هپاتیت خود ایمنی چیست؟

هپاتیت خود ایمنی (به انگلیسی: Autoimmune hepatitis) نوعی بیماری کبدی کمتر شایع نسبت به سایر انواع هپاتیت است که به دلیل حمله سیستم ایمنی به کبد رخ داده و با آسیب و تورم کبد همراه می باشد.

این بیماری معمولا مادام العمر است اما خوشبختانه با تکنیک های درمانی موجود می توان علائم آن را کنترل و سرعت روند آسیب کبدی را آهسته تر کرد.

در ادامه قصد داریم درباره هپاتیت خود ایمنی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

هپاتیت خود ایمنی چیست؟

هپاتیت خود ایمنی بر خلاف سایر انواع هپاتیت که معمولا توسط ویروس ها ایجاد می شوند، نوعی بیماری خود ایمنی محسوب می شود که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول های کبدی حمله کرده و در نهایت ممکن است به سیروز و نارسایی کبدی منجر شود.

این عارضه اگرچه می تواند تا پایان عمر ادامه داشته باشد اما اکثر افراد با کمک برخی تکنیک های درمانی از جمله داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و سایر روش ها علائم را تسکین دهند.

لازم به ذکر است شیوع این بیماری کمتر از سایر اشکال هپاتیت است اما میزان دقیق شیوع آن مشخص نمی باشد.

علت هپاتیت خود ایمنی

هپاتیت خود ایمنی زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن سلول های کبدی را با مهاجمان خارجی اشتباه گرفته و آنتی بادی هایی برای حمله به آن ها تولید کند.

پزشکان علت دقیق این مسئله را نمی دانند اما به نظر می رسد برخی عوامل خطر زا در بروز آن نقش دارند که عبارتند از :

سابقه خانوادگی هپاتیت خود ایمنی
سابقه عفونت های باکتریایی یا ویروسی
جنسیت زن
استفاده از داروهای خاص مانند مینوسایکلین

سایر بیماری های خود ایمنی ممکن است علائم شبیه این بیماری ایجاد کنند و با هپاتیت خود ایمنی ارتباط داشته باشند، از جمله :

بیماری گریوز
تیروئیدیت
کولیت زخمی
دیابت نوع 1
روماتیسم مفصلی
اسکلرودرمی
بیماری التهابی روده
لوپوس اریتماتوز سیستمیک
سندرم شوگرن

انواع هپاتیت خود ایمنی

هپاتیت خود ایمنی دو نوع دارد :

هپاتیت خود ایمنی نوع 1 : این نوع زنان جوان را تحت تاثیر قرار می دهد و با سایر بیماری های خود ایمنی در ارتباط است
هپاتیت خود ایمنی نوع 2 : این نوع اغلب در دختران بین 2 تا 14 سال رخ می دهد

اگرچه هپاتیت خود ایمنی معمولا در دوره نوجوانی یا اوایل جوانی رخ می دهد اما در هر سنی ممکن است دیده شود.

علائم هپاتیت خود ایمنی

علائم هپاتیت خود ایمنی می تواند خفیف تا شدید باشد. در مراحل اولیه این بیماری ممکن است هیچ علامتی مشاهده نشود اما در مراحل بعدی، علائم معمولا به طور ناگهانی یا در برخی موارد به مرور زمان و به تدریج ظاهر می شوند.

برخی علائم هپاتیت خود ایمنی عبارتند از :

بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی)
ظاهر شدن عروق خونی غیر طبیعی روی پوست (آنژیوم عنکبوتی)
اتساع شکم (ورم)
تیره شدن ادرار
کمرنگ شدن مدفوع

سایر علایم ممکن است شامل موارد زیر باشد :

زردی پوست و چشم (زردی)
خارش ناشی از تجمع صفرا
خستگی
از دست دادن اشتها
حالت تهوع
استفراغ
درد مفصل
ناراحتی شکمی

تشخیص هپاتیت خود ایمنی

هپاتیت خود ایمنی علائم بسیار شبیه هپاتیت ویروسی دارد و به سادگی با بیماری های دیگر اشتباه گرفته می شود. برای تشخیص صحیح این عارضه نیاز به آزمایش خون می باشد که با کمک آن می توان :

ابتلا به هپاتیت ویروسی را رد کرد
نوع هپاتیت خود ایمنی را مشخص کرد
عملکرد کبد را بررسی کرد

برای اندازه گیری سطح آنتی بادی های خاص در خون نیز از آزمایش خون استفاده می شود، آنتی بادی های مرتبط با هپاتیت خود ایمنی عبارتند از :

آنتی بادی ضد ماهیچه صاف
آنتی بادی نوع 1 میکروزومال کبد / کلیه
آنتی بادی ضد هسته ای

آزمایش خون می تواند میزان آنتی بادی های ایمونوگلوبین جی موجود در خون را نیز اندازه گیری کند. این آنتی بادی به بدن در مقابله با عفونت و التهاب کمک می کند.

گاهی برای تشخیص هپاتیت خود ایمنی به نمونه برداری کبد نیاز است. این تکنیک می تواند نوع و شدت آسیب کبدی و التهاب را نشان دهد. طی آزمایش نمونه کوچکی از بافت کبد جدا شده و برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می شود.

درمان هپاتیت خود ایمنی

تکنیک های درمانی موجود می توانند روند آسیب کبدی را آهسته، متوقف و گاه معکوس کنند. حدود 65 تا 80 درصد افراد مبتلا به بیماری هپاتیت خود ایمنی بهبود پیدا می کنند اما دوره بهبودی آن ها ممکن است 3 سال طول بکشد.

برخی روش های درمان این بیماری عبارتند از :

1. داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

برای جلوگیری از حمله سیستم ایمنی بدن به کبد احتمالا از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده می شود که از جمله این داروها می توان به 6 – مرکاپتوپورین و آزاتیوپرین اشاره کرد.

ناگفته نماند مصرف این داروها توانایی بدن در مقابله با سایر عفونت ها را به خطر می اندازد.

2. داروهای کورتون

کورتیکواستروئیدها (معمولا پردنیزون) التهاب کبدی را به طور مستقیم برطرف کرده و به عنوان سرکوب کننده سیستم ایمنی نیز عمل می کنند.

برای درمان این بیماری احتمالا نیاز به مصرف پردنیزون به مدت حداقل 18 تا 24 ماه می باشد، اگرچه برخی افراد برای جلوگیری از عود بیماری باید مادام العمر به مصرف دارو ادامه دهند.

پردنیزون ممکن است عوارض جانبی جدی به دنبال داشته باشد، از جمله :