عفونت پستان (به انگلیسی: Breast infection) که به نام ماستیت نیز شناخته شده از عفونت های زنان است که در بافت پستان رخ می دهد.
این عارضه اغلب در مادران شیرده دیده می شود و با علائمی همچون ورم، توده و درد در ناحیه پستان همراه است.
در ادامه قصد داریم درباره ماستیت و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
ماستیت چیست؟
ماستیت نوعی عفونت است که در بافت پستان رخ داده و به خصوص در میان خانم های شیرده شایع تر است زیرا با وارد شدن باکتری های دهان کودک به پستان، این ناحیه دچار عفونت می شود. به این وضعیت ماستیت شیردهی نیز گفته می شود.
بروز ماستیت در دوران غیر شیردهی چندان شایع نیست.
این عفونت معمولا بافت چربی پستان را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث ایجاد تورم، توده و درد در این ناحیه می شود. علت این مسئله در اکثر موارد به دلیل شیردهی یا مسدود شدن مجاری شیر می باشد اما درصد کمی از موارد با انواع نادر سرطان سینه مرتبط هستند.
علت ماستیت
علت بروز اکثر عفونت های پستان، باکتری استافیلوکوکوس اورئوس می باشد که عفونت ایجاد شده توسط آن به نام عفونت استاف شهرت پیدا کرده است. باکتری استرپتوکوک آگالاکتیه نیز دومین علت شایع این عارضه محسوب می شود.
در مادران شیرده، بسته شدن مجرای شیر می تواند باعث برگشت شیر و شروع عفونت در ناحیه شود. ترک خوردگی نوک پستان ها نیز خطر عفونت را افزایش می دهد. علاوه بر این باکتری های دهان کودک ممکن است وارد ناحیه شده و عفونت ایجاد کنند.
لازم به ذکر است باکتری هایی که باعث بروز ماستیت می شوند حتی زمانی که هیچ گونه عفونتی وجود نداشته باشد به طور طبیعی روی پوست یافت می شوند اما اگر این باکتری ها به هر طریق بتوانند وارد بافت پستان شوند به سرعت تکثیر شده و علائم دردناکی ایجاد می کنند.
ناگفته نماند خانم های شیرده حتی با وجود عفونت ماستیت می توانند به شیردهی ادامه دهند زیرا باکتری برای کودک مضر نیست. این عارضه معمولا در هفته های اول شیردهی رخ می دهد اگرچه ممکن است در آینده نیز ایجاد شود.
از سوی دیگر بروز ماستیت به دلایل غیر شیردهی در زنان با سیستم ایمنی ضعیف رابطه دارد و در خانم هایی که پرتو درمانی لامپکتومی انجام داده یا به دیابت مبتلا هستند رخ می دهد.
توجه داشته باشید برخی علائم شبه عفونت در پستان نشانه سرطان سینه التهابی است که به ندرت دیده می شود.
به علاوه آبسه هاله پستان زمانی رخ می دهد که غدد زیر نوک پستان مسدود شده و عفونت زیر پوستی ایجاد شود. این عفونت می تواند یک توده سخت و پر از چرک ایجاد کند و نیاز به تخلیه داشته باشد. همچنین معمولا فقط در خانم های غیر شیرده اتفاق می افتد و هیچ عامل خطر شناخته شده ای برای آن وجود ندارد.
علائم ماستیت
علائم ماستیت می تواند به طور ناگهانی شروع شده و شامل موارد زیر باشد :
- ورم غیر طبیعی که منجر به بزرگ تر شدن یک سینه از دیگری می شود
- حساسیت سینه
- درد یا سوزش در دوران شیردهی
- توده دردناک در سینه
- خارش
- داغی سینه
- لرز
- ترشحات نوک پستان که حاوی چرک است
- قرمزی پوست با الگوی گوه ای شکل
- بزرگ شدن غدد لنفاوی زیر بغل یا ناحیه گردن
- تب بیش از 38.3 درجه سانتیگراد
- احساس بیماری یا فرسودگی
ممکن است فرد قبل از مشاهده تغییرات در سینه خود، علائم شبیه آنفلوآنزا تجربه کند. در صورتی که ترکیبی از این علائم مشاهده شود لازم است به پزشک مراجعه شود.
سرطان سینه التهابی
همان طور که قبلا اشاره کردیم علائم عفونت پستان ممکن است با سرطان سینه التهابی که نوعی بیماری نادر اما جدی است مرتبط باشد.
این سرطان زمانی شروع می شود که سلول های غیر طبیعی در مجاری پستان تقسیم شده و به سرعت تکثیر شوند. این سلول های غیر طبیعی باعث مسدود شدن عروق لنفاوی (بخشی از سیستم لنفاوی که به حذف مواد زائد و سموم از بدن کمک می کند) در پوست پستان شده و قرمزی و تورم پوست را به همراه دارند که هنگام لمس گرم و دردناک است.
لازم به ذکر است تغییرات پستان ممکن است طی چند هفته رخ دهد.
برخی علائم سرطان سینه التهابی ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- ضخیم یا بزرگ شدن قابل مشاهده یک پستان
- گرمای غیر طبیعی در پستان آسیب دیده
- تغییر رنگ پستان که کبود، بنفش یا قرمز به نظر می رسد
- حساسیت و درد
- فرو رفتگی پوست شبیه پوست پرتقال
- بزرگ شدن غدد لنفاوی زیر بازو یا نزدیک استخوان ترقوه
لازم به ذکر است بر خلاف سایر انواع سرطان سینه، در این نوع توده ای در پستان ایجاد نمی شود و اغلب با ماستیت اشتباه گرفته می شود. بنابراین توصیه می شود در صورت مشاهده هر یک از علائم با پزشک مشورت شود.
