آدنومیوز چیست؟

آدنومیوز (به انگلیسی: Adenomyosis) از بیماری های زنان است که در آن دیواره رحم ضخیم تر شده و می تواند به قاعدگی های سنگین، طولانی و دردناک منجر شود.

این عارضه با درد در حین رابطه جنسی و همچنین نا باروری همراه است و علائم آن می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.

در ادامه قصد داریم درباره آدنومیوز و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

آدنومیوز چیست؟

در آدنومیوز بافت اندومتر که رحم را می پوشاند به سوی عضله رحم رشد کرده و ضخیم تر شدن دیواره رحم را به دنبال دارد. همچنین می تواند عملکرد عروق خونی را مختل و به قاعدگی های سنگین، طولانی و دردناک منجر شود.

لازم به ذکر است آدنومیوز با اندومتریوز که به دلیل رشد دیواره اندومتر خارج از رحم رخ می دهد تفاوت دارد و افراد مبتلا به آدنومیوز ممکن است از اندومتریوز نیز رنج ببرند.

به نظر می رسد آدنومیوز یک عارضه وابسته به استروژن یا حساس به هورمون است و اغلب بعد از یائسگی (12 ماه بعد از آخرین دوره قاعدگی خانم ها) که سطح استروژن در بدن کاهش می یابد از بین می رود.

علائم آدنومیوز

علائم آدنومیوز می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است برخی خانم های مبتلا اصلا علامتی تجربه نکنند.

شایع ترین علائم این وضعیت عبارتند از :

خونریزی قاعدگی شدید یا طولانی
قاعدگی های دردناک
لخته شدن خون هنگام خونریزی قاعدگی
درد حین رابطه جنسی
نا باروری

علت آدنومیوز

علت دقیق آدنومیوز نا شناخته است اما فرضیه های متعدد در مورد علت احتمالی بروز آن وجود دارد که برخی از آن ها عبارتند از :

رشد تهاجمی سلول‌ های اندومتر در عضله رحم : این مسئله ممکن است به دلیل برش ایجاد شده در رحم حین جراحی هایی همچون زایمان سزارین یا در طول عملکرد طبیعی رحم رخ دهد
التهاب رحم که پس از زایمان رخ می دهد : این مسئله ممکن است مرزهای طبیعی سلول های رحم را از بین ببرد
بافت های اضافی در دیواره رحم : این بافت ها قبل از تولد وجود دارند و در بزرگسالی رشد می کنند
سلول های بنیادی در میومتر یا دیواره عضلانی رحم

عوامل خطر زای آدنومیوز

برخی عوامل خاص خانم ها را بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار می دهند، از جمله :

سن : این عارضه در اکثر موارد در سنین بین 30 تا 40 سالگی تشخیص داده می شود، همچنین در موارد کمتر ممکن است در اوایل نوجوانی و گاهی بعد از 50 سالگی بروز کند
قبل از زایمان
مصرف داروی سرطان سینه تاموکسیفن

عوامل خطر زای دیگری نیز وجود دارد که درباره آن ها بحث ها و نظرات گوناگونی وجود دارد، این عوامل عبارتند از :

جراحی رحم مانند زایمان سزارین یا عمل جراحی برای برداشتن فیبروم رحم
سابقه افسردگی یا مصرف داروهای ضد افسردگی
سیگار کشیدن

تشخیص آدنومیوز

فرایند تشخیص آدنومیوز شامل معاینه و تصویر برداری می باشد.

پزشک ابتدا یک معاینه فیزیکی و لگنی انجام می دهد تا بررسی کند که آیا رحم بزرگ شده و حساس به لمس است یا خیر. در برخی موارد ممکن است رحم 2 یا 3 برابر بزرگ تر از اندازه طبیعی شود.

آزمایش‌ های تصویر برداری که ممکن است در این زمینه انجام شود شامل سونوگرافی و اسکن ام آر آی است.

سونوگرافی

سونوگرافی ترانس واژینال به پزشک کمک می کند تا این عارضه را تشخیص داده و سایر علل احتمالی را رد کند.

در سونوگرافی از امواج صوتی برای تولید تصاویر متحرک از اندام های داخلی (در این عارضه رحم) استفاده می شود تا پزشک آناتومی رحم و لگن را با دقت بیشتری بررسی کند.

تشخیص آدنومیوز با استفاده از سونوگرافی می تواند چالش بر انگیز باشد و پزشک ممکن است روش تصویر برداری پیشرفته تری توصیه کند.

اسکن ام آر آی

یکی از بهترین روش های تشخیص آدنومیوز اسکن ام آر آی است که در آن از آهن ربا و امواج رادیویی برای تولید تصاویر با وضوح بالا از اندام های داخلی استفاده می شود.

