پروکتیت (به انگلیسی: Proctitis) به التهاب پوشش مخاطی راست روده یا رکتوم گفته می شود که ممکن است با درد، ترشحات و سایر علائم غیر طبیعی همراه باشد.
این نوع التهاب که می تواند به دلایل مختلف ایجاد شود، ممکن است به صورت حاد یا مزمن رخ دهد.
در ادامه قصد داریم درباره پروکتیت و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
پروکتیت چیست؟
پروکتیت نوعی التهاب است که پوشش رکتوم را تحت تاثیر قرار می دهد.
رکتوم یک لوله عضلانی در پایین ترین قسمت روده بزرگ است که مواد زائد درست قبل از خروج از مقعد، از روده بزرگ به این بخش منتقل می شوند.
پروکتیت ممکن است حاد باشد، به این معنی که فرد برای مدت کوتاه و به دلیل یک علت خاص دچار علائم آن می شود. همچنین می تواند مزمن باشد که در این صورت فرد علائم را برای مدت طولانی تری تجربه خواهد کرد.
نوع و شدت علائم این عارضه اغلب به علت اصلی التهاب بستگی دارد اما در هر حال برای جلوگیری از عوارض نیاز به درمان دارد.
افرادی که به پروکتیت مشکوک هستند یا متوجه علائم غیر عادی در خود شده اند باید برای تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کنند. نوع درمان پروکتیت نیز با توجه به علت بروز آن تعیین می شود.
علائم پروکتیت
علائم پروکتیت بسته به علت اصلی آن ممکن است کمی متفاوت باشد.
شایع ترین علامت این بیماری تنسموس یا احساس نیاز به مدفوع کردن است که معمولا ناراحت کننده بوده و حتی بعد از اجابت مزاج نیز ادامه دارد.
علائم دیگر عبارتند از :
- وجود خون در مدفوع یا خونریزی از مقعد
- درد در راست روده، شکم یا مقعد
- درد هنگام اجابت مزاج
- ترشح یا مخاط مقعدی
- مدفوع شل و آبکی یا اسهال
- یبوست
- غدد لنفاوی متورم در کشاله ران
افرادی که علائم آزار دهنده مانند ترشحات مقعدی، خون یا درد را تجربه می کنند باید فورا به پزشک مراجعه کنند.
علت پروکتیت
پروکتیت علل مختلفی دارد که ممکن است به پروکتیت حاد یا مزمن منجر شوند.
برخی علل احتمالی این عارضه عبارتند از :
- عفونت های مقاربتی مانند سوزاک، کلامیدیا و سفلیس
- عفونت های ویروسی مانند تبخال تناسلی
- سایر عفونت ها مانند سالمونلا یا عفونت های باکتریایی که بعد از درمان با آنتی بیوتیک ها رخ می دهند
- آسیب های ناشی از رابطه جنسی مقعدی
- عوارض ناشی از پرتو درمانی برای سرطان در ناحیه لگن
- بیماری التهابی روده که شامل کولیت زخمی و بیماری کرون است
تشخیص پروکتیت
پزشک برای تشخیص پروکتیت سوالاتی درباره علائم فرد از جمله مدت زمانی که آن ها را تجربه کرده و همچنین سابقه پزشکی و فعالیت های جنسی او می پرسد. همچنین ممکن است برای بررسی علائم التهاب، راست روده را معاینه کند.
نتایج آزمایش هایی همچون آزمایش خون، آزمایش مدفوع و کشت رکتوم نیز برای بررسی عفونت کمک کننده خواهد بود.
اگر پزشک به اختلالات یا عوارض مزمن گوارشی مشکوک باشد ممکن است کولونوسکوپی یا پروکتوسکوپی تجویز کند. در این روش ها یک لوله نازک و انعطاف پذیر وارد ناحیه می شود تا پزشک بتواند روده ها و راست روده را بررسی کند.
تشخیص دقیق ممکن است زمان بر باشد اما برای انتخاب درمان مناسب اهمیت زیادی دارد.
درمان پروکتیت
موثرترین روش درمانی پروکتیت بر اساس علت زمینه ای آن متفاوت است.
به عنوان مثال برای موارد حاد التهاب ممکن است به درمان هایی نیاز باشد که پروکتیت را برای همیشه درمان کند اما اگر یک اختلال مزمن باعث پروکتیت شده باشد، احتمالا فرد باید به ترکیبی از درمان های پزشکی و تغییرات طولانی مدت در رژیم غذایی و سبک زندگی تکیه کند.
عفونت ها
اگر پزشک متوجه شود علت بروز پروکتیت عفونت بوده است، داروهایی برای درمان عفونت تجویز خواهد کرد.
آنتی بیوتیک ها می توانند به از بین بردن عفونت های باکتریایی از جمله عفونت های مقاربتی کمک کنند، در حالی که پزشک از داروهای ضد ویروسی برای درمان عفونت های ویروسی مانند تبخال تناسلی استفاده می کند.
داروها
اگر یک داروی خاص مانند یک آنتی بیوتیک علت بروز التهاب باشد، فرد باید مصرف آن دارو را متوقف کند. پزشک می تواند داروهای جایگزین تجویز کند تا به او این امکان را دهد تا در حین بهبودی به درمان هایش نیز ادامه دهد.
