ایدز (به انگلیسی: AIDS) از بیماری های ویروسی عفونی است که بیش از چند دهه از شناسایی آن نگذشته اما در این مدت توانسته به شهرت زیادی برسد و با این که ارتباط جنسی پر خطر تنها یکی از راه های انتقال آن محسوب می شود اما در بسیاری از نقاط دنیا هنوز به عنوان یک بیماری ناشی از صرفا روابط نامشروع به آن نگاه می شود.
بسیاری از ما واژه اچ آی وی (HIV) را معادل ایدز در نظر می گیریم در حالی که این دو اگرچه با هم ارتباط دارند اما یکسان نیستند و علائم اولیه مختلفی دارند.
در ادامه قصد داریم درباره تفاوت اچ آی وی و ایدز و علل، علائم و شیوه های درمان آن ها صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
اچ آی وی چیست؟
اچ آی وی نوعی ویروس است که به سیستم ایمنی بدن آسیب می رساند و در صورت عدم درمان، سلول های CD4 (نوعی سلول ایمنی T) را تحت تاثیر قرار داده و از بین می برد. با گذشت زمان و با از بین رفتن هر چه بیشتر سلول های CD4، بدن بیشتر در معرض ابتلا به انواع بیماری ها و سرطان ها قرار می گیرد.
این ویروس از طریق مایعات بدن از جمله خون، منی، مایعات واژن و راست روده و همچنین شیر مادر منتقل می شود و بر خلاف تصور برخی افراد از طریق هوا، آب یا تماس پوستی گاه به گاه انتقال پیدا نمی کند.
ویروس HIV وارد دی ان ای سلول ها می شود، به همین دلیل یک بیماری مادام العمر است و با وجود تلاش پیوسته دانشمندان، هنوز درمان قطعی برای آن کشف نشده اما با کمک برخی روش ها از جمله داروهای ضد رتروویروسی می توان این ویروس را کنترل و سال ها با آن زندگی کرد.
در صورت عدم درمان اچ آی وی، فرد آلوده احتمالا در آینده به بیماری جدی و پیشرفته ایدز مبتلا می شود که طی آن سیستم ایمنی بدن بسیار ضعیف شده و در برابر بسیاری از بیماری ها و عفونت ها واکنش موثری نشان نمی دهد.
امید به زندگی افراد مبتلا به اچ آی وی در صورت کنترل، تقریبا شبیه افراد سالم است اما امید به زندگی در مرحله پیشرفته ایدز درمان نشده، حدود 3 سال می باشد.
ایدز چیست؟
ایدز بیماری است که تنها افراد مبتلا به اچ آی وی و در صورت عدم استفاده از روش های درمانی و ضد رتروویروس ها به آن دچار می شوند. این بیماری در واقع پیشرفته ترین مرحله اچ آی وی است اگرچه ابتلای فرد به اچ آی وی به معنای ابتلای حتمی به این بیماری نمی باشد.
تعداد سلول های CD4 در بدن بزرگسالان سالم بین 500 تا 1600 عدد در هر میلی متر مکعب می باشد و اگر این تعداد به عدد کمتر از 200 در میلی متر مکعب برسد فرد به ایدز مبتلا می باشد.
فرد مبتلا به ایدز ممکن است به سرطان یا یک عفونت فرصت طلب که در افراد سالم به ندرت رخ می دهد مبتلا شود. منظور از عفونت فرصت طلب (مانند سینه پهلو پنوموسیستیس) عفونتی است که تنها در یک فرد با نقص ایمنی شدید دیده می شود.
اچ آی وی درمان نشده می تواند طی یک دهه به ایدز تبدیل شود. متاسفانه در حال حاضر درمانی برای ایدز وجود ندارد و در صورت عدم استفاده از روش های کنترل بیماری، امید به زندگی در این بیماران بعد از تشخیص معمولا 3 سال می باشد.
ابتلا به یک عفونت فرصت طلب امید به زندگی را بیشتر کاهش می دهد اما خوشبختانه با مصرف داروهای ضد رتروویروسی می توان از پیشرفت این بیماری جلوگیری کرد.