در ام آر آی برخی موارد رادیولوژیک رحم مانند ضخیم شدن ناحیه اندومتر و میومتر شناسایی می‌ شود و به تشخیص راحت تر آدنومیوز کمک می کند.

خانم هایی که باردار هستند قبل از انجام ام آر آی باید به پزشک خود اطلاع دهند.

درمان آدنومیوز

افراد مبتلا به اشکال خفیف آدنومیوز ممکن است نیاز به درمان نداشته باشند اما در مواردی که علائم با فعالیت های روزانه یا کیفیت زندگی فرد تداخل داشته باشد ممکن است نیاز به گزینه های درمانی باشد.

درمان هایی که با هدف کاهش علائم آدنومیوز انجام می شوند عبارتند از :

1. داروهای ضد التهاب

داروهای ضد التهابی مانند ایبو پروفن می‌ توانند به کاهش جریان خون در طول قاعدگی کمک کنند و در عین حال گرفتگی‌ های شدید را تسکین ببخشند.

پزشک معمولا توصیه می کند این داروها را هر از گاه و در صورت نیاز مصرف کنید. یک برنامه پیشنهادی ممکن شامل شروع مصرف داروهای ضد التهابی 2 تا 3 روز قبل از شروع قاعدگی و ادامه مصرف آن در طول قاعدگی است.

به علاوه اگر باردار هستید قبل از مصرف داروهای ضد التهابی با پزشک مشورت کنید. بسته به این که در سه ماهه چندم هستید ممکن است لازم باشد از مصرف این داروها اجتناب شود.

2. درمان های هورمونی

درمان های هورمونی به کنترل استروژن که ممکن است در بروز علائم نقش داشته باشد کمک می کند. این درمان ها عبارتند از :

آنالوگ های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین مانند لوپرولید
داروهای ضد بارداری خوراکی مانند قرص های ضد بارداری
داروهای ضد بارداری تنها حاوی پروژسترون مانند قرص، تزریق یا آی یو دی

3. ابلیشن اندومتر

این تکنیک سرپایی شامل اقداماتی برای برداشتن یا تخریب اندومتر است می باشد اما ممکن است در همه موارد موثر نباشد زیرا آدنومیوز معمولا به شکل عمیق تر به عضله حمله می کند. همچنین تنها برای خانم هایی که قصد بارداری ندارند توصیه می شود.

4. آمبولیزاسیون شریان رحمی

در این تکنیک از خون رسانی عروق خاص به ناحیه آسیب دیده جلوگیری شده و با قطع جریان خون، آدنومیوم کوچک می شود. این روش معمولا برای درمان فیبروم رحم استفاده می شود و نیاز به بستری شدن در بیمارستان (معمولا یک شب) دارد.

از سوی دیگر از آن جا که یک تکنیک کمتر تهاجمی است باعث تشکیل اسکار در رحم نمی شود.

5. جراحی سونوگرافی متمرکز با هدایت اولتراسوند

در این روش از امواج با شدت بالا و متمرکز برای ایجاد گرما و تخریب بافت مورد نظر استفاده می شود و طبق نتایج مطالعات اولیه در تسکین علائم مؤثر است اما به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز می باشد.

6. هیسترکتومی

این تکنیک تنها روش قطعی درمان آدنومیوز است که طی آن رحم به طور کامل برداشته می شود. عمل جراحی هیسترکتومی یک جراحی بزرگ است که تنها در موارد شدید و در افرادی که قصد بارداری در آینده ندارند استفاده می شود.

از آن جا که تخمدان ها هیچ تاثیری روی آدنومیوز ندارند لازم است قبل از عمل درباره این که نیاز به برداشتن تخمدان طی عمل جراحی می باشد یا خیر با پزشک مشورت شود.

عوارض آدنومیوز

علائم آدنومیوز می تواند روی کیفیت زندگی فرد تاثیر منفی بگذارد.

برخی خانم های مبتلا دچار خونریزی بیش از حد و درد لگن هستند که ممکن است لذت بردن از فعالیت های عادی زندگی مانند رابطه جنسی را کاهش دهد.

افراد مبتلا به آدنومیوز در معرض خطر کم خونی می باشند که به دلیل خونریزی شدید رخ می دهد و می تواند به کمبود آهن منجر شود.

از دست دادن خون در این عارضه می تواند سطح آهن در بدن را کاهش دهد و از آن جا که بدن بدون آهن کافی نمی تواند گلبول های قرمز لازم برای حمل اکسیژن به بافت های بدن را بسازد، فرد دچار خستگی، سر گیجه و بد خلقی خواهد شد.

آدنومیوز با اضطراب، افسردگی و تحریک پذیری نیز ارتباط دارد.