اندوکاردیت چیست؟

اندوکاردیت (به انگلیسی: Endocarditis) نوعی عارضه قلبی ناشی از التهاب است که معمولا به دلیل رشد و تکثیر بیش از حد باکتری ها در قلب رخ می دهد.

این عارضه در مراحل اولیه علائم چندان واضحی ندارد و از آن جا که علائم آن بسیار شبیه نشانه های آنفلوآنزا و سایر عفونت ها از جمله ذات الریه است ممکن است با این بیماری ها اشتباه گرفته شود.

در ادامه قصد داریم درباره اندوکاردیت و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

اندوکاردیت چیست؟

اندوکاردیت به نوعی عارضه التهابی گفته می شود که دیواره داخلی قلب به نام اندوکاردیوم را درگیر کرده و معمولا توسط باکتری ها ایجاد می شود. اندوکاردیت عفونی زمانی است که این عارضه به دلیل عفونت ایجاد شده باشد.

این عارضه معمولا در افرادی که از سلامت قلبی برخوردار هستند و از بیماری های قلبی رنج نمی برند دیده نمی شود.

علائم اندوکاردیت

علائم اندوکاردیت معمولا در ابتدا شدید نیستند و با گذشت زمان و به تدریج ایجاد می شوند. این علائم در مراحل اولیه بسیار شبیه علائم بیماری های دیگر از جمله آنفلوآنزا و سایر عفونت ها مانند ذات الریه به نظر می رسند، به همین دلیل به راحتی قابل تشخیص نبوده و ممکن است با بیماری های دیگر اشتباه گرفته شود.

با این وجود در برخی افراد علائم به طور ناگهانی و با شدت زیاد رخ می دهد. این مسئله ممکن است به دلیل التهاب یا آسیب های مربوط به آن باشد.

برخی علائم شایع اندوکاردیت عبارتند از :

سوفل قلب؛ صدای غیر طبیعی قلب که به دلیل جریان خون متلاطم در قلب رخ می دهد
پوست رنگ پریده
تب یا لرز
تعریق شبانه
درد عضلانی یا مفاصل
حالت تهوع یا کاهش اشتها
احساس پری در بخش بالا و سمت چپ شکم
لاغری ناخواسته
ورم پا، دست یا شکم
سرفه یا تنگی نفس

علائم کمتر شایع این عارضه عبارتند از :

مشاهده خون در ادرار
کاهش وزن
طحال بزرگ شده که ممکن است به لمس حساس باشد

در برخی موارد تغییراتی در پوست رخ می دهد، از جمله :

لکه های قرمز یا بنفش حساس زیر پوست انگشتان دست و پا
لکه های کوچک قرمز یا بنفش که به دلیل خارج شدن سلول های خونی از مویرگ های پاره شده رخ داده و معمولا در سفیدی چشم، داخل گونه ها، سقف دهان یا سینه ظاهر می شوند

علائم اندوکاردیت عفونی از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است و ممکن است با گذشت زمان تغییر کند. این علائم به علت عفونت، سلامت قلب و مدت زمان ابتلا به عفونت بستگی دارد.

افرادی که سابقه مشکلات قلبی، جراحی قلب یا اندوکاردیت قبلی دارند در صورت بروز علائم لازم است هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنند.

علت اندوکاردیت

علت اصلی اندوکاردیت رشد بیش از حد باکتری ها می باشد.

اگرچه باکتری ها به طور طبیعی در سطح داخلی یا خارجی بدن زندگی می کنند اما ممکن است با خوردن یا نوشیدن به جریان خون برسند، همچنین گاهی از طریق جراحات روی پوست یا حفره دهان وارد بدن می شوند. سیستم ایمنی بدن در حالت طبیعی با میکروب ها مقابله کرده و قبل از این که مشکلی ایجاد شود آن ها را از بین می برد، اما در برخی افراد این مسئله با مشکل مواجه می شود.

در مورد اندوکاردیت عفونی، میکروب ها از طریق جریان خون وارد قلب شده و شروع به تکثیر و ایجاد التهاب می کنند. این عارضه می تواند توسط قارچ ها یا سایر میکروب ها نیز رخ دهد.

برخی روش های ورود میکروب ها به بدن عبارتند از :

خوردن و نوشیدن
مسواک زدن
بهداشت ضعیف دهان و دندان یا بیماری های لثه
استفاده از تکنیک های دندانپزشکی که باعث زخم شدن لثه می شود
ابتلا به بیماری های مقاربتی
استفاده از سرنگ آلوده
کاتتر ادراری ساکن یا درون وریدی

عوامل خطر زای اندوکاردیت

برخی عوامل خطر زای اندوکاردیت عبارتند از :

تزریق داروهای غیر قانونی با سرنگ آلوده به باکتری یا قارچ
اسکار ناشی از آسیب دریچه قلب که به رشد باکتری یا میکروب ها منجر می شود
آسیب بافتی ناشی از اندوکاردیت در گذشته
نقص قلبی
استفاده از دریچه قلب مصنوعی

تشخیص اندوکاردیت

پزشک قبل از انجام هر گونه آزمایش ابتدا علائم و سابقه پزشکی فرد را مرور کرده و با گوشی پزشکی به صدای قلب او گوش می دهد. سپس ممکن است آزمایش های زیر را تجویز کند :

1. آزمایش خون

اگر پزشک به اندوکاردیت مشکوک باشد آزمایش خون توصیه می کند تا از حضور باکتری ها، قارچ ها یا سایر میکرو ارگانیسم ها اطمینان حاصل کند. با کمک سایر آزمایش های خون نیز می توان فهمید آیا علائم به دلیل بیماری های دیگر مانند کم خونی ایجاد شده یا خیر.