پیشرفت ایدز به این معنا است که فرد در برابر طیف وسیعی از بیماری ها آسیب پذیر می شود، از جمله :
- ذات الریه
- بیماری سل
- برفک دهانی؛ نوعی بیماری قارچی در دهان یا گلو
- سیتو مگالوویروس؛ نوعی تبخال ویروسی
- مننژیت کریپتوکوکال؛ نوعی بیماری قارچی در مغز
- توکسوپلاسموز؛ یک بیماری مغزی ایجاد شده توسط نوعی انگل
- کریپتوزپوریدیوم؛ نوعی بیماری ناشی از انگل روده ای
- سرطان مانند سرطان سارکوم کاپوسی و لنفوم
نکته : امید به زندگی کوتاه در بیماری ایدز درمان نشده به دلیل خود بیماری نیست بلکه نتیجه بیماری ها و عوارضی است که به علت ضعف سیستم ایمنی بدن توسط ایدز ایجاد می شود.
مراحل اچ آی وی
اچ آی وی طی سه مرحله پیشرفت می کند که عبارتند از :
- مرحله اول : مرحله حاد (چند هفته اول بعد از انتقال)
- مرحله دوم : تاخیر بالینی یا مرحله مزمن
- مرحله سوم : ایدز
سرعت پیشرفت اچ آی وی در مرحله مزمن از فردی به فرد دیگر متفاوت است، در صورت عدم استفاده از روش های درمانی ممکن است یک دهه طول بکشد تا بیماری به مرحله ایدز برسد اما با کمک روش های درمانی احتمالا هیچ وقت به ایدز منجر نخواهد شد.
نحوه انتقال ویروس اچ آی وی
هر فردی ممکن است به اچ آی وی مبتلا شود. این ویروس از طریق مایعات بدن منتقل می شود که عبارتند از :
- خون
- منی
- مایعات واژن و راست روده
- شیر مادر
برخی راه های انتقال این ویروس از فردی به فرد دیگر به صورت زیر می باشد :
- از طریق رابطه جنسی واژینال یا مقعدی که شایع ترین راه انتقال است
- استفاده مشترک از سوزن، سرنگ و سایر ابزار مورد استفاده برای داروهای تزریقی
- استفاده مشترک از تجهیزات تتو بدون استریل کردن آن ها
- در دوران بارداری و زایمان (از مادر مبتلا به نوزاد)
- در دوران شیردهی
- جویدن غذای کودک قبل از غذا دادن به او
- قرار گرفتن در معرض خون، مایع منی، مایعات واژن و راست روده و شیر کسی که به اچ آی وی مبتلا است (مثلا از طریق خراش سوزن و غیره)
نکته : این ویروس از طریق انتقال خون یا پیوند عضو و بافت نیز منتقل می شود اما معمولا قبل از انجام این موارد پزشکی، آزمایش های دقیق انجام می شود تا از این مسئله جلوگیری شود.
از نظر تئوری ویروس اچ آی وی می تواند از روش های زیر نیز منتقل شود :
- رابطه جنسی دهانی، تنها در صورتی که خونریزی لثه یا زخم باز در دهان فرد وجود داشته باشد
- گاز گرفتگی توسط فرد مبتلا به اچ آی وی، تنها در صورتی که بزاق خونی باشد یا زخم های باز در دهان فرد وجود داشته باشد
- تماس بین پوست خراشیده، زخم یا غشای مخاطی و خون فرد مبتلا
این ویروس از روش های زیر منتقل نمی شود :
- تماس پوستی
- در آغوش گرفتن، دست دادن یا بوسیدن
- هوا یا آب
- استفاده از ظروف غذا یا نوشیدنی مشترک
- بزاق، اشک یا عرق، مگر این که با خون فرد مبتلا مخلوط شده باشد
- استفاده از توالت، حوله یا ملحفه مشترک
- پشه یا حشرات دیگر
توجه : اگر فرد مبتلا به اچ آی وی تحت درمان قرار گرفته باشد، به طوری که بار ویروسی (مقدار ویروس اچ آی وی که در جریان خون یافت می شود) در آزمایش ها به طور پی در پی قابل تشخیص نباشد انتقال آن از شخصی به شخص دیگر غیر ممکن است.
علت اچ آی وی
اچ آی وی نوعی ویروس است که می تواند به شامپانزه های آفریقایی منتقل شود. دانشمندان حدس می زنند زمانی که مردم آفریقا گوشت شامپانزه حاوی ویروس نقص ایمنی میمونی (siv) مصرف کرده اند این ویروس از شامپانزه به انسان منتقل شده و در میان انسان ها به ویروسی تبدیل شده که امروزه آن را اچ آی وی می نامیم.