جراحت و آسیب دیدگی
برای درمان پروکتیک ناشی از صدماتی همچون آسیب ناشی از رابطه جنسی مقعدی لازم است فرد از این گونه روابط اجتناب کند. همچنین پزشک در صورت نیاز ممکن است داروهایی برای درمان درد و تسکین اسهال تجویز کند.
گفته شده بهبود آسیب های وارد شده به رکتوم معمولا 4 تا 6 هفته زمان می برد.
پرتو درمانی
پروکتیت ناشی از پرتو درمانی شایع است. مطالعه ای نشان داده حدود 75 درصد از افرادی که پرتو درمانی در ناحیه لگن انجام می دهند علائم پروکتیت حاد را تجربه می کنند و 20 درصد از آن ها ممکن است علائم مزمن و طولانی مدت داشته باشند.
پزشکان پروکتیت ناشی از پرتو درمانی را به صورت موردی درمان می کنند. در صورتی که فرد علائم خفیف پروکتیت پرتویی داشته باشد ممکن است نیازی به درمان نباشد و علائم خود به خود برطرف شوند.
در برخی موارد نیز ممکن است از تنقیه کورتیکو استروئید برای کمک به تسکین علائم یا درد شدید استفاده شود. این داروها التهاب راست روده را کاهش می دهند.
پزشک ممکن است داروهای دیگر همچون سوکرالفات نیز توصیه کند، این دارو در درجه اول برای درمان زخم گوارشی استفاده می شود اما ممکن است به تسکین علائم پروکتیت نیز کمک کند.
بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده از علل مزمن پروکتیت است و افراد مبتلا به این بیماری برای کنترل علائم به درمان مداوم نیاز دارند.
هیچ درمانی برای بیماری التهابی روده وجود ندارد، بنابراین هدف از تکنیک های درمانی موجود کنترل التهاب، جلوگیری از شعله ور شدن علائم و بهبودی وضعیت بیمار است. برای تحقق این اهداف پزشکان ممکن است انواع مختلفی از داروها را توصیه کنند، از جمله :
1. کورتیکو استروئیدها
کورتیکو استروئیدها می توانند به کاهش فعالیت سیستم ایمنی در ناحیه و کاهش التهاب کمک کنند. از جمله این داروها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- هیدروکورتیزون
- پردنیزولون
- متیل پردنیزولون
- بودسوناید
2. تعدیل کننده های ایمنی
تعدیل کننده های ایمنی فعالیت کلی سیستم ایمنی را کاهش می دهند. از آن جا که به نظر می رسد عوامل خود ایمنی اغلب در اختلالات مزمن مانند بیماری کرون نقش دارند، این داروها می توانند به کاهش و مدیریت علائم کمک کنند.
برخی تعدیل کننده های ایمنی متداول عبارتند از :
- متوترکسات
- سیکلوسپورین
- 6 – مرکاپتوپورین
- آزاتیوپرین
3. آمینوسالیسیلات ها
آمینوسالیسیلات ها نیز به کنترل التهاب کمک می کنند و از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- مسالامین
- بالسالازید
- اولسالازین
- سولفاسالازین
رژیم غذایی پروکتیت
بسیاری از پزشکان برای درمان اختلالات مزمن مانند بیماری التهابی روده، تغییر در رژیم غذایی را در کنار درمان های پزشکی توصیه می کنند.
اکثر بیماران ممکن است متوجه شوند که مصرف یک رژیم غذایی ضد التهابی می تواند به کاهش علائم آن ها کمک کند.
علاوه بر این گنجاندن انواع خاصی از غذاها در رژیم غذایی می تواند برای افراد مبتلا به پروکتیت در دوره نقاهت مفید باشد.
توصیه کلی این است که از یک رژیم غذایی متنوع و غنی از سبزیجات و سایر مواد غذایی گیاهی استفاده شود تا بدن فیبر کافی دریافت کرده و دفع مدفوع راحت تر شود.
مقایسه پروکتیت و کولیت
همان طور که قبلا اشاره کردیم پروکتیت به التهاب موقتی راست روده یا التهاب مزمن آن به عنوان بخشی از یک بیماری بزرگ تر اشاره دارد.
اگر فرد تنها در ناحیه راست روده دچار التهاب باشد به پروکتیت مبتلا است اما اگر التهاب در راست روده و روده بزرگ رخ داده باشد به آن کولیت گفته می شود.
در صورتی که التهاب باعث ایجاد زخم در پوشش راست روده شود، پروکتیک به پروکتیت اولسراتیو یا پروکتیت زخمی تبدیل می شود که نوع خفیفی از کولیت اولسراتیو می باشد.
به علاوه پروکتیت ممکن است در نهایت به سایر بخش های روده بزرگ پیشرفت کرده و به کولیت اولسراتیو تبدیل شود. تخمین زده شده حدود 25 تا 30 درصد از افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو دچار پروکتیت اولسراتیو می باشند.
درمان این بیماری ها شبیه درمان سایر اشکال بیماری التهابی روده است. پزشکان از دارو برای کاهش علائم استفاده می کنند و ممکن است تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی را در دوره نقاهت توصیه کنند.
منبع: medicalnewstoday
