ها بیشتر مشخص است. در حال حاضر مطالعات زیادی درباره میزان شیوع روزاسه در افراد با پوست تیره تر وجود ندارد.
علائم زیر در اکثر موارد روزاسه دیده می شود :
- تغییر رنگ مداوم پوست : این علامت ممکن است شبیه سرخی یا آفتاب سوختگی باشد که از بین نمی رود و به دلیل انبساط صدها رگ خونی کوچک در نزدیکی سطح پوست رخ می دهد
- ضخیم شدن پوست : در روزاسه ممکن است پوست به دلیل ایجاد بافت اضافی ضخیم تر شود. این وضعیت معمولا بینی را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند باعث رینوفیما (ورم و برآمدگی در بینی) شود که مردان را بسیار بیشتر از زنان درگیر می کند
- گر گرفتگی : در این حالت صورت به طور موقت تیره تر می شود. این وضعیت به سمت پایین صورت و به گردن و قفسه سینه گسترش پیدا می کند و طی آن پوست به طور ناخوشایندی داغ می شود
- برجستگی ها و جوش های پوستی : در این بیماری ممکن است برجستگی های کوچک، قرمز رنگ و آکنه مانند ایجاد شود که احتمالا حاوی چرک هستند
- رگ‌های خونی قابل مشاهده : به این وضعیت رگ‌های عنکبوتی یا تلانژکتازی گفته می‌شود که معمولا گونه‌ها، پل بینی و سایر بخش های مرکزی صورت را درگیر می کند
- تحریک چشم : افراد مبتلا به روزاسه ممکن است دچار تحریک، آب ریزش یا خون آلود شدن چشم شوند. همچنین پلک ها نیز احتمالا قرمز و متورم شوند که به آن بلفاریت گفته می شود. گل مژه نیز در این حالت شایع است. گفته شده روزاسه در حدود 50 درصد از موارد روی چشم ها تاثیر می گذارد و در موارد نادر می تواند دید فرد را تار کند
افراد مبتلا ممکن است علائم ثانویه ای نیز داشته باشند که عبارتند از :
- احساس سوزش یا گز گز پوست
- ورم صورت به دلیل نشت مایعات و پروتئین های اضافی از رگ های خونی
- خشک یا خشن شدن پوست صورت
علائم زیر ممکن است برای تشخیص روزاسه در پوست های تیره تر مفید باشد :
- احساس گرما در اکثر مواقع
- پوست خشک و متورم
- لکه های پوستی تیره تر یا تغییر رنگ پوست به قهوه ای تیره
- جوش های دائمی آکنه مانند
- برجستگی های زمخت و قهوه ای مایل به زرد در اطراف دهان، چشم ها یا هر دو
- احساس سوزش هنگام استفاده از محصولات مراقبت از پوست
- پوست متورم یا ضخیم تر روی پیشانی، بینی، گونه ها یا چانه
علت روزاسه
کارشناسان مطمئن نیستند چه مسئله ای باعث بروز روزاسه می شود. با این حال بسیاری بر این باور هستند که عوامل زیر ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند :
1. ناهنجاری در رگ های خونی
متخصصان پوست معتقد هستند که بر افروختگی صورت و رگ های عنکبوتی به دلیل ناهنجاری های موجود در رگ های خونی صورت رخ می دهد. با این حال مطمئن نیستند چه چیزی باعث التهاب در این رگ ها می شود.
2. کنه پوستی دمودکس فولیکولوروم
این کنه روی پوست زندگی می کند و معمولا هیچ مشکلی ایجاد نمی کند. با این حال افراد مبتلا به روزاسه بیشتر از سایرین دارای این کنه های پوستی می باشند.
مشخص نیست که این کنه ها باعث بروز روزاسه می شوند یا ابتلا به روزاسه تعداد آن ها را افزایش می دهد.
3. باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری
این باکتری روده باعث افزایش تولید برادی کینین می شود که نوعی پلی پپتید کوچک و از عوامل گشاد شدن رگ های خونی می باشد.
کارشناسان معتقد هستند این باکتری ممکن است در بروز روزاسه نقش داشته باشد.
4. سابقه خانوادگی
معمولا بیماری روزاسه در بستگان نزدیک افراد مبتلا نیز دیده می شود، به عبارت دیگر ممکن است یک عامل ارثی یا ژنتیکی در این زمینه نقش داشته باشد.