این اتفاق احتمالا در دهه 1920 رخ داده و طی دهه های بعد از آن در آفریقا از فردی به فرد دیگر انتقال یافته تا این که سرانجام به نقاط مختلف جهان رسیده است. دانشمندان اولین بار در سال 1959 این ویروس را در نمونه خون انسان شناسایی کردند.
علت ایدز
همان طور که قبلا گفتیم در صورت عدم درمان اچ آی وی، تکثیر این ویروس و تخریب سلول های CD4 ادامه یافته و زمانی که تعداد آن ها کمتر از 200 شود فرد به ایدز مبتلا شده است.
لازم به ذکر است اگر فرد مبتلا به اچ آی وی به یک عفونت فرصت طلب مرتبط با اچ آی وی مبتلا شود، حتی اگر تعداد CD4 او بیشتر از 200 باشد هنوز هم ممکن است به ایدز مبتلا شده باشد.
تشخیص اچ آی وی و ایدز
برای تشخیص اچ آی وی آزمایش های مختلف وجود دارد و این پزشک است که تعیین می کند فرد از کدام آزمایش برای این منظور استفاده کند. برخی از این آزمایش ها عبارتند از :
1. آزمایش آنتی بادی / آنتی ژن
این آزمایش ها متداول ترین تست های تشخیص اچ آی وی هستند که معمولا طی 18 تا 45 روز بعد از اولین تماس فرد به ویروس اچ آی وی آن را تشخیص می دهند.
طی این آزمایش ها، خون از نظر وجود آنتی بادی و آنتی ژن مورد بررسی قرار می گیرد. آنتی بادی نوعی پروتئین است که بدن برای پاسخ به عفونت تولید می کند و آنتی ژن بخشی از ویروس است که سیستم ایمنی بدن را فعال می کند.
2. آزمایش آنتی بادی
طی این آزمایش، خون از نظر وجود آنتی بادی مورد بررسی قرار می گیرد. لازم به ذکر است بدن اکثر افراد معمولا بین 23 تا 90 روز بعد از آلودگی، آنتی بادی های مرتبط به اچ آی وی تولید می کند که در خون یا بزاق قابل تشخیص است.
این آزمایش از طریق آزمایش خون یا سواب دهان انجام می شود و به هیچ گونه آمادگی قبلی نیاز ندارد. در برخی موارد نتیجه آزمایش طی مدت 30 دقیقه یا کمتر آماده می شود.
برخی آزمایش های آنتی بادی را می توان در خانه انجام داد، از جمله :
- تست OraQuick : در این تست از یک سواب دهانی استفاده می شود و نتیجه در کمتر از 20 دقیقه آماده است
- تست Home Access HIV-1 test system : طی این تست نمونه خون فرد به آزمایشگاه معتبر ارسال می شود تا بدون شناسایی فرد، نتیجه برای او ارسال شود
اگر کسی حدس بزند به این ویروس آلوده شده اما نتیجه تست خانگی اش منفی باشد، لازم است طی سه ماه بعد دوباره تست را تکرار کند و در صورتی که نتیجه تست مثبت شود به پزشک مراجعه کند.
3. تست اسید نوکلئیک
این تست گران قیمت برای غربال گری عمومی استفاده نمی شود بلکه برای افرادی است که علائم اولیه اچ آی وی یا یک عامل خطرزای شناخته شده دارند. در این آزمایش به دنبال خود ویروس هستند نه آنتی بادی. این آزمایش معمولا به همراه آزمایش آنتی بادی یا برای تایید آن استفاده می شود.
لازم به ذکر است بین 5 تا 21 روز طول می کشد تا ویروس اچ آی وی در خون قابل تشخیص شود.
دوره پنجره اچ آی وی
ویروس اچ آی وی به محض ورود به بدن شروع به تکثیر می کند. سیستم ایمنی بدن فرد نیز با تولید آنتی بادی به آنتی ژن ها واکنش نشان می دهد. به مدت زمان بین آلوده شدن فرد به ویروس و زمانی که این ویروس در خون قابل تشخیص شود دوره پنجره اچ آی وی گفته می شود.
بیشتر افراد 23 تا 90 روز بعد از آلوده شدن آنتی بادی های قابل تشخیص اچ آی وی در بدن خود دارند. اگر کسی در دوره پنجره آزمایش دهد احتمالا نتیجه منفی است اما هنوز می تواند ناقل ویروس به دیگران باشد.
اگر کسی حدس می زند که به اچ آی وی مبتلا شده اما نتیجه آزمایش او در دوره پنجره منفی می باشد، باید آزمایش را طی چند ماه بعد تکرار کند تا آلودگی اش تایید شود (مدت زمان به نوع آزمایش بستگی دارد). طی این مدت نیز باید احتیاط کرده و از انتقال بیماری به دیگران پیشگیری کند.
علائم اچ آی وی
چند هفته اول بعد از آلوده شده به ویروس اچ آی وی مرحله عفونت حاد نامیده می شود. در این مدت ویروس به سرعت تکثیر می شود و سیستم ایمنی بدن نیز با تولید آنتی بادی های اچ آی وی به این مسئله پاسخ می دهد.
برخی افراد در ابتدا هیچ علائمی ندارند، با این حال بسیاری در ماه اول یا بعد از آلوده شدن به ویروس علائمی را تجربه می کنند که اغلب نمی دانند به دلیل ابتلا به اچ آی وی رخ داده است، زیرا علائم مرحله حاد می تواند بسیار شبیه علائم آنفلوآنزا یا ویروس های فصلی دیگر باشد، مثلا :
- ممکن است خفیف تا شدید باشد
- ممکن است ظاهر شده و ناپدید شود
- ممکن است بین چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشند
برخی علائم اچ آی وی عبارتند از :
- تب
- لرز
- ورم غدد لنفاوی
- درد عمومی
- بثورات پوستی
- گلو درد
- سردرد
- حالت تهوع
- ناراحتی معده
از آن جا که این علائم به بسیاری از بیماری های شایع از جمله آنفلوآنزا شباهت دارد ممکن است فرد به آن ها توجه نکند یا حتی پزشک به آنفلوآنزا یا مونونوکلئوز مشکوک شده و احتمال ابتلا به اچ آی وی را در نظر نگیرد.
در مرحله حاد (علامت دار یا بدون علامت) بار ویروسی بسیار بالا می باشد که یعنی ویروس به راحتی از شخصی به شخص دیگر منتقل می شود.
علائم اولیه معمولا طی چند ماه و با ورود فرد به مرحله مزمن یا تاخیر بالینی برطرف می شوند. مرحله مزمن در صورتی که فرد تحت درمان قرار بگیرد می تواند تا سال ها بعد یا حتی دهه ها بعد ادامه پیدا کند و به ایدز منجر نشود.
برخی افراد در مرحله مزمن هیچ علامتی ندارند و بعضی دیگر ممکن است علائم خفیف یا غیر خاص تجربه کنند، علامت غیر خاص علامتی است که نمی توان آن را به یک بیماری خاص نسبت داد.
این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- سر درد یا سایر دردها
- ورم غدد لنفاوی
- تب مکرر
- تعریق شبانه
- خستگی
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- کاهش وزن
- بثورات پوستی
- عفونت های مخمری واژن یا دهانی مکرر
- ذات الریه
- بیماری زونا
در این مرحله نیز همانند مرحله قبل، ویروس حتی بدون علائم قابل انتقال است. با این حال تا زمانی که فرد آزمایش ندهد از بیماری خود مطلع نمی شود، بنابراین اگر علائمی مشاهده کرده و حدس می زند در معرض ویروس قرار گرفته است لازم است حتما آزمایش دهد.
علائم این مرحله ممکن است ظاهر شده و ناپدید شوند یا به سرعت بدتر شوند اما در صورتی که فرد تحت درمان قرار بگیرد سرعت تشدید علائم تا حد قابل توجهی کاهش خواهد یافت.
لازم به ذکر است علائم اچ آی وی می تواند در افراد مختلف متفاوت باشد.
آیا بثورات از علائم اچ آی وی هستند؟
بسیاری از مبتلایان به ویروس اچ آی وی دچار تغییراتی در پوست خود می شوند و بیشتر در معرض مشکلات پوستی قرار می گیرند زیرا ویروس باعث از بین رفتن سلول های سیستم ایمنی بدن می شود. بثورات اغلب از اولین علائم این عفونت محسوب می شوند که معمولا به شکل چند ضایعه قرمز رنگ کوچک، هموار و برجسته ظاهر می شوند.
