سوفل قلبی (به انگلیسی: Heart murmur) به صدای غیر طبیعی گفته می شود که خون هنگام حرکت در قلب تولید می کند. این صدا از طریق گوشی پزشکی قابل شنیدن است.
سوفل قلب ممکن است خوش خیم بوده یