ازوفاژیت (به انگلیسی: Esophagitis) نوعی التهاب مری است که به این اندام گوارشی آسیب رسانده و در صورت عدم درمان، در موارد شدید باعث بروز تغییراتی در ساختار و عملکرد مری می شود.
این عارضه به علل مختلف ایجاد می شود و در صورتی که به موقع تشخیص داده و به درستی درمان شود چشم انداز خوبی دارد.
در ادامه قصد داریم درباره ازوفاژیت و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
ازوفاژیت چیست؟
ازوفاژیت به هر گونه التهاب یا تحریک مری گفته می شود. این لوله نقش مهمی در گوارش دارد و غذا را از دهان به معده می رساند.
از جمله علل شایع ازوفاژیت می توان به رفلاکس اسید، عوارض جانبی برخی داروها و عفونت های باکتریایی یا ویروسی اشاره کرد.
رفلاکس اسید زمانی رخ می دهد که محتوای معده و اسیدها به داخل مری برگردد و می تواند علائم مختلفی ایجاد کند که برخی از شایع ترین آن ها عبارتند از :
- مشکل بلع
- گلو درد
- سوزش سر دل
ناگفته نماند عدم درمان ازوفاژیت می تواند باعث بروز زخم، اسکار و باریک شدن شدید مری شود که یک مشکل اورژانسی محسوب می شود.
گزینه های درمانی و چشم انداز این بیماری به علت بروز آن بستگی دارد. به طور کلی اکثر افراد سالم طی 2 تا 4 هفته با درمان صحیح بهبود پیدا می کنند اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند یا به عفونت مبتلا هستند ممکن است دوره درمان طولانی تر شود.
انواع ازوفاژیت
1. ازوفاژیت ائوزینوفیلیک
این نوع ازوفاژیت به دلیل ائوزینوفیل های بیش از حد موجود در مری ایجاد می شود و زمانی رخ می دهد که بدن نسبت به یک آلرژن واکنش شدید نشان دهد.
بروز این حالت در کودکان می تواند به مشکلاتی در غذا خوردن منجر شود.
برخی محرک ها عبارتند از :
- شیر
- سویا
- تخم مرغ
- گندم
- بادام زمینی
- آجیل های درختی
- حلزون صدف دار
آلرژن های استنشاقی مانند گرده ها نیز می توانند در بروز این نوع ازوفاژیت نقش داشته باشند.
2. ازوفاژیت رفلاکس
این نوع ازوفاژیت معمولا به دلیل عارضه رفلاکس معده (مری) رخ می دهد.
همان طور که قبلا اشاره کردیم رفلاکس زمانی ایجاد می شود که محتوای معده مانند اسیدها به مری برگردد که می تواند به التهاب و تحریک مزمن مری منجر شود.
3. ازوفاژیت دارویی
مصرف برخی داروهای خاص بدون آب کافی باعث می شود داروها مدت زمان طولانی تری در مری باقی مانده و مشکلاتی ایجاد کنند که در نهایت به ازوفاژیت دارویی منجر خواهد شد.
این داروها عبارتند از :
- داروهای مسکن
- آنتی بیوتیک ها
- کلرید پتاسیم
- بیس فسفونات ها (داروهایی که از تحلیل رفتن استخوان جلوگیری می کنند)
4. ازوفاژیت عفونی
این نوع ازوفاژیت که ممکن است به دلیل رشد باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها یا انگل ها ایجاد شود به ندرت رخ می دهد.
افرادی که به دلیل بیماری یا مصرف داروهای خاص سیستم ایمنی ضعیف دارند بیشتر در معرض این نوع قرار دارند و در مبتلایان به اچ آی وی یا ایدز، سرطان و دیابت شایع تر است.