عفونت هایی که معمولا به دنبال اچ آی وی رخ داده و ممکن است باعث بروز بثورات شوند عبارتند از :
- زگیل آبکی
- هرپس سیمپلکس (تبخال)
- زونا
با توجه به علت بروز بثورات ممکن است ظاهر، مدت زمان و چگونگی درمان آن ها متفاوت باشد.
بثورات مربوط به داروها
در برخی موارد داروهایی که برای درمان اچ آی وی و سایر بیماری های همراه آن مصرف می شود ممکن است باعث بروز بثورات شوند. این نوع بثورات معمولا در عرض یک یا دو هفته بعد از شروع مصرف یک داروی جدید ظاهر می شوند که گاهی به خودی خود برطرف شده و گاهی نیاز به تغییر دارو می باشد.
بثورات ناشی از واکنش های آلرژیک دارویی می توانند جدی باشند. برخی علائم دیگر واکنش های آلرژیک عبارتند از :
- مشکل تنفسی یا بلع
- سرگیجه
- تب
سندرم استیونز جانسون نیز نوعی واکنش آلرژیک نادر به داروهای اچ آی وی است. علائم این سندرم شامل تب، ورم صورت و زبان و همچنین بثورات تاول داری می باشد که می توانند پوست و غشاهای مخاطی را درگیر کنند و به سرعت ظاهر شده و گسترش می یابند.
هنگامی که 30 درصد پوست تحت تاثیر بثورات قرار بگیرد به آن نکرولیز اپیدرمی سمی می گویند که یک وضعیت خطرناک برای سلامتی است و نیاز به مراقبت های اورژانسی پزشکی دارد.
نکته : اگرچه اچ آی وی و داروهای آن می تواند به بثورات پوستی منجر شود اما بثورات پوستی شایع هستند و ممکن است به دلایل مختلف رخ دهند.
تفاوت علائم اچ ای وی در مردان و زنان
علائم اچ آی وی در افراد مختلف می تواند متفاوت باشد اما به جنسیت افراد ربطی ندارد و در زنان و مردان تقریبا مشابه است.
اگر فردی در معرض ابتلا به اچ آی وی قرار گرفته باشد ممکن است در معرض عفونت های مقاربتی دیگر نیز باشد، از جمله :
- سوزاک
- کلامیدیا
- سفلیس
- تریکومونیازیس
مردان بیشتر از زنان دچار علائم بیماری های مقاربتی مانند زخم در اندام تناسلی می شوند اما معمولا کمتر از زنان به پزشک مراجعه می کنند.
زنان مبتلا به اچ آی وی بیشتر در معرض موارد زیر قرار دارند :
- عفونت های مکرر واژن
- سایر عفونت های واژن از جمله واژینوز باکتریایی
- بیماری التهابی لگن
- تغییر در سیکل قاعدگی
- ویروس پاپیلومای انسانی که می تواند باعث زگیل تناسلی و همچنین سرطان دهانه رحم شود
نکته دیگری که باید به آن توجه شود این است که این ویروس می تواند در دوران بارداری یا زایمان به نوزاد منتقل شود، اگرچه درمان های ضد رتروویروسی در دوران بارداری بی خطر محسوب می شود و احتمال انتقال ویروس در بارداری یا حین زایمان در زنانی که تحت درمان قرار دارند بسیار کم است.
لازم به ذکر است شیردهی نیز می تواند باعث انتقال ویروس به نوزاد شود بنابراین توصیه شده مادران مبتلا از شیردهی اجتناب کرده و به جای آن از شیر خشک استفاده کنند.
علائم ایدز
افرادی که تا مدت ها بیماری اچ آی وی در آن ها پنهان مانده، به هر دلیل تحت درمان قرار نگرفته اند یا به نوعی اچ آی وی مقاوم در برابر داروهای ضد رتروویروسی مبتلا هستند ممکن است در نهایت به ایدز مبتلا شوند که در این صورت سیستم ایمنی بدن کاملا ضعیف شده و واکنش بدن به عفونت ها و بیماری ها سخت تر صورت می گیرد.