محرک های روزاسه
در بسیاری از افراد، عوامل مرتبط با رژیم غذایی می توانند روی علائم روزاسه تاثیر بگذارند. به عنوان مثال مصرف غذاها و نوشیدنی های زیر ممکن است باعث ایجاد یا تشدید علائم این بیماری شود :
- غذاها و نوشیدنی های داغ
- کافئین
- محصولات لبنی
- ادویه ها و چاشنی های حاوی کپسایسین مانند سس تند، فلفل کاین و فلفل قرمز
- الکل، از جمله شراب و مشروبات الکلی
- غذاهای حاوی سینامالدهید مانند گوجه فرنگی، شکلات و مرکبات
پرهیز از مصرف یک یا چند مورد از این غذاها و نوشیدنی ها ممکن است خطر شعله ور شدن علائم را کاهش داده و به کنترل روزاسه کمک کند.
برخی عوامل دیگر نیز با افزایش جریان خون در سطح پوست باعث تشدید روزاسه می شوند، از جمله :
- افزایش بیش از حد دما
- نور خورشید، رطوبت و باد
- استرس، اضطراب، عصبانیت و خجالت
- ورزش شدید
- حمام داغ و سونا
- برخی از داروها مانند کورتیکو استروئیدها و داروهای درمان فشار خون بالا
- بیماری های حاد مانند سرماخوردگی، سرفه یا تب
- برخی بیماری های مزمن مانند فشار خون بالا
تشخیص روزاسه
آزمایش بالینی خاصی برای تشخیص روزاسه وجود ندارد بلکه پزشک پس از معاینه پوست فرد و سوالاتی درباره علائم و محرک های آن، این بیماری را تشخیص می دهد.
به عنوان مثال عروق خونی بزرگ شده به پزشک کمک می کند تا سایر بیماری های پوستی احتمالی را رد کند.
به علاوه وجود بثورات روی پوست سر یا گوش معمولا نشان دهنده بیماری دیگر یا یک عارضه همزمان با روزاسه می باشد زیرا علائم و نشانه های روزاسه معمولا در صورت ظاهر می شود.
لازم به ذکر است تشخیص زود هنگام و درمان سریع می تواند خطر پیشرفت روزاسه را تا حد قابل توجهی کاهش دهد. همچنین اگر پزشک حدس بزند که فرد به یک بیماری زمینه ای مانند لوپوس نیز مبتلا است ممکن است آزمایش خون تجویز کند یا فرد را به متخصص پوست ارجاع دهد.
درمان روزاسه
اگرچه در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای روزاسه وجود ندارد اما همان طور که گفتیم با روش های مختلف می توان علائم آن را تسکین داد. این علائم در صورت عدم درمان به مرور تشدید پیدا می کنند.
به طور کلی در بیماری روزاسه ترکیبی از داروها و تغییرات در سبک زندگی می تواند بهترین نتایج را به همراه داشته باشد. برخی گزینه های درمانی موجود عبارتند از :
1. کرم های پوستی
کرم های پوست می توانند به کاهش التهاب و تغییر رنگ پوست کمک کنند.
پزشک معمولا به فرد توصیه می کند 1 یا 2 بار در روز از این کرم ها استفاده کند که از جمله آن ها می توان به آنتی بیوتیک های موضعی، ترتینوئین، بنزوئیل پراکساید و آزلاییک اسید اشاره کرد.
همچنین ممکن است برای پوشاندن لکه های ایجاد شده روی پوست نیاز به کرم های پوشش دهنده پوست تجویزی باشد.
2. قطره چشم
قطره های چشمی می توانند به تسکین علائم چشمی در روزاسه چشمی کمک کنند.
به عنوان مثال پزشک ممکن است نوعی قطره چشمی استروئیدی به نام بلفامید تجویز کند که احتمالا نیاز است به مدت چند روز تا یک هفته مصرف شده و به دنبال آن یک استراحت یا وقفه ایجاد شود. حتما طبق توصیه پزشک عمل کنید.
3. آنتی بیوتیک
آنتی بیوتیک های خوراکی اثرات ضد التهابی داشته و نتایج حاصل از مصرف آن ها سریع تر از درمان های موضعی می باشد. از جمله این داروها می توان به تتراسایکلین، مینوسایکلین و اریترومایسین اشاره کرد.