2. اکوکاردیوگرام ترانس توراکس

این تکنیک نوعی آزمایش تصویر برداری بدون استفاده از تابش است که از آن برای مشاهده قلب و دریچه های آن و همچنین علائم آسیب یا حرکات غیر طبیعی قلب استفاده می شود. در این آزمایش با امواج فرا صوت و به کمک یک پروب تصویر برداری در جلوی قفسه سینه تصاویری از قلب به دست می آید.

3. اکوکاردیوگرام از طریق مری

زمانی که اطلاعات به دست آمده از روش قبل برای ارزیابی دقیق قلب کافی نباشد ممکن است از این تکنیک برای مشاهده قلب از طریق مری استفاده شود.

4. الکتروکاردیوگرام (نوار قلب)

برای مشاهده بهتر فعالیت قلب احتمالا از نوار قلب استفاده می شود. این آزمایش می تواند ضربان قلب غیر طبیعی را تشخیص دهد.

5. اشعه ایکس قفسه سینه

عارضه پنوموتوراکس و دیگر مشکلات ریوی ممکن است علائم مشابه اندوکاردیت ایجاد کنند، برای مشاهده وضعیت ریه ها و اطمینان از این که آیا علائم نشانه پنوموتوراکس، تجمع مایعات (ادم ریوی) یا سایر مشکلات ریوی هستند یا خیر، می توان از اشعه ایکس استفاده کرد. این تکنیک به خوبی تفاوت اندوکاردیت و سایر بیماری های ریه را مشخص می کند.

درمان اندوکاردیت

برخی روش های درمان اندوکاردیت عبارتند از :

1. آنتی بیوتیک ها

اگر اندوکاردیت ناشی از رشد و تکثیر باکتری ها باشد با درمان آنتی بیوتیکی وریدی درمان می شود. در این موارد توصیه می شود بیمار تا پایان دوره درمان و بهبود کامل عفونت و التهاب به مصرف آنتی بیوتیک ها ادامه دهد.

گاهی نیاز به بستری شدن در بیمارستان به مدت حداقل یک هفته می باشد و بعد از ترخیص از بیمارستان نیز باید طبق دستور پزشک به درمان آنتی بیوتیکی ادامه داده شود که معمولا تا 6 هفته می باشد.

2. عمل جراحی

برای درمان اندوکاردیت عفونی طولانی مدت یا رفع آسیب دریچه های قلبی ناشی از اندوکاردیت ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد. طی عمل جراحی هر گونه بافت مرده، بافت اسکار، تجمع مایعات یا بقایای بافت عفونی از بین می روند.

ممکن است از عمل جراحی برای ترمیم یا برداشتن دریچه آسیب دیده قلب و جایگزینی آن با مواد ساخته شده مصنوعی یا بافت حیوانی نیز استفاده شود.

عوارض اندوکاردیت

آسیب ناشی از عفونت در بیماری اندوکاردیت ممکن است به برخی عوارض از جمله ضربان غیر طبیعی قلب مانند فیبریلاسیون دهلیزی، لخته شدن خون، آسیب سایر اندام ها و هیپربیلی روبینمی همراه با زردی منجر شود.

خون عفونی می تواند آمبولی یا لخته خون را به سایر بخش های بدن منتقل کند. برخی اندام هایی که ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرند عبارتند از :

کلیه ها که ممکن است ملتهب شده و بیماری گلومرولونفریت ایجاد شود
ریه ها
مغز
استخوان ها به خصوص ستون فقرات عفونی شده و به استئو میلیت منجر می شود

باکتری ها یا قارچ ها ممکن است با جریان خون از قلب به سایر نقاط بدن منتقل و باعث آبسه در اندام های دیگر شوند.

از دیگر عوارض جدی اندوکاردیت می توان به سکته مغزی و نارسایی قلبی اشاره کرد.

پیشگیری از اندوکاردیت

رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشکی به کاهش خطر تجمع باکتری ها در دهان کمک کرده و از ورود آن ها به جریان خون جلوگیری می کند که به نوبه خود خطر ابتلا به اندوکاردیت در اثر عفونت یا آسیب دهانی را کاهش می دهد.

در صورتی که بعد از درمان های دندانپزشکی نیاز به مصرف آنتی بیوتیک دارید حتما دوره مصرف را طبق دستور پزشک ادامه دهید.

اگر سابقه بیماری های مادر زادی قلب، جراحی قلب یا اندوکاردیت دارید گوش به زنگ علائم باشید و در صورت بروز علام به خصوص تب مداوم و خستگی غیر قابل توضیح در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

برای پیشگیری از ابتلا به اندوکاردیت توصیه می شود از اقدامات زیر اجتناب کنید :