علائم ایدز می تواند شامل موارد زیر باشد :
- تب عود شونده
- ورم غدد لنفاوی به خصوص در زیر بغل، گردن و کشاله ران
- خستگی مزمن
- تعریق شبانه
- لک های تیره زیر پوستی یا درون دهان، بینی یا پلک ها
- زخم، لکه یا ضایعات داخل دهان و زبان، دستگاه تناسلی یا مقعد
- برجستگی، ضایعات یا بثورات پوستی
- اسهال مکرر یا مزمن
- کاهش وزن سریع
- مشکلات عصبی مانند مشکل تمرکز، از دست دادن حافظه، گیجی
- اضطراب و افسردگی
درمان های ضد رتروویروسی باعث کنترل ویروس اچ آی وی شده و معمولا از پیشرفت ایدز جلوگیری می کند، سایر عفونت ها و عوارض ایدز نیز قابل درمان است. روش های درمانی مورد استفاده باید متناسب با نیازهای فردی باشد.
درمان اچ آی وی و ایدز
در حال حاضر درمان قطعی برای اچ آی وی وجود ندارد اما به محض تشخیص اچ آی وی در فرد و بدون توجه به بار ویروسی، لازم است در اسرع وقت روش های درمانی برای کنترل بیماری آغاز شود.
درمان اصلی اچ آی وی استفاده از داروهای ضد رتروویروسی می باشد، ترکیب مناسب از این داروها و مصرف منظم آن ها تکثیر ویروس را متوقف کرده، به محافظت از سلول های CD4 کمک می کند و سیستم ایمنی بدن را به قدر کافی قوی نگه می دارد تا در برابر بیماری ها مقابله کند.
درمان های ضد رتروویروسی از تبدیل اچ آی وی به ایدز نیز جلوگیری کرده و خطر انتقال این ویروس به دیگران را کاهش می دهند. لازم به ذکر است زمانی که درمان اثر کند بار ویروسی در آزمایش ها غیر قابل شناسایی خواهد بود اگرچه فرد هنوز به اچ آی وی مبتلا است، در حالی که اگر فرد از درمان دست بکشد بار ویروسی دوباره افزایش می یابد و ویروس اچ آی وی می تواند دوباره به سلول های CD4 حمله کند.
افراد مبتلا به اچ آی وی با استفاده به موقع از درمان های ضد رتروویروسی عمر تقریبا طبیعی دارند.
در حال حاضر هیچ درمانی برای ایدز نیز وجود ندارد اما روش های درمانی موجود به افزایش تعداد سلول های CD4 کمک می کنند و برای مدیریت عفونت های فرصت طلب نیز مفید هستند.
داروهای اچ آی وی
بسیاری از داروهای ضد رتروویروسی برای درمان اچ آی وی تایید شده اند، این داروها در شش کلاس طبقه بندی می شوند :
- مهار کننده های ترانس کریپتاز معکوس نوکلئوزیدی
- مهار کننده های ترانس کریپتاز معکوس غیر نوکلئوزیدی
- مهار کننده های پروتئاز
- مهار کننده های فیوژن
- آنتاگونیست های
- مهار کننده های انتقال رشته اینتگراز
وزرات بهداشت ایالات متحده توصیه کرده برای شروع از سه داروی اچ آی وی از حداقل دو کلاس از این داروها استفاده شود، این ترکیب از ایجاد مقاومت اچ آی وی در برابر داروها جلوگیری می کند.
در حال حاضر بسیاری از داروهای ضد رتروویروسی با هم ترکیب شده تا افراد مبتلا مجبور نشوند تعداد زیادی قرص در طول روز مصرف کنند.
پزشک به فرد مبتلا کمک می کند تا برنامه دارویی متناسب با سلامت و شرایط شخصی خود انتخاب و هر روز دقیقا طبق دستور از داروها استفاده کند زیرا با عدم مصرف صحیح ممکن است مقاومت ویروسی ایجاد شده و نیاز به برنامه جدید باشد.
آزمایش خون به تعیین این که آیا برنامه دارویی مورد نظر برای پایین نگه داشتن بار ویروسی و افزایش تعداد سلول های CD4 مناسب بوده یا خیر کمک می کند. اگر برنامه موثر نباشد پزشک آن را تغییر می دهد.
عوارض جانبی داروها
عوارض جانبی داروهای ضد رتروویروسی متفاوت است و احتمالا شامل حالت تهوع، سردرد و سرگیجه می باشد، این علائم اغلب موقتی بوده و با گذشت زمان از بین می رود.
