کیست واژن (به انگلیسی: Vaginal cyst) به توده های کیسه مانند در واژن گفته می شود که ممکن است به دلایل مختلف از جمله آسیب دیدگی واژن ناشی از زایمان، تومورهای خوش خیم در واژن یا تجمع مایعات ایجاد شوند.
این کیست ها گاهی بدون علامت بوده و عوارض یا خطر خاصی به دنبال ندارند اما گاهی ممکن است به دلیل عفونت یا آبسه با درد و ناراحتی همراه باشند که در این صورت نیاز به دخالت پزشکی می باشد.
در ادامه قصد داریم درباره کیست واژن و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
کیست واژن چیست؟
همان طور که می دانید کیست ها توده های کیسه مانندی هستند که با هوا، مایع یا مواد دیگر پر شده اند و در اکثر موارد خطرناک یا دردناک نمی باشند.
اندازه کیست ها از بسیار کوچک تا بزرگ و به اندازه یک پرتقال متغیر است و ممکن است در هر نقطه ای از بدن از جمله واژن ظاهر شوند.
کیست واژن دارای انواع مختلف می باشد که هر یک ممکن است بخشی از واژن را تحت تاثیر قرار دهند.
انواع کیست واژن
کیست های واژن انواع مختلف دارند که شامل موارد زیر می باشد :
1. کیست غده بارتولین
این کیست های پر از مایع روی غدد بارتولین که در دو طرف دهانه واژن قرار دارند تشکیل می شوند. این غدد مایعی تولید می کنند که لب های خارجی واژن را روان می کند.
2. کیست اینکلوژن
این کیست ها معمولا در قسمت پایین پشت دیواره واژن ایجاد می شوند و از آن جا که بسیار کوچک هستند بعید است چندان مورد توجه قرار بگیرند اما یکی از شایع ترین انواع کیست واژن محسوب می شوند.
کیست های اینکلوژن اغلب در اثر آسیب دیدگی حین زایمان یا عمل جراحی بروز می کنند.
3. کیست مولرین
از دیگر انواع شایع کیست های واژن می باشند که در اثر باقی ماندن برخی مواد داخل واژن بعد از تولد نوزاد رخ می دهند. این کیست ها در هر نقطه ای از دیواره واژن رشد می کنند و اغلب حاوی مخاط هستند.
4. کیست های مجرای گارتنر
این کیست ها زمانی ایجاد می شوند که مجاری جنین در حال رشد بعد از تولد نوزاد به طور کامل ناپدید نشود. مجاری باقی مانده می تواند به مرور زمان به کیست واژن تبدیل شود.
علت کیست واژن
کیست های واژن به احتمال زیاد زمانی ایجاد می شوند که مجرا یا غده ای مسدود شده و مایعات و سایر مواد در این ناحیه تجمع پیدا کنند.
علت کیست واژن معمولا نوع آن را مشخص می کند، به عنوان مثال آسیب به دیواره های واژن باعث ایجاد کیست های اینکلوژن می شود.
شایع ترین عوامل خطر زای کیست های اینکلوژن شامل پارگی در حین زایمان، عمل جراحی که به دیواره واژن آسیب رسانده یا اپیزیوتومی (برش کوچک بین واژن و مقعد) که قبل از زایمان برای باز کردن دهانه واژن انجام می شود می باشد.
کیست های غده بارتولین نیز زمانی ایجاد می شوند که دهانه غده بارتولین توسط فلپ پوستی که آن را می پوشاند مسدود و باعث ایجاد ضایعه پر از مایع در این ناحیه شود.
علائم کیست واژن
کیست واژن معمولا تا زمانی که فرد توسط متخصص زنان معاینه شود مورد توجه قرار نمی گیرد زیرا این کیست ها اغلب علائم چندان واضحی در زنان ایجاد نمی کنند و بسته به اندازه و محل کیست ممکن است توده ناشی از آن احساس شود یا نشود.
به علاوه کیست واژن ممکن است به یک اندازه باقی مانده یا اندازه آن متغیر بوده و در طول زمان بزرگ تر شود.
اکثر کیست ها دردناک نیستند اما برخی کیست های بزرگ تر ممکن است باعث ناراحتی حین رابطه جنسی، هنگام راه رفتن، ورزش کردن یا قرار دادن تامپون شوند.
در صورت بروز عفونت در کیست واژن، درد نیز ایجاد خواهد شد. ناگفته نماند باکتری های طبیعی پوست یا بیماری های مقاربتی ممکن است باعث ایجاد عفونت در کیست واژن و بروز آبسه شوند.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
خانم ها باید به صورت سالانه و به عنوان بخشی از روتین معمول سلامتی خود توسط متخصص زنان معاینه شوند.
به علاوه در صورت بروز هر گونه توده جدید در واژن و برای اطمینان از خوش خیم بودن آن لازم است به پزشک مراجعه شود. دردناک شدن کیست یا توده واژن یا بروز علائم عفونت در این ناحیه نیز نیاز به توجه پزشکی دارد.
درمان کیست واژن
کیست واژن در اکثر موارد نیاز به درمان ندارد اما در مواردی که فرد به دلیل اندازه بزرگ کیست یا بروز عفونت احساس ناراحتی یا درد داشته باشد لازم است برای درمان آن اقدام شود.
برخی گزینه های درمانی کیست واژن عبارتند از :
- آنتی بیوتیک ها : در صورت بروز عفونت کیست یا در مواردی که آزمایش نشان دهد عفونت مقاربتی وجود دارد احتمالا آنتی بیوتیک تجویز می شود اما اگر آبسه ایجاد شده به درستی تخلیه شود ممکن است نیازی به آنتی بیوتیک نباشد
- حمام سیتز : این روش شامل غوطه ور شدن در یک وان حاوی چند سانتی متر آب گرم چند بار در روز به مدت 3 تا 4 روز می باشد. این کار ممکن است به ترکیدن و تخلیه کیست های کوچک و عفونی بدون نیاز به مداخله بیشتر کمک کند
- مارسوپیالیزیشن : در مورد کیست های مکرر عود شونده یا آزار دهنده از این روش استفاده می شود که طی آن پزشک یک برش تخلیه ایجاد کرده و یک لوله لاستیکی موقتی جهت تخلیه در ناحیه قرار می دهد تا از عود آن جلوگیری شود
- برداشتن غده : در موارد نادر کیست بارتولین ممکن است نیاز به برداشتن غده باشد که البته در اکثر موارد این طور نیست
ممکن است برای کیست های عفونی یا بزرگ از تخلیه جراحی برای خارج کردن محتویات کیست استفاده شود. این روش معمولا با بی حسی موضعی یا آرام بخش انجام شده و پزشک بعد از تخلیه از یک لوله لاستیکی برای تخلیه کامل طی چند هفته استفاده می کند.
پیشگیری از کیست واژن
پیشگیری از تشکیل کیست های واژن دشوار است اما می توان تا حد ممکن روی تمیز نگه داشتن واژن تمرکز داشت.
به علاوه رابطه جنسی ایمن و کم خطر می تواند به جلوگیری از ابتلا به بیماری های مقاربتی کمک کند.
عوارض کیست واژن
شایع ترین عوارض ناشی از کیست عفونتی است که باعث بروز آبسه می شود. آبسه به ضایعه بزرگی از چرک و مایعات گفته می شود که می تواند موجب قرمزی، درد و تورم شود و گاهی برای درمان نیاز به تخلیه دارد.
لازم به ذکر است بسیاری از باکتری های روی پوست و همچنین باکتری های عامل بیماری های مقاربتی مانند کلامیدیا و سوزاک می توانند باعث تبدیل کیست به آبسه شوند.
علاوه بر این باکتری هایی که به طور معمول در روده یافت می شوند مانند باکتری ای کولای می توانند به آبسه بارتولین منجر شوند.
چشم انداز کیست واژن
چشم انداز کیست واژن خوب است و بسیاری از خانم ها تا زمانی که توسط پزشک معاینه نشوند به وجود کیست در واژن خود پی نمی برند.
این عارضه در موارد کمتر شایع ممکن است باعث درد یا عفونت شود. در این صورت لازم است فرد بلافاصله به پزشک مراجعه کرده و از انجام فعالیت هایی که کیست را تحریک می کنند اجتناب کند. به علاوه به ندرت کیست های واژن باعث ایجاد مشکلات دائمی برای زنان می شوند.
منبع: medicalnewstoday
