درماتیت تماسی (به انگلیسی: Contact dermatitis) نوعی بیماری التهابی پوست است که در اثر تماس با یک ماده تحریک کننده ایجاد می شود.
این وضعیت می تواند به بثورات خارش دار یا سوزنده منجر شود و مواردی همچون مواد شیمیایی، گرما و موادی که فرد ممکن است به آن ها حساسیت داشته باشد همگی ممکن است عامل بروز آن باشند.
در ادامه قصد داریم درباره درماتیت تماسی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
درماتیت تماسی چیست؟
تا به حال شده از محصولات مراقبت از پوست یا شوینده جدیدی استفاده کنید و پوست تان قرمز و تحریک شود؟ اگر پاسخ تان مثبت است احتمالا درماتیت تماسی را تجربه کرده اید.
این وضعیت زمانی رخ می دهد که مواد شیمیایی که با آن ها در تماس هستید باعث واکنش پوستی شده و علائم آزار دهنده ای ایجاد کنند. به طور کلی اکثر موارد واکنش درماتیت تماسی شدید نیستند اما تا زمانی که خارش از بین نرود می توانند باعث آزار و ناراحتی فرد شوند.
علائم درماتیت تماسی
علائم درماتیت تماسی به علت و میزان حساسیت فرد به ماده بستگی دارد.
درماتیت تماسی آلرژیک
علائم مرتبط با درماتیت تماسی آلرژیک عبارتند از :
- پوست خشک و پوسته پوسته
- کهیر
- تاول هایی که ترشح می کنند
- قرمزی پوست
- تیره یا چرمی به نظر رسیدن پوست
- سوزش پوستی
- خارش شدید
- حساسیت به خورشید
- تورم به خصوص در چشم ها، صورت یا نواحی کشاله ران
درماتیت تماسی تحریک کننده
درماتیت تماسی تحریک کننده ممکن است علائم کمی متفاوت ایجاد کند، مانند :
- تاول
- ترک خوردگی پوست به دلیل خشکی شدید
- ورم
- سفت یا جمع شدن پوست
- زخم
- زخم های باز که پوسته ایجاد می کنند
علت درماتیت تماسی
به طور کلی سه نوع درماتیت تماسی وجود دارد که عبارتند از :
- درماتیت تماسی آلرژیک
- درماتیت تماسی تحریک کننده
- درماتیت فوتوکانتاکت
درماتیت فوتوکانتاکت کمتر از دو مورد دیگر شایع بوده و زمانی رخ می دهد که مواد فعال موجود در یک محصول پوستی در معرض نور خورشید قرار گرفته و به تحریک منجر شود.
درماتیت تماسی آلرژیک
درماتیت تماسی آلرژیک زمانی رخ می دهد که پوست پس از قرار گرفتن در معرض یک ماده خارجی واکنش آلرژیک ایجاد کند. این مسئله باعث می شود بدن مواد شیمیایی التهابی آزاد کرده که می تواند به خارش و تحریک پوست منجر شود.
علل شایع درماتیت تماسی آلرژیک عبارتند از :
- استفاده از جواهرات ساخته شده از نیکل یا طلا
- دستکش لاتکس
- عطرها یا مواد شیمیایی موجود در لوازم آرایشی و محصولات مراقبت از پوست
- بلوط سمی یا پیچک سمی
درماتیت تماسی تحریک کننده
درماتیت تماسی تحریک کننده شایع ترین نوع درماتیت تماسی است و زمانی رخ می دهد که پوست با یک ماده سمی تماس پیدا کند.
مواد سمی که می توانند باعث درماتیت تماسی تحریک کننده شوند عبارتند از :
- اسید باتری
- سفید کننده ها
- پاک کننده های تخلیه
- نفت سفید
- مواد شوینده
- اسپری فلفل
درماتیت تماسی تحریک کننده ممکن است در اثر تماس مکرر پوست با مواد کمتر تحریک کننده (مانند صابون یا حتی آب) نیز رخ دهد. به عنوان مثال افرادی که دائما با آب سر و کار دارند و دست های خود را مرتب می شویند مانند آرایشگران و کارکنان بیمارستان ها اغلب دچار درماتیت تماسی تحریک کننده دست ها می شوند.
