دیورتیکول مکل (به انگلیسی: Meckel’s diverticulum) یک کیسه غیر طبیعی در بخش تحتانی و ضعیف روده است که به صورت مادرزادی ایجاد شده و شایع ترین نقص مادرزادی گوارشی محسوب می شود.
این عارضه گاهی با علائم خاص همراه بوده و در برخی موارد علامتی ایجاد نمی کند که در این صورت نیازی به درمان آن نخواهد بود.
در ادامه قصد داریم درباره دیورتیکول مکل و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
دیورتیکول مکل چیست؟
دیورتیکول یک کیسه غیر طبیعی است که در یک نقطه ضعیف در روده تشکیل می شود و انواع مختلف آن ممکن است با افزایش سن ایجاد شوند. در مواردی که این عارضه به صورت مادرزادی رخ دهد به آن دیورتیکول مکل گفته می شود.
دیورتیکول مکل معمولا بین هفته های پنجم تا هفتم رشد جنین ایجاد می شود و از آن جایی که از بدو تولد در فرد وجود دارد جزو مشکلات مادرزادی دسته بندی می شود. گفته شده حدود 2 تا 3 درصد افراد این بیماری را تجربه می کنند.
علائم دیورتیکول مکل
علائم دیورتیکول مکل به نوع دیورتیکول بستگی دارد.
در 95 درصد موارد کیسه ایجاد شده از سلول های روده تشکیل شده است. به همین دلیل به عنوان بخش طبیعی از روده عمل کرده و ممکن است علائم قابل توجهی ایجاد نکند.
در سایر موارد کیسه دیورتیکول ممکن است از سلول های معده یا پانکراس تشکیل شده باشد که در این صورت عملکرد دیورتیکول متفاوت از روده بوده و ممکن است علائم قابل توجهی ایجاد شود. این علائم عبارتند از :
- انسداد روده ها
- خونریزی داخل روده و خونی شدن مدفوع
- التهاب در روده ها
- درد یا ناراحتی خفیف تا شدید
- حالت تهوع و استفراغ
- کم خونی
این که چه علائمی ظاهر شود معمولا به سنی که دیورتیکول مکل در آن تشخیص داده شده بستگی دارد.
به عنوان مثال نوزادان مبتلا به این عارضه بیشتر احتمال دارد در روده خود انسداد داشته باشند، در حالی که خونریزی روده و مدفوع خونی در کودکان بزرگ تر شایع تر است.
دیورتیکول مکل در اکثر موارد قبل از 10 سالگی تشخیص داده و درمان می شود و در موارد کمتر تشخیص آن در سنین نوجوانی صورت می گیرد.
این اختلال مادرزادی ممکن است علائم پراکنده ای ایجاد کند، به عنوان مثال ممکن است فرد به مدت چند روز دچار مدفوع خونی باشد و برای مدتی مدفوعش به حالت طبیعی برگردد. نامنظم بودن علائم از عواملی است که به دشوار شدن تشخیص این عارضه دامن می زند.
لازم به ذکر است در موارد نادر ممکن است فرد دچار خونریزی بیش از حد شود که تهدید کننده زندگی می باشد و به عمل جراحی اورژانسی برای برداشتن دیورتیکول نیاز خواهد بود.
تشخیص دیورتیکول مکل
در صورت ظاهر شدن علائم دیورتیکول مکل لازم است با پزشک مشورت شود تا با انجام چندین آزمایش، ابتلا یا عدم ابتلا به این عارضه تایید شود.
یکی از آزمایش های لازم برای این منظور آزمایش خون است که طی آن کم بودن تعداد گلبول های قرمز خون مشخص می شود. نتایج این آزمایش به پزشک در تعیین خونریزی در روده کمک می کند. ممکن است از آزمایش مدفوع نیز برای بررسی وجود خون در مدفوع استفاده شود.
گاهی پزشک اسکن تکنسیوم تجویز می کند. در این آزمایش از رنگ خاصی استفاده می شود که با دوربین مخصوص قابل مشاهده می باشد. رنگ به عروق خونی فرد تزریق شده، اطراف دیورتیکول را فرا می گیرد و به دنبال آن پزشک قادر به مشاهده کیسه دیورتیکول خواهد بود. نتایج این آزمایش می تواند وجود دیورتیکول مکل را تایید کند.
برخی افراد ممکن است دچار خونریزی فعال در روده باشند که در این صورت احتمالا مشاهده دیورتیکول از طریق اسکن تکنسیوم دشوار خواهد بود. اگر این اتفاق بیفتد ممکن است لازم باشد پزشک آزمایش های مختلفی برای تایید تشخیص تجویز کند.
به عنوان مثال با استفاده از کولونوسکوپی یا آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی به تشخیص دیورتیکول در این شرایط کمک خواهد کرد.
درمان دیورتیکول مکل
افراد مبتلا به دیورتیکول مکل در صورتی که هیچ گونه علامتی نداشته باشند احتمالا نیازی نیست برای درمان اقدام کنند اما کسانی که علائم ناشی از این بیماری را تجربه می کنند ممکن است نیاز به عمل جراحی برای برداشتن دیورتیکول داشته باشند.
عمل جراحی معمولا شامل برداشتن دیورتیکول و ترمیم روده می باشد.
اگر روده ها در اثر دیورتیکول آسیب دیده باشند ممکن است لازم باشد قسمت آسیب دیده روده نیز جدا شود. به علاوه در افرادی که به دلیل این عارضه خون زیادی از دست داده اند، گاهی برای جبران خون از دست رفته نیاز به درمان با مکمل های آهن یا تزریق خون می باشد.
عمل جراحی معمولا با عوارض ناچیز همراه می باشد، با این حال گاهی بعد از عمل جراحی ممکن است بافت اسکار ایجاد شود که می تواند انسداد روده را به دنبال داشته باشد. این وضعیت تهدید کننده زندگی است و برای رفع آن ممکن است نیاز به عمل جراحی بیشتر باشد.
چشم انداز دیورتیکول مکل
چشم انداز بلند مدت این بیماری در افرادی که برای درمان دیورتیکول مکل اقدام می کنند بسیار خوب است. برداشتن دیورتیکول طی عمل جراحی معمولا باعث بهبود عملکرد طبیعی روده می شود و از دست دادن خون را متوقف می کند.
به طور کلی افرادی که برای دیورتیکول مکل تحت عمل جراحی قرار می گیرند می توانند انتظار بهبودی کامل را داشته باشند.
منبع: healthline