علائم ازوفاژیت
برخی از شایع ترین علائم ازوفاژیت مری عبارتند از :
- مشکل بلع (دیسفاژی)
- درد هنگام بلع
- گلو درد
- خشن شدن صدا
- سوزش سر دل
- رفلاکس اسید
- درد قفسه سینه که با غذا خوردن بدتر می شود
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد شکمی اپی گاستریک
- کاهش اشتها
- سرفه
کودکان خردسال ممکن است در غذا خوردن مشکل داشته باشند. در صورتی که خود یا فرزندتان علائم زیر را دارید به پزشک اطلاع دهید :
- تنگی نفس یا درد قفسه سینه به خصوص اگر هنگام غذا خوردن اتفاق نیفتد
- علائم بیش از چند روز ادامه داشته باشد
- علائم به قدری شدید باشد که توانایی درست غذا خوردن را مختل کند
- سردرد، درد عضلانی یا تب
در موارد زیر نیاز به رسیدگی اورژانسی می باشد :
- درد قفسه سینه که بیش از چند دقیقه طول بکشد، به خصوص اگر فرد سابقه مشکلات قلبی، فشار خون بالا یا دیابت داشته باشد
- احساس کنید ممکن است غذا در مری گیر کرده باشد
- قادر به خوردن حتی جرعه های کوچک آب نباشید
عوامل خطر زای ازوفاژیت
برخی عوامل خطر زای این بیماری عبارتند از :
- سیستم ایمنی ضعیف به دلیل اچ آی وی یا ایدز، دیابت، سرطان خون یا لنفوم
- فتق هیاتال
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی قفسه سینه
- جراحی در ناحیه قفسه سینه
- مصرف داروهای جلوگیری از رد پیوند عضو
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی برای درمان بیماری های خود ایمنی
- آسپرین و داروهای ضد التهاب
- استفراغ مزمن
- چاقی
- مصرف الکل و سیگار
- سابقه خانواده آلرژی یا ازوفاژیت
افرادی که سیستم ایمنی سالم دارند به ندرت دچار عفونت در مری می شوند.
عوارض ازوفاژیت
عدم درمان ازوفاژیت می تواند باعث بروز عوارض جدی در عملکرد و ساختار مری شود، از جمله :
- مری بارت، آسیب به دیواره مری که می تواند باعث تغییرات پیش سرطانی در بافت آن شود
- تنگ یا باریک شدن مری که می تواند باعث انسداد و مشکلات بلع شود
- سوراخ یا زخم شدن مری
تشخیص ازوفاژیت
در صورت بروز علائم ازوفاژیت لازم است به پزشک مراجعه شود. پزشک ابتدا سابقه پزشکی و داروهای مصرفی فرد را بررسی کرده، معاینه فیزیکی انجام می دهد و از آزمایش های زیر برای تایید تشخیص خود استفاده می کند :
- آندوسکوپی با نمونه برداری
- اشعه ایکس باریم یا رادیوگرافی دستگاه گوارش فوقانی
- تست آلرژی که ممکن است شامل تست پوستی باشد
درمان ازوفاژیت
درمان ازوفاژیت به علت علائم بستگی دارد. پزشک ممکن است با توجه به علت عارضه از داروهای زیر استفاده کند :
- داروهای ضد ویروسی
- داروهای ضد قارچ
- مسکن ها
- ضد اسیدها
- استروئیدهای خوراکی
- مهار کننده های پمپ پروتون (این داروها مانع تولید اسید معده می شوند)
اگر این عارضه به دلیل آلرژی غذایی رخ داده باشد لازم است مواد غذایی آلرژی زا در رژیم غذایی فرد شناسایی و حذف شوند. برخی از شایع ترین مواد غذایی آلرژی زا عبارتند از :
- شیر
- سویا
- تخم مرغ
- گندم
- بادام زمینی
- آجیل های درختی
- حلزون صدف دار
اگر مری بیش از حد تنگ شده و غذا در آن گیر کند ممکن است نیاز به اتساع مری باشد.
برای تسکین علائم توصیه می شود :
- از غذاهای تند، غذاها و نوشیدنی های اسیدی و مواد غذایی خام و سفت اجتناب کنید
- لقمه های کوچک تر بردارید و غذای خود را خوب بجوید
- از مصرف دخانیات و الکل اجتناب کنید
- اگر علائم به دلیل مصرف دارو باشد ممکن است نیاز باشد آب بیشتری نوشیده، در صورت امکان از شربت به جای قرص استفاده کنید یا داروی دیگری جایگزین داروهای فعلی شود. همچنین بهتر است بعد از مصرف قرص مورد نظر به مدت 30 دقیقه از دراز کشیدن خودداری کنید
چشم انداز ازوفاژیت
عدم درمان ازوفاژیت مزمن باعث باریک شدن مری یا آسیب بافتی به این اندام می شود. اگر سلول های دیواره مری به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اسید دچار تغییر شوند احتمال ابتلا به سرطان مری افزایش می یابد.
به علاوه با اجتناب از قرار گرفتن در معرض عوامل محرک شناسایی شده می توان خطر ابتلا به این عارضه را در آینده کاهش داد.
چشم انداز این بیماری به علت و سلامت کلی فرد بستگی دارد و اکثر افراد با درمان صحیح بهبود پیدا می کنند، حتی ممکن است بدون درمان طی 3 تا 5 روز بیماری برطرف شود اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند به مدت زمان بیشتری نیاز است.
منبع: healthline
