درماتیت استاز (به انگلیسی: Stasis dermatitis) از بیماری های التهابی پوست است که به دلیل جریان خون ضعیف ایجاد شده و در بسیاری از موارد پاها را درگیر می کند.
افراد مبتلا به درماتیت استاز معمولا دچار تورم پا و همچنین زخم های باز یا خارش و قرمزی پوست در این ناحیه می شوند.
در ادامه قصد داریم درباره درماتیت استاز و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
درماتیت استاز چیست؟
درماتیت استاز نوعی التهاب پوستی است که در افراد با گردش خون ضعیف ایجاد می شود و به دلیل تجمع خون در ناحیه پا باعث تورم و زخم پوست در قسمت های پایین پا می گردد.
با تجمع خون در سیاهرگ های ساق پا، فشار روی رگ ها افزایش می یابد و افزایش فشار به مویرگ ها که رگ های خونی بسیار کوچکی هستند آسیب می رساند. این مسئله باعث می شود پروتئین ها به بافت ها نشت کنند.
نشت پروتئین، تجمع سلول های خونی، مایعات و پروتئین ها را به دنبال دارد که به نوبه خود باعث ورم پاها می شود که به نام ادم محیطی شناخته شده است.
به نظر می رسد ممکن است پروتئینی به نام فیبرینوژن مسئول تغییرات در پوست باشد. زمانی که فیبرینوژن به بافت ها نشت می کند، بدن آن را به شکل فعال پروتئین که فیبرین نامیده می شود تبدیل می کند. فیبرین پس از نشت به بیرون، مویرگ ها را احاطه کرده و کاف فیبرین تشکیل می دهد.
کاف های فیبرین ممکن است از ورود اکسیژن به بافت ها جلوگیری کرده و به آسیب و مرگ سلول های بافتی منجر شوند.
علائم درماتیت استاز
علائم درماتیت استاز عبارتند از :
- تغییر رنگ پوست
- خارش
- پوسته پوسته شدن
- زخم ها
علاوه بر این ممکن است فرد علائم نارسایی وریدی را تجربه کند، از جمله :
- تورم پا
- درد ساق پا
- حساسیت در ناحیه ساق پا
- درد مبهم یا سنگینی در پاها که با ایستادن بدتر می شود
در مراحل اولیه درماتیت استاز ممکن است پوست پاها نازک به نظر برسد و خارش داشته باشد. در این شرایط مهم است که پوست را نخارانید زیرا خاراندن می تواند باعث ترک خوردن پوست و خروج مایعات از آن شود.
با گذشت زمان این تغییرات ممکن است دائمی شده و پوست در نهایت ضخیم، سفت و یا قهوه ای تیره شود. به این حالت لیپو درماتو اسکلروز می گویند. همچنین ممکن است ناحیه توده ای به نظر برسد.
در مراحل پایانی نیز پوست تجزیه و زخم ایجاد می شود. لازم به ذکر است زخم های ناشی از درماتیت استاز معمولا در قسمت داخلی مچ پا به وجود می آیند.
علت درماتیت استاز
همان طور که قبلا اشاره کردیم جریان خون ضعیف باعث بروز درماتیت استاز می شود که معمولا نتیجه یک بیماری مزمن به نام نارسایی وریدی می باشد. نارسایی وریدی زمانی رخ می دهد که رگ ها در انتقال خون به قلب مشکل داشته باشند.
همان طور که می دانید سیاهرگ ها دارای دریچه های یک طرفه هستند که جریان خون را در جهت درست، یعنی به سمت قلب هدایت می کنند اما در افراد مبتلا به نارسایی وریدی این دریچه ها ضعیف شده و در نتیجه خون به جای جریان یافتن به سمت قلب، به پاها برگشته و در پاها تجمع پیدا می کند.
این تجمع خون همان عاملی است که باعث بروز درماتیت استاز می شود.
رگ های واریسی و نارسایی احتقانی قلب نیز از دیگر علل شناخته شده تورم پا و درماتیت استاز محسوب می شوند.
لازم به ذکر است بسیاری از بیماری های عامل درماتیت استاز معمولا با افزایش سن در افراد ایجاد می شوند. با این حال این عارضه ممکن است به دلایل نا مرتبط به سن نیز ایجاد شوند، از جمله :
- عمل جراحی مانند استفاده از سیاهرگ پا برای جراحی بای پس
- ترومبوز ورید عمقی در پا
- آسیب تروماتیک به ساق پا
عوامل خطر زای درماتیت استاز
درماتیت استاز روی افراد با گردش خون ضعیف تاثیر می گذارد و در میان بزرگسالان بالای 50 سال شایع است. لازم به ذکر است زنان بیشتر از مردان به این عارضه مبتلا می شوند.
