اگرچه سنگ مثانه و سنگ کلیه هر دو از مواد معدنی غلیظ یکسانی تشکیل شده اند اما یکسان نیستند. آن ها در قسمت های مختلف بدن قرار دارند و اغلب علائم متفاوتی دارند. در هر دو مورد اگر سنگ از بین نرود می تواند منجر به عوارض شود.
سنگ های مثانه و کلیه توده های جامد مواد معدنی متبلور ساخته شده از پروتئین های موجود در ادرار هستند.
سنگ های مثانه در مثانه ای که ادرار را ذخیره می کند، ایجاد می شوند. سنگ های کلیه در یک یا هر دو کلیه یافت می شوند که ادرار تولید می کنند. هر دو نوع سنگ زمانی تشکیل می شوند که مواد معدنی موجود در ادرار غلیظ و سفت می شوند.
سنگ کلیه رایج تر از سنگ مثانه است. در برخی موارد سنگ های کلیه در صورت حرکت به سمت پایین حالب – لوله های باریکی که ادرار را از کلیه ها به مثانه می برند – می توانند به سنگ مثانه تبدیل شوند.
در ادامه این مقاله با علل و علائم سنگ مثانه و سنگ کلیه و همچنین روش های تشخیص و درمان آن ها آشنا می شوید. با سومیتا همراه باشید؛
علائم سنگ مثانه و سنگ کلیه
علائم سنگ مثانه
به طور معمول سنگ های کوچک مثانه هیچ علامت قابل توجهی ایجاد نمی کنند. آن ها اغلب می توانند بدون هیچ مشکلی از بدن عبور کنند.
سنگ های بزرگتر مثانه بیشتر احتمال دارد مشکلاتی را ایجاد کنند مانند :
- درد زیر شکم
- میل مکرر به ادرار کردن
- سوزش ادرار
- خون در ادرار (هماچوری)
- خروج مقدار کمی ادرار
- عفونت های دستگاه ادراری
علائم سنگ کلیه
علائم سنگ کلیه بیشتر قابل توجه است و ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- درد شدید در کمر، پهلو، پایین شکم یا ناحیه کشاله ران
- خون در ادرار
- میل مکرر به ادرار کردن
- سوزش ادرار
- ادرار کردن به مقدار کم
- ادرار کدر یا بدبو
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب
- لرز
اگر سنگ کلیه در حالب یا مجرای ادرار گیر کند این علائم می تواند شدیدتر شود.
علل سنگ مثانه و سنگ کلیه
علل سنگ مثانه
اگر مثانه به طور کامل تخلیه نشود ممکن است سنگ مثانه تشکیل شود. دلایل احتمالی برای تشکیل این سنگ ها عبارتند از :
- مثانه نوروژنیک : مثانه نوروژنیک بر اعصابی که عضلات مثانه شما را کنترل می کنند تاثیر می گذارد. این امر انقباض ماهیچه های مثانه را دشوار می کند و باعث می شود ادرار در مثانه بماند
- دیورتیکول مثانه : اگر بخشی از دیواره مثانه ضعیف باشد، می تواند کیسه هایی را تشکیل دهد. ادرار می تواند در این کیسه ها جمع شود و غلیظ شود
- عفونت های دستگاه ادراری : عفونت دستگاه ادراری (UTI) می تواند باعث التهاب در مثانه شود که می تواند منجر به سنگ مثانه شود
- بزرگ شدن پروستات : بزرگ شدن پروستات یا هایپرپلازی خوش خیم پروستات می تواند تخلیه مثانه را دشوار کند. در مردان مسن بیشتر شایع است
- سنگ کلیه : اگر سنگ کلیه در مثانه گیر کند، می تواند بزرگتر شده و به سنگ مثانه تبدیل شود
علل سنگ کلیه
علل شایع سنگ کلیه عبارتند از :
- کم آبی بدن : اگر کم آب باشید و آب کافی ننوشید، کلیه های شما ادرار بسیار کمی تولید می کنند. این می تواند منجر به ادرار بسیار غلیظ شود
- رژیم غذایی : مصرف بیش از حد نمک، شکر، فروکتوز و پروتئین های حیوانی می توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند
- جراحی کاهش وزن : جراحی کاهش وزن می تواند ترکیب معدنی ادرار را تغییر دهد که می تواند منجر به سنگ کلیه شود. همچنین می تواند باعث کاهش حجم ادرار شود و ادرار را غلیظ تر کند
- عفونت ها : برخی از انواع سنگ های کلیه توسط عفونت ادراری ایجاد می شوند
- اختلالات متابولیک : شرایطی مانند هایپرکلسیوری (کلسیم اضافی در ادرار)، هیپراگزالوری (تولید بیش از حد اگزالات در ادرار) و هیپراوریکوزوری (افزایش سطح اوریک اسید در ادرار) می تواند بر ترکیب معدنی ادرار شما تاثیر بگذارد
عوامل خطر سنگ مثانه و سنگ کلیه
عوامل خطر سنگ مثانه
عواملی که خطر ابتلا به سنگ مثانه را افزایش می دهند عبارتند از :
- مرد بودن
- افزایش سن
- پرتو درمانی
- جراحی بزرگ کردن مثانه
- تنگی مجرای ادرار
- تب حلزون
- عفونت های ادراری عود کننده
- استفاده از کاتتر فولی
- سنگ کلیه عود کننده
عوامل خطر سنگ کلیه
عوامل زیر می توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند :
- مرد بودن
- پرکاری پاراتیروئید
- نوشیدن کم آب
- سابقه خانوادگی سنگ کلیه
- ناهنجاری های ساختاری کلیه
- فشار خون بالا
- چاقی
- بیماری التهابی روده
- بیماری کلیه پلی کیستیک
- عفونت های ادراری عود کننده
- داروهای خاص (مانند دیورتیک ها)
- سابقه سنگ کلیه در گذشته
تشخیص سنگ مثانه و سنگ کلیه
سنگ های مثانه و کلیه با استفاده از تکنیک های مشابه تشخیص داده می شوند :
- سابقه پزشکی : دانستن سابقه پزشکی به پزشک کمک می کند تا خطر ابتلا به سنگ مثانه یا کلیه را تعیین کند
- معاینه فیزیکی : پزشک درد و سایر علائم را بررسی می کند
- آزمایش ادرار : یک آزمایش ادرار آزمایشی است که نمونه ادرار را از نظر خون و برخی مواد معدنی بررسی می کند. اگر پزشک شما فکر می کند که شما عفونت ادراری دارید، ممکن است گلبول های سفید و وجود باکتری را نیز بررسی کند
- آزمایش خون : این آزمایش می تواند سطح برخی از مواد معدنی را در خون شما اندازه گیری کند
- تست های تصویربرداری : پزشک شما می تواند با استفاده از سی تی اسکن شکم و لگن یا سونوگرافی سنگ ها را پیدا کند. پزشک همچنین ممکن است از پیلوگرام داخل وریدی استفاده کنند که عکسبرداری با اشعه ایکس از کلیه ها، حالب ها و مثانه است
مقایسه سنگ مثانه و سنگ کلیه
| سنگ مثانه | سنگ کلیه | |
| محل | مثانه | یک یا هر دو کلیه |
| علائم | درد زیر شکم، میل مکرر به ادرار کردن، سوزش ادرار، هماچوری | درد شدید در کمر یا پهلو، میل مکرر به ادرار کردن، سوزش ادرار، هماچوری، ادرار کدر یا بدبو، تهوع، استفراغ، تب، لرز |
| علل | مثانه نوروژنیک، دیورتیکول مثانه، عفونت های دستگاه ادراری، بزرگی پروستات | کم آبی بدن، رژیم غذایی، جراحی کاهش وزن، عفونت ها، اختلالات متابولیک |
| عوامل خطر | مرد بودن، افزایش سن، تنگی حالب، تب حلزون، عفونت ادراری مکرر، استفاده از کاتتر فولی | مرد بودن، پرکاری پاراتیروئید، کم آبی، ناهنجاری های ساختاری کلیه، چاقی، فشار خون بالا، بیماری التهابی روده بیماری کلیوی، عفونت ادراری مکرر، برخی داروها، سابقه سنگ کلیه |
| تشخیص | معاینه فیزیکی، سابقه پزشکی، آزمایش ادرار، آزمایش خون، آزمایشات تصویربرداری | معاینه فیزیکی، سابقه پزشکی، آزمایش ادرار، آزمایش خون، آزمایشات تصویربرداری |
| درمان | دارو، استنت گذاری حالب، نفروستومی، سنگ شکنی موج شوک، یورتروسکوپی | دارو، استنت گذاری حالب، نفروستومی، سنگ شکنی موج شوک، یورتروسکوپی |
| پیشگیری | نوشیدن مایعات زیاد، حفظ وزن سالم، رژیم غذایی سالم، درمان عفونت ادراری | نوشیدن مایعات زیاد، حفظ وزن سالم، رژیم غذایی سالم، درمان عفونت ادراری |
درمان سنگ مثانه و سنگ کلیه
اگر سنگ مثانه یا سنگ کلیه کوچک باشد، می تواند خود به خود دفع شود. در این مورد درمان لازم نیست. با این حال اگر سنگ آنقدر بزرگ شود که جریان ادرار را مسدود کند به درمان نیاز خواهید داشت.
