دیابت نوع 1 در کودکان (به انگلیسی: Type 1 diabetes in children) زمانی رخ می دهد که لوز المعده کودک قادر به تولید انسولین کافی برای کاهش سطح قند خون نباشد.
این بیماری می تواند علائم متعددی مانند خستگی، تاری دید و افزایش تشنگی و گرسنگی در کودکان مبتلا به همراه داشته باشد.
در ادامه قصد داریم درباره دیابت نوع 1 در کودکان و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
دیابت نوع 1 در کودکان چیست؟
دیابت از بیماری های مزمن و جدی است که در تنظیم گلوکز یا قند خون اختلال ایجاد می کند و سطح بالای قند خون به مرور زمان می تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد.
دیابت نوع 1 از انواع شایع دیابت است که معمولا در کودکان و نوجوانان دیده می شود و به همین دلیل در گذشته به نام دیابت نوجوانان شناخته می شد اما امروزه مشخص شده در واقع این نوع دیابت می تواند در هر سن و سالی رخ دهد.
این نوع با دیابت نوع 2 متفاوت است، اگرچه هر دو ممکن است در دوران کودکی رخ دهند و علائم مشابهی دارند اما نوع 1 زمانی ایجاد می شود که سیستم ایمنی بدن به سلول های تولید کننده انسولین در لوز المعده حمله کند.
به عبارت دیگر بدن در دیابت نوع 1 قادر به تولید انسولین کافی یا هیچ انسولینی نمی باشد و لازم است این هورمون به صورت دستی به بیمار تزریق شود تا سطح قند خون او کنترل شود. این در حالی است که در دیابت نوع 2 بدن فرد به انسولین پاسخ موثری نمی دهد.
کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 به مصرف مادام العمر داروی انسولین برای کاهش خطر بروز عوارض احتمالی بیماری خود نیاز دارند.
علائم دیابت نوع 1 در کودکان
علائم دیابت نوع 1 تا حد زیادی در اکثر افراد یکسان است اما نوجوانان و بزرگسالان بیشتر متوجه این علائم می شوند. بنابراین توجه به علائم هشدار دهنده احتمالی بسیار مهم است.
این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد :
- افزایش تشنگی و ادرار
- تاری دید
- خستگی
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- افزایش گرسنگی
این علائم معمولا به سرعت طی چند روز تا چند هفته رخ می دهند.
لازم به ذکر است افزایش ادرار و تشنگی معمولا از اولین علائم دیابت در کودکان محسوب می شود. به علاوه کودک ممکن است بیش از حد تحریک پذیر و بی قرار به نظر برسد.
در ضمن شروع علائم دیابت نوع 1 می تواند با کتواسیدوز دیابتی رخ دهد که یک عارضه جدی است و طی آن عدم ورود گلوکز به سلول ها باعث می شود بدن وارد حالت کتوز شود. حالت کتوز وضعیتی است که بدن برای تولید انرژی شروع به تجزیه چربی ها به اسیدهایی به نام کتون کرده و یک اورژانس پزشکی می باشد.
برخی علائم کتواسیدوز دیابتی عبارتند از :
- حالت تهوع یا استفراغ
- پوست خشک یا بر افروخته
- بوی میوه ای دهان
- مشکل در تنفس
- دل درد
- مشکل در فکر کردن
علت دیابت نوع 1 در کودکان
دیابت نوع 1 نوعی اختلال خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به سلول های بتای تولید کننده انسولین در لوز المعده حمله می کند. مشخص نیست چه عاملی باعث بروز این حمله می شود اما برخی عوامل ژنتیکی می توانند خطر ابتلا به دیابت نوع 1 را افزایش دهند.
به عنوان مثال افرادی که دارای گروه ژنی HLA-DR3-DQ2 یا HLA-DR4-DQ8 یا هر دو گروه هستند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. به علاوه خطر ابتلای کودک به دیابت نوع 1 در صورتی که والدین او نیز به این بیماری مبتلا باشند می تواند از نسبت 1 در 17 تا 1 در 25 متغیر باشد.
با این حال بسیاری از افراد بدون دارا بودن این ژن ها به دیابت نوع 1 مبتلا می شوند. برخی شواهد نشان می دهد که عوامل محیطی مانند عفونت های ویروسی می توانند این بیماری را تحریک کنند.