تشخیص ماستیت
پزشک معمولا طی معاینه فیزیکی و بررسی علائم، ماستیت در خانم های شیرده را تشخیص می دهد و مشخص می کند که آیا عفونت آبسه ایجاد کرده که نیاز به تخلیه آن باشد یا خیر.
در صورتی که عفونت دوباره عود کند ممکن است نمونه ای از شیر مادر به آزمایشگاه فرستاده شود تا مشخص شود چه باکتری هایی در این عفونت نقش داشته اند.
خانم هایی که بدون شیردهی دچار عفونت پستان شده اند احتمالا نیاز به انجام آزمایش های دیگر برای تعیین علت این مسئله دارند که شامل ماموگرافی و حتی نمونه برداری از بافت پستان برای رد کردن سرطان سینه می باشد.
مامو گرافی نوعی آزمایش تصویر برداری است که از اشعه ایکس کم انرژی برای بررسی وضعیت پستان استفاده می کند. در نمونه برداری نیز یک نمونه بافت کوچک از پستان جدا شده و برای تعیین وجود هر گونه تغییر سرطانی سلول ها به آزمایشگاه ارسال می شود.
درمان ماستیت
به طور کلی موثرترین روش درمان ماستیت یک دوره 10 تا 14 روزه آنتی بیوتیکی است و در اکثر موارد، علائم طی 48 تا 72 ساعت بهبود می یابد اما مهم است که فرد تمام داروهای تجویز شده را تا پایان دوره مصرف کند تا مطمئن شود که عفونت دوباره عود نمی کند.
خانم های شیرده می توانند در حین مصرف آنتی بیوتیک ها به شیردهی ادامه دهند اما اگر در این وضعیت شیردهی دشوار است می توانند از پمپ استفاده کنند.
اگر فرد به دلیل عفونت شدید پستان دچار آبسه شده باشد ممکن است نیاز به تخلیه باشد که به بهبود سریع تر پستان کمک می کند. در این شرایط نیز امکان شیردهی وجود دارد اما لازم است با پزشک درباره نحوه مراقبت از آبسه صحبت شود.
در صورتی که پزشک تشخیص دهد علائم ایجاد شده به دلیل سرطان سینه التهابی می باشد، بر اساس مرحله (شدت) سرطان درمان را آغاز می کند.
درمان معمولا شامل شیمی درمانی (استفاده از مواد شیمیایی به صورت داخل وریدی برای از بین بردن سلول های سرطانی)، پرتو درمانی (استفاده از اشعه ایکس با قدرت بالا برای از بین بردن سلول های سرطانی) یا جراحی برای برداشتن پستان و غدد لنفاوی اطراف است.
لازم به ذکر است توده ها و برآمدگی های دوران شیردهی به ندرت سرطانی هستند و معمولا به دلیل مسدود یا متورم شدن مجرای شیر ایجاد می شوند.
مراقبت در منزل
خانم هایی که دچار عفونت پستان شده اند، علاوه بر دریافت درمان های تجویزی می توانند در منزل نیز اقداماتی جهت تسکین علائم انجام دهند، از جمله :
- کمپرس گرم ممکن است درد را کاهش داده و به شیردهی کمک کند. توصیه می شود یک پارچه گرم و مرطوب را به مدت 15 دقیقه و 4 بار در روز روی ناحیه آلوده بمالید
- سینه را خوب خالی کنید
- داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن ممکن است به تسکین درد کمک کند
- از پوزیشن های مختلف برای شیر دادن استفاده کنید
علاوه بر این می توانید با پزشک خود درباره تغییر روش یا پوزیشن شیردهی که می تواند به جلوگیری از عود عفونت کمک کنید صحبت کنید.
پیشگیری از ماستیت
به خانم های شیرده توصیه می شود برای جلوگیری از عفونت پستان به نکات زیر توجه داشته باشند :
- در هر شیردهی حداقل یک سینه را به طور کامل خالی کنید و دفعه بعد از سینه دیگر به کودک شیر بدهید. اگر فراموش می کنید آخرین بار از کدام سینه شیر داده اید می توانید از روش های یادآوری مانند گیره زدن به لباس زیر استفاده کنید
- از تغییرات ناگهانی در برنامه غذایی خودداری کنید
- از تمیز کردن بیش از حد و استفاده از صابون برای نوک پستان خودداری کنید زیرا ناحیه آرئول خود دارای قابلیت پاک سازی و روان کنندگی است
- هر روز اندکی لسیتین یا چربی اشباع شده به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا خطر انسداد مجدد مجاری شیر کاهش یابد. برای این منظور می توانید از شیر، گوشت (به خصوص جگر) و بادام زمینی استفاده کنید. در استفاده از مکمل های غذایی مانند مکمل لسیتین که توسط سازمان غذا و دارو تایید نشده اند احتیاط کنید
- سینه ها را ماساژ دهید به خصوص اگر احساس می کنید ضخیم یا توده ای شده اند
- پوزیشن های مختلف شیردهی را امتحان کنید. نوزاد در تخلیه مجاری شیر در جهتی که چانه در آن قرار دارد بهتر عمل می کند
- قبل از شیر دادن حوله مرطوب و گرم روی سینه بگذارید تا جریان شیر افزایش یابد
- از لباس زیر تنگ که ممکن است باعث اختلال در جریان طبیعی شیر شود خودداری کنید
- اگر احساس کردید مجرای بسته شده است، روش هایی همچون شیردهی، ماساژ سینه، گرما و تغییر وضعیت نوزاد را امتحان کنید
منبع: healthline