تتراسایکلین از داروهای آنتی بیوتیک است که به کاهش علائم چشمی کمک می کند. داکسی سایکلین نیز برای بهبود خشکی، خارش، تاری دید و حساسیت به نور در افراد مبتلا به روزاسه چشمی مفید می باشد.
4. ایزوترتینوین
ایزوترتینوین نوعی داروی خوراکی است که در موارد شدید که سایر درمان ها موثر نبوده استفاده می شود. این داروی قوی از چربی سازی پوست جلوگیری کرده و عوارض جانبی آن می تواند شدید باشد.
به علاوه استفاده از آن برای افراد مبتلا به روزاسه اریتماتوز تلانژکتاتیک مفید نمی باشد.
5. لیزر درمانی
متخصصان پوست گاهی از لیزر درمانی برای کاهش شدت رگ های خونی قابل مشاهده روی پوست یا تلانژکتازی استفاده می کنند که شامل استفاده از نور پالسی شدید برای کوچک کردن آن ها می باشد.
اگرچه این روش ممکن است با کمی درد همراه باشد اما بیشتر افراد نیازی به بی حسی ندارند. همچنین گاهی باعث کبودی، پوسته پوسته شدن پوست، ورم، حساسیت و به ندرت عفونت می شود.
افرادی که قصد دارند ضخیم شدن پوست ناشی از روزاسه را برطرف کنند بهتر است با متخصص زیبایی صحبت کنند.
لازم به ذکر است لیزر درمانی یا جراحی اسکالپل برای از بین بردن پوست اضافی مفید است و لیزر دی اکسید کربن می تواند بافت ضخیم شده را کوچک کند.
درمان های طبیعی
به طور کلی هر چه فرد کمتر در معرض محرک های روزاسه قرار بگیرد از بروز علائم در او جلوگیری خواهد شد. استفاده از روش های مناسب مراقبت از پوست نیز می تواند کمک کننده باشد.
افراد مبتلا به روزاسه می توانند با تغییراتی در سبک زندگی و تعدادی از درمان های خانگی، علائم این بیماری را تا حدی کنترل کنند. این موارد عبارتند از :
- از مالش یا لمس کردن صورت خودداری شود
- صورت را با یک پاک کننده ملایم شسته و از محصولات حاوی عوامل محرک یا الکل خودداری کنند
- از محصولات کمدوژنیک اجتناب کنند. این محصولات منافذ غدد چربی و عرق را مسدود می کنند
- با یک مرطوب کننده ملایم پوست را هیدراته نگه دارند و قبل از مرطوب کردن منتظر بمانند تا داروهای موضعی خشک شوند
- بیرون از منزل از کرم ضد آفتاب مناسب استفاده کنند
- در هوای سرد صورت خود را با روسری یا ماسک اسکی بپوشانند
- از قرار گرفتن در محیط به شدت گرم اجتناب کنند
- از خوردن غذاها و نوشیدنی هایی که ممکن است باعث تحریک علائم بیماری شوند خودداری کنند
- از کرم های استروئیدی بدون نسخه اجتناب کنند مگر این که پزشک توصیه کرده باشد. این کرم ها ممکن است علائم را در میان مدت تا دراز مدت تشدید کنند
- هنگام اصلاح از یک ریش تراش برقی استفاده کنند زیرا نسبت به تیغ معمولی کمتر تحریک کننده می باشد
کاهش استرس
استرس یکی از محرک های شایع روزاسه است و هر گونه اقدام برای کاهش سطح استرس به جلوگیری از شعله ور شدن علائم آن کمک می کند.
افراد می توانند با رعایت نکات زیر استرس خود را کاهش دهند :
- ورزش منظم
- خواب کافی
- رژیم غذایی سالم و سرشار از مواد مغذی
- یوگا، تای چی یا مدیتیشن
لازم به ذکر است روزاسه از بیماری های استرس زا است و می تواند به خجالت، نا امیدی، اضطراب یا اعتماد به نفس پایین فرد منجر شود.
این در حالیست که آگاهی کامل در مورد این بیماری ممکن است به افراد کمک کند تا احساسات خود را مدیریت کنند زیرا احساس می کنند کنترل بیشتری روی بیماری داشته و برای مدیریت هر گونه عارضه یا عود احتمالی از آمادگی کافی برخوردار می باشند.
در صورت لزوم می توان با روان پزشک در این باره صحبت کرد.
منبع: medicalnewstoday