عوارض جانبی جدی داروها نیز شامل ورم دهان و زبان و آسیب کبدی یا کلیوی می باشد، اگر عوارض جانبی شدید باشد احتمالا پزشک تغییراتی در برنامه دارویی می دهد.
پیشگیری از اچ آی وی
تاکنون واکسنی برای پیشگیری از انتقال و ابتلا به اچ آی وی کشف نشده اگرچه محققان در حال تلاش در این زمینه هستند.
خوشبختانه با توجه به برخی نکات می توان تا حد زیادی از ابتلا به اچ آی وی پیشگیری کرد، از جمله :
- شایع ترین روش انتقال این ویروس رابطه جنسی مقعدی یا واژینال بدون کاندوم یا پر خطر است. اگرچه نمی توان احتمال را به صفر رساند مگر این که به طور کامل از رابطه جنسی اجتناب کرد اما با برخی اقدامات احتیاطی می توان خطر را تا حد زیادی کاهش داد
- افرادی که حدس می زنند به اچ آی وی مبتلا شده باشند باید حتما آزمایش اچ آی وی بدهند
- افرادی که به سایر عفونت های مقاربتی مشکوک هستند باید آزمایش بدهند و اگر نتیجه مثبت باشد لازم است تحت درمان قرار بگیرند زیرا ابتلا به این بیماری ها خطر ابتلا به اچ آی وی را افزایش می دهد
- طرز استفاده صحیح از کاندوم را یاد گرفته و در روابط جنسی پر خطر از آن استفاده شود. لازم به ذکر است ترشحاتی که قبل از انزال مردان مبتلا خارج می شود نیز می تواند حاوی ویروس اچ آی وی باشد
- در صورت ابتلا به اچ آی وی باید از داروهای مناسب استفاده شود که خطر انتقال ویروس به همسر کاهش یابد
- افرادی که نتیجه تست آن ها در دوره پنجره منفی شده ممکن است نیاز به مصرف داروی PEP (داروی پیشگیری بعد از مواجهه) داشته باشند تا از ابتلا به اچ آی وی در آن ها جلوگیری شود. این دارو شامل سه داروی ضد رتروویروسی است که به مدت 28 روز تجویز می شود و باید در اسرع وقت و حداکثر 72 ساعت بعد از این آلوده شدن مصرف شود، اگرچه بهترین حالت قبل از این زمان می باشد
- روش دیگر برای جلوگیری از ابتلا به اچ آی وی به خصوص در افرادی که بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند مصرف داروی PrEP (پیشگیری قبل از مواجهه) می باشد که ترکیب دو داروی رتروویروسی می باشد و مصرف منظم آن می تواند خطر ابتلا به اچ آی وی یا انتقال آن را کاهش دهد
- از استفاده از سرنگ یا لوازم شخصی به صورت مشترک خودداری شود.
امید به زندگی در اچ آی وی
در دهه 1990 امید به زندگی یک فرد 20 ساله مبتلا به اچ آی وی حدود 19 سال بود در حالی که در سال 2011 انتظار می رود همین فرد 53 سال دیگر نیز زندگی کند. این یک پیشرفت قابل توجه است که بیشتر آن به لطف درمان های ضد رتروویروسی ممکن شده است.
با درمان مناسب بسیاری از افراد مبتلا به اچ آی وی می توانند انتظار عمر طبیعی یا تقریبا طبیعی داشته باشند. اگرچه بسیاری از عوامل دیگری نیز روی امید به زندگی فرد مبتلا تاثیر می گذارد، از جمله :
- تعداد سلول های CD4
- بار ویروسی
- بیماری های جدی مرتبط با اچ آی وی مانند هپاتیت
- اعتیاد به مواد مخدر
- سایر بیماری ها
- سن
- محل زندگی (در برخی مناطق امکان دسترسی به داروهای ضد رتروویروسی بیشتر است)
مهم ترین نکته درباره بیماری اچ آی وی این است که درمان به موقع و در اسرع وقت آغاز شود. به علاوه توصیه می شود این بیماران:
- از رژیم غذایی متعادل استفاده کنند
- ورزش منظم و استراحت کافی داشته باشند
- از دخانیات و داروهای مخدر اجتناب کنند
- در صورت مشاهده هرگونه علائم جدید فورا به پزشک اطلاع دهند
- روی سلامت روان خود تمرکز داشته و در صورت نیاز با یک روانشناس با تجربه در این زمینه مشورت کنند
منبع : healthline