علاوه بر این برخی بیماری ها و اختلالات نیز می توانند خطر ابتلا به درماتیت استاز را افزایش دهند، از جمله :
- فشار خون بالا
- نارسایی وریدی؛ زمانی رخ می دهد که رگ ها در انتقال خون از پاها به قلب مشکل داشته باشند
- رگ های واریس؛ وریدهای متورم و بزرگ شده که زیر پوست قابل مشاهده هستند
- نارسایی احتقانی قلب؛ زمانی رخ می دهد که قلب خون را به خوبی پمپاژ نکند
- نارسایی کلیه؛ زمانی رخ می دهد که کلیه ها نتوانند سموم را از خون خارج کنند
- چاقی
- آسیب به ساق پا
- بارداری های متعدد
- ترومبوز ورید عمقی در پا (لخته شدن خون در سیاهرگ پا)
سبک زندگی نیز می تواند در افزایش احتمال ابتلا به این بیماری نقش داشته باشد، اگر فرد :
- اضافه وزن بیش از حد داشته باشد
- به اندازه کافی ورزش نکند
- به مدت طولانی بنشیند یا بایستد
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
در صورتی که فرد متوجه ورم ساق پا یا علائم درماتیت استاز (به خصوص موارد زیر) شود لازم است به پزشک مراجعه کند :
- درد
- قرمزی
- زخم های باز
- ترشحات چرک مانند
تشخیص درماتیت استاز
پزشک برای تشخیص این بیماری پوست پاها را از نزدیک بررسی می کند. همچنین ممکن است سونوگرافی داپلر وریدی تجویز کند که یک آزمایش غیر تهاجمی است و از امواج صوتی برای بررسی جریان خون در پاها استفاده می کند.
درمان درماتیت استاز
برای درمان خانگی درماتیت استاز می توان از روش های مختلف استفاده کرد، از جمله :
- از ایستادن و نشستن طولانی مدت خودداری کنید
- هنگام نشستن پاهای خود را بالا نگه دارید
- جوراب های فشاری بپوشید
- لباس های گشاد بپوشید تا از تحریک پوست جلوگیری شود
همچنین می توانید با پزشک خود در مورد انواع کرم ها و پمادهای پوستی که برای کاهش علائم استفاده می شود مشورت کنید. توصیه می شود از مصرف محصولات زیر در این زمینه خودداری کنید :
- لانولین
- کالامین و لوسیون های دیگر که پوست را خشک می کنند
- پمادهای موضعی آنتی بیوتیک مانند نئومایسین به دلیل واکنش های آلرژیک احتمالی
- بنزوکائین و سایر داروهای بی حس کننده
ممکن است پزشک توصیه کند بانداژهای مرطوب روی پوست خود قرار دهید یا کرم ها و پمادهای استروئیدی موضعی تجویز کند. اگر پوست عفونی شود نیز احتمالا نیاز به آنتی بیوتیک تجویزی می باشد. به علاوه در صورت دردناک شدن وریدهای واریسی، ممکن است عمل جراحی انجام شود.
درمان بیماری هایی همچون فشار خون بالا و نارسایی احتقانی قلب که باعث نارسایی وریدی می شوند نیز می تواند به کنترل درماتیت استاز کمک کند.
عوارض درماتیت استاز
درماتیت استاز در صورت عدم درمان می تواند به عوارض زیر منجر شود :
- زخم های مزمن پا
- استئومیلیت که نوعی عفونت استخوانی است
- عفونت باکتریایی پوست مانند آبسه یا سلولیت
- اسکار دائمی
پیشگیری از درماتیت استاز
درماتیت استاز معمولا نتیجه یک بیماری مزمن مانند نارسایی احتقانی قلب است و پیشگیری از آن در افرادی که از قبل به این گونه بیماری ها مبتلا هستند دشوار می باشد. با این حال می توان با جلوگیری از تورم پا (ادم محیطی) خطر بروز آن را کاهش داد.
از سوی دیگر ورزش کردن روشی عالی برای بهبود گردش خون و کاهش چربی بدن است و محدود کردن میزان سدیم مصرفی نیز می تواند در این مورد کمک کننده باشد.
منبع: healthline