تشخیص درماتیت تماسی
اگر علائم ایجاد شده در درماتیت تماسی شدید باشد یا با گذشت زمان بهبود نیابد باید به پزشک مراجعه شود. پزشک ابتدا سابقه پزشکی فرد را بررسی و پوست را معاینه می کند. سوالاتی که ممکن است پرسیده شود عبارتند از :
- اولین بار چه زمانی متوجه علائم خود شدید؟
- چه چیزی علائم را بهتر یا بدتر می کند؟
- آیا درست قبل از شروع بثورات به پیاده روی رفتید؟
- هر روز از چه محصولاتی برای پوست خود استفاده می کنید؟
- روزانه با چه مواد شیمیایی در تماس هستید؟
- شغل شما چیست؟
ممکن است پزشک عمومی فرد را به متخصص آلرژی یا متخصص پوست ارجاع دهد تا علت درماتیت تماسی مشخص شود. برای این منظور احتمالا تست حساسیت یا تست پچ انجام می شود که شامل قرار دادن یک تکه کوچک از پوست در معرض یک آلرژن است. اگر پوست به آن محرک واکنش نشان دهد می توان علت احتمالی را مشخص کرد.
درمان درماتیت تماسی
لازم به ذکر است اکثر موارد درماتیت تماسی در صورتی که پوست برای مدت طولانی با ماده تحریک کننده تماس نداشته باشد خود به خود از بین می روند.
در ادامه به چند نکته برای درمان سریع تر این عارضه اشاره می کنیم :
- از خاراندن پوست تحریک شده اجتناب کنید. خاراندن می تواند تحریک را بدتر کرده یا حتی باعث عفونت پوستی شود که به آنتی بیوتیک نیاز دارد
- پوست خود را با صابون ملایم و آب ولرم تمیز کنید تا هر گونه ماده محرک از روی آن پاک شود
- استفاده از محصولاتی را که احساس می کنید ممکن است باعث ایجاد این مشکل شوند متوقف کنید
- از وازلین برای تسکین ناحیه استفاده کنید
- سعی کنید از داروهای ضد خارش مانند لوسیون کالامین یا کرم هیدروکورتیزون استفاده کنید
- در صورت نیاز از یک داروی آنتی هیستامین مانند دیفن هیدرامین برای کاهش خارش و کاهش پاسخ آلرژیک بدن استفاده کنید
درماتیت تماسی در اکثر موارد نگران کننده نیست اما اگر بثورات نزدیک چشم یا دهان باشد، ناحیه بزرگی از بدن را پوشانده باشد یا با درمان خانگی بهبود پیدا نکند باید به پزشک مراجعه شود.
در صورتی که استفاده از درمان های خانگی موثر نباشد، احتمالا پزشک یک کرم استروئیدی قوی تر تجویز خواهد کرد.
پیشگیری از درماتیت تماسی
اجتناب از مواجهه اولیه با محرک ها می تواند به پیشگیری از درماتیت تماسی کمک کند. برای این منظور توصیه می شود :
- محصولات با برچسب هایپو آلرژیک یا فاقد بو خریداری کنید
- اگر به لاتکس حساسیت دارید از پوشیدن دستکش لاتکس خودداری کنید. به جای آن دستکش وینیل را انتخاب کنید
- هنگام پیاده روی در ناحیه گرم و خشک پیراهن و شلوار بلند بپوشید
- اگر متوجه تحریک پوستی ناشی از محصول جدید شده اید بلافاصله استفاده از آن محصول را متوقف کنید
اگر پوست حساسی دارید قبل از استفاده از هر گونه محصول جدید تست نقطه ای انجام دهید. برای این منظور می توانید محصول جدید را به یک نقطه از ساعد خود اعمال کرده، سپس ناحیه را بپوشانید و آن را در معرض آب یا صابون قرار ندهید.
طی 48 تا 96 ساعت پس از استفاده، هر گونه واکنش احتمالی را بررسی کنید. اگر پوست دچار قرمزی یا سوزش شود نباید از محصول استفاده کنید.
منبع: healthline