گزینه های درمانی برای سنگ مثانه و سنگ کلیه عبارتند از :
- دارو : سنگ های مثانه یا کلیه را می توان با دارو حل کرد. نوع سنگ شما تعیین می کند که چه مدت به درمان نیاز دارید
- استنت گذاری حالب : این شامل یک لوله قابل انعطاف است که در حالب قرار می گیرد و به جریان ادرار از کلیه آسیب دیده کمک می کند
- نفروستومی : در طی نفروستومی، یک لوله در کلیه آسیب دیده قرار می گیرد و به کیسه تخلیه خارجی متصل می شود. این به خروج ادرار از دستگاه ادراری کمک می کند
- سنگ شکنی برون اندامی : این روش سنگ را به قطعات کوچکتر می شکند و باعث می شود سنگ ها راحت تر دفع شوند
- اورتروسکوپی : پزشک از یک دوربین نازک به نام سیستوسکوپ برای یافتن سنگ کلیه یا مثانه استفاده می کند. پزشک ممکن است سنگ را بردارد یا آن را به قطعات کوچکتر بشکند
به طور کلی بهبودی پس از این روش ها کوتاه است. بهبودی معمولا زمانی پایان می یابد که سنگ با موفقیت از بین برود.
پیشگیری از سنگ مثانه و سنگ کلیه
ممکن است بتوانید با انجام مراحل زیر خطر ابتلا به سنگ مثانه یا سنگ کلیه را کاهش دهید :
- هر روز مقدار زیادی مایعات به خصوص آب بنوشید
- وزن سالم را حفظ کنید
- از یک رژیم غذایی متعادل با مصرف محدود نمک، شکر و پروتئین های حیوانی (گوشت قرمز، مرغ، غذاهای دریایی) استفاده کنید
- اگر مبتلا به پرکاری پاراتیروئید هستید، برداشتن غده پاراتیروئید می تواند به پیشگیری از سنگ مثانه یا سنگ کلیه کمک کند
- اگر سنگ کلیه دارید داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید
- اگر عفونت ادراری مکرر دارید، برای درمان و یافتن علت به پزشک مراجعه کنید
- در صورت داشتن سابقه خانوادگی سنگ مثانه یا سنگ کلیه به پزشک خود اطلاع دهید
سوالات متداول درباره سنگ مثانه و سنگ کلیه
آیا سنگ مثانه و سنگ کلیه جدی هستند؟
گاهی اوقات، سنگ مثانه و سنگ کلیه می توانند جدی باشند. اگر خیلی بزرگ شوند و باعث انسداد شوند، می توانند عوارض شدیدی ایجاد کنند.
آیا سنگ مثانه یا سنگ کلیه ممکن است عود کنند؟
ممکن است به طور مکرر سنگ مثانه یا کلیه ایجاد شود. اگر این اتفاق افتاد با پزشک خود در مورد روش های پیشگیری صحبت کنید.
آیا سنگ مثانه یا کلیه می توانند خود به خود دفع شوند؟
سنگ های کوچک مثانه یا کلیه معمولا می توانند خود به خود دفع شوند. اگر این اتفاق بیفتد، درمان لازم نیست. سنگ های بزرگتر ممکن است برای دفع نیاز به درمان داشته باشند.
اگر این سنگ ها برداشته نشوند چه اتفاقی می افتد؟
اگر سنگ مثانه یا سنگ کلیه برداشته نشوند، می توانند منجر به عفونت، درد شدید و آسیب کلیه در مورد سنگ کلیه شوند.
خلاصه
سنگ مثانه و سنگ کلیه از مواد معدنی غلیظ موجود در ادرار ساخته شده اند. این سنگ ها توده های جامدی هستند که به ترتیب در مثانه و کلیه ها یافت می شوند. در برخی موارد سنگ کلیه می تواند به سنگ مثانه تبدیل شود.
اگر سنگ کوچک باشد بدون درمان می تواند دفع شود. اما اگر بزرگتر شود می تواند جریان ادرار را مسدود کرده و عوارضی مانند عفونت ایجاد کند.
به طور کلی سنگ مثانه و سنگ کلیه با دارو، دستگاه هایی که جریان ادرار را بازیابی می کنند یا روش هایی که سنگ ها را می شکنند، درمان می شوند. ممکن است با تغییرات ساده در سبک زندگی بتوان از سنگ مثانه و سنگ کلیه جلوگیری کرد.
منبع : healthline