تشخیص دیابت نوع 1 در کودکان
همه والدینی که در کودک خود علائم دیابت مشاهده کرده اند باید برای معاینه بیشتر به پزشک مراجعه کنند و در صورتی که علائم کتواسیدوز دیابتی رخ داده باشد لازم است فورا با اورژانس تماس بگیرند.
برای تشخیص دیابت نوع 1 نیاز به آزمایش خون می باشد. این آزمایش چندین جنبه از عملکردهای بدن که می تواند نشانه دیابت باشد را اندازه گیری می کند.
به طور کلی اکثر پزشکان برای تشخیص این بیماری از آزمایش تصادفی گلوکز پلاسما استفاده می کنند که طی آن قند خون در لحظه آزمایش اندازه گیری می شود و عدد بیش از 200 میلی گرم در دسی لیتر نشان دهنده دیابت است.
علاوه بر این ممکن است از آزمایش های دیگر از جمله آزمایش قند خون ناشتا و آزمایش A1C که شامل اندازه گیری میانگین سطح قند خون در چند ماه گذشته است برای این منظور استفاده شود. آزمایش تحمل گلوکز نیز قند خون را قبل و بعد از مصرف نوشیدنی حاوی گلوکز اندازه گیری می کند.
در صورتی که پزشک به دیابت نوع 1 در کودک مشکوک باشد، ممکن است اتو آنتی بادی های بدن او را نیز بررسی کند. این مواد نشان می دهند سیستم ایمنی بدن به بافت های سالم حمله کرده است. آزمایش دیگر بررسی وجود کتون ها در نمونه ادرار است.
به طور کلی افراد مبتلا به دیابت نوع 2 اتو آنتی بادی در خون خود ندارند و بعید است که کتون در ادرار آن ها شناسایی شود.
درمان دیابت نوع 1 در کودکان
در حال حاضر هیچ درمانی برای دیابت نوع 1 وجود ندارد اما با کمک برخی روش های درمانی می توان علائم و عوارض این بیماری را کاهش داده و کنترل کرد.
کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 باید هر روز دوز مشخصی انسولین استفاده کنند که می تواند از طریق سرنگ، پمپ یا به صورت انسولین قلمی باشد. این دارو به شکل قرص عرضه نمی شود زیرا اسید معده آن را بسیار سریع از بین می برد.
در برخی کودکان مبتلا به این بیماری تنها با انسولین نمی توان سطح قند خون را کنترل کرد و در این موارد نیاز به تجویز داروهایی همچون پراملینتید به همراه انسولین می باشد.
پزشکان همچنین توصیه می کنند سطح قند خون کودک مبتلا به این نوع دیابت به طور منظم کنترل شود تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود.
پیروی از عادات سالم در سبک زندگی نیز برای مبتلایان دیابت نوع 1 بسیار مهم است که می تواند شامل موارد زیر باشد :
- استفاده از یک رژیم غذایی سالم
- فعالیت بدنی
- حفظ فشار خون در محدوده سالم
- کنترل سطح کلسترول
عوارض دیابت نوع 1 در کودکان
دیابت نوع 1 می تواند به مرور زمان عوارض جدی برای سلامتی ایجاد کند، از جمله :
- بیماری قلبی
- سکته
- بیماری کلیوی
- مشکلات دندان و چشم
- آسیب عصبی
- مشکلات پا
- افسردگی
- آپنه خواب
شروع علائم دیابت نوع 1 معمولا با کتواسیدوز دیابتی همراه است که یک اورژانس پزشکی محسوب می شود. بنابراین والدین باید از علائم این وضعیت آگاه باشند و اگر فرزندشان هر یک از علائم را تجربه کرد فورا به پزشک مراجعه کنند.
بهترین منابع راهنما برای کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 و والدین آن ها شامل موارد زیر می باشد :
- راهنمای نحوه بررسی سطح قند خون
- راهنمای نحوه مصرف داروهای انسولین
- علائم دیابت در کودکان
- آشنایی با بهترین محل های تزریق انسولین
- نکات مربوط به سبک زندگی سالم برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1
- علائم هشدار دهنده برای موارد اورژانسی دیابت
- و …
منبع: medicalnewstoday
