افتادگی واژن (Vaginal prolapse) عارضه ای است که طی آن به دلیل ضعیف شدن عضلات حمایت کننده از اندام های لگنی، اندام هایی همچون رحم، مجرای ادرار، مثانه یا راست روده به داخل واژن می افتند.
بارداری، زایمان، آسیب دیدگی، عمل جراحی یا دلایل دیگر می تواند باعث تضعیف یا کشش عضلات و بافت همبند کف لگن و به دنبال آن افتادگی واژن شود. گاهی به دلیل تضعیف بیش از حد این عضلات، ممکن است اندام های لگنی حتی از واژن خارج شوند.
در ادامه قصد داریم درباره افتادگی واژن و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
افتادگی واژن چیست؟
افتادگی واژن یا افتادگی اندام لگنی زمانی اتفاق می افتد که عضلات کف لگن شل شده و نتوانند از یک یا چند اندام قرار گرفته در لگن پشتیبانی کنند که در نتیجه آن یک یا چند اندام لگنی به داخل یا خارج از واژن می افتند.
لگن زنان حاوی چندین اندام است که عبارتند از :
- راست روده
- رحم
- واژن
- مجرای ادرار
- مثانه
کف لگن که از ماهیچه ها و بافت همبند تشکیل شده از این اندام ها حمایت می کند. اگر این عضلات نتوانند وزن یکی از این اندام ها را تحمل کنند، عضله و بافت همبند ممکن است فرو ریخته و باعث برآمدگی اندام به داخل واژن شوند.
گاهی اوقات ممکن است فرد هیچ علامتی تجربه نکند، گاهی نیز در ناحیه لگن ناراحتی یا فشار احساس می شود. خوشبختانه این عارضه درمان پذیر است.
انواع افتادگی واژن
افتادگی واژن یا لگن انواع مختلف دارد و پزشکان آن را با توجه به این که کدام اندام در کجا افتاده است دسته بندی می کنند.
به طور کلی چند نوع مختلف افتادگی واژن وجود دارد که عبارتند از :
- سیستوسل یا اورتروسل : زمانی اتفاق می افتد که مثانه به داخل واژن می افتد
- رکتوسل : زمانی رخ می دهد که دیواره جدا کننده راست روده از واژن ضعیف شود. این مسئله باعث می شود راست روده به داخل واژن برآمده شود
- افتادگی رحم : زمانی رخ می دهد که رحم به داخل واژن فرو رود
- افتادگی آپیکال : زمانی رخ می دهد که دهانه رحم یا قسمت بالایی واژن به داخل واژن می افتد
- انتروسل : زمانی رخ می دهد که روده کوچک به داخل واژن برآمده شود
علائم افتادگی واژن
زنان مبتلا به افتادگی واژن ممکن است در ابتدا علائم و نشانه های این عارضه را متوجه نشوند اما گاهی در حین رابطه جنسی احساس ناراحتی و فشار می کنند.
برخی افراد نیز گزارش کرده اند علائم در ساعات مختلف روز یا بعد از ایستادن طولانی مدت بدتر می شود.
علائم دیگر عبارتند از :
- رابطه جنسی واژینال دردناک
- ایجاد برآمدگی در واژن
- احساس فشار یا پر بودن لگن
- بی اختیاری یا نشت ادرار
- بیرون زدگی اندام ها از واژن
- اجابت مزاج دشوار
- مشکل در تخلیه کامل مثانه
- خشکی واژن
- مشکل در قرار دادن اپلیکاتور یا تامپون
- درد در ناحیه پایین کمر
- بافت بیرون زده از واژن
خانم هایی که این علائم را تجربه کرده اند یا این علائم در آن ها تشدید شده لازم است برای معاینه به پزشک مراجعه کنند.
علت افتادگی واژن
ضعیف شدن عضلات لگن و بافت های همبند علت اصلی افتادگی لگن یا واژن است. برخی علل بالقوه تضعیف کف لگن و افتادگی واژن عبارتند از :
- اضافه وزن
- بارداری و زایمان
- انجام کارهایی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین دارند
- هیسترکتومی
- یبوست طولانی مدت
- افزایش سن
- یائسگی
علاوه بر این برخی شرایط و بیماری ها در تضعیف کف لگن نقش دارند، از جمله :
- سندرم مارفان : یکی از علائم سندرم مارفان فتق در کشاله ران یا شکم است. به نظر می رسد افراد مبتلا به این عارضه معمولا افتادگی اندام لگنی را نیز تجربه می کنند
- سندرم اهلرز دانلوس : این بیماری مفاصل، رگ های خونی و پوست را درگیر می کند و می تواند روی کلاژن که از اجزای اصلی بافت همبند است تاثیر بگذارد. به نظر می رسد زنان مبتلا به این عارضه در معرض خطر بالای ابتلا به افتادگی اندام لگن قرار دارند
- سندرم انعطاف زیاد مفاصل : گفته شده افتادگی اندام لگنی در افرادی که به این بیماری مبتلا هستند شدیدتر است
عوامل خطر زای افتادگی واژن
برخی عوامل خطر زا می توانند خطر بروز افتادگی واژن را افزایش دهند، از جمله :
- سیگار کشیدن
- بیماری های ریوی که باعث سرفه های زیاد می شوند
- اضافه وزن یا چاقی
- بلند کردن اجسام سنگین به عنوان بخشی از شغل خود
- یبوست مزمن
- سابقه خانوادگی
- زایمان واژینال به خصوص چند قلوزایی یا زایمان طولانی مدت
تشخیص افتادگی واژن
پزشک ممکن است طی معاینه معمولی ناحیه مورد نظر و سفت یا شل کردن عضلات ناحیه توسط فرد این بیماری را تشخیص دهد.
به علاوه در مورد علائم سوالاتی می پرسد و در صورتی که فرد در ادرار کردن مشکل داشته باشد، ممکن است آزمایش هایی برای بررسی عفونت ادراری و غیره تجویز کند.
درمان افتادگی واژن
گزینه های درمانی موجود شامل برخی تمرینات تا عمل جراحی می باشد، از جمله :
- پساری : ابزار متحرکی هستند که برای کمک به حمایت از اندام ها می توان در واژن قرار داد
- تمرینات عضلات کف لگن : تمرینات کگل ممکن است به تقویت عضلات کمک کنند اما این مسئله هنوز به صورت قطعی ثابت نشده است
- مصرف استروژن : کاهش سطح استروژن ممکن است باعث کاهش بافت همبند در دستگاه تناسلی شود، بنابراین مصرف استروژن می تواند نیاز به جراحی را کاهش دهد
عمل جراحی
همه زنان مبتلا به افتادگی واژن به عمل جراحی نیاز ندارند بلکه پزشکان این روش را تنها به کسانی که از درد شدید رنج می برند توصیه می کنند.
پزشک قبل از این که از عمل جراحی استفاده کند معمولا موارد زیر را در نظر می گیرد :
- اندام هایی که دچار افتادگی شده اند
- شدت افتادگی
- سن فرد
- فعالیت جنسی
- میل به باردار شدن در آینده
هدف از عمل جراحی ترمیم اندامی که دچار افتادگی شده و همچنین ایجاد پشتیبان در ناحیه با استفاده از بافت خود فرد یا مواد مصنوعی می باشد.
در برخی موارد پزشک ممکن است بخشی از واژن را ببندد تا به سایر اندام ها فضای کافی بدهد اما باعث می شود فرد دیگر قادر به رابطه جنسی نباشد. به همین دلیل پزشکان این روش را تنها در مورد زنانی انجام می دهند که دیگر از نظر جنسی فعال نیستند.
همچنین روش های جایگزین مانند برگرداندن اندام ها به موقعیت های اولیه یا ترمیم بافت نیز وجود دارد.
پیشگیری از افتادگی واژن
پیشگیری از افتادگی واژن ممکن است امکان پذیر نباشد. با این حال فرد می تواند برای کاهش خطر ابتلا اقدامات زیر را انجام دهد :
- حفظ وزن سالم
- اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
- درمان یبوست یا اقداماتی برای پیشگیری از آن
- اجتناب از سیگار
- تمرینات کگل برای تقویت عضلات کف لگن
چشم انداز افتادگی واژن
فرد مبتلا به افتادگی واژن ممکن است علائم شدیدی نداشته باشد. با این حال گاهی اوقات این عارضه می تواند به مشکلاتی منجر شود که نیاز به درمان پزشکی دارند.
درمان به شدت افتادگی، سلامت کلی فرد و علائمی که تجربه می کند بستگی دارد و از روش های غیر تهاجمی مانند تغییر سبک زندگی تا روش های تهاجمی همچون عمل جراحی برای ترمیم ناحیه آسیب دیده متغیر می باشد.
منبع: medicalnewstoday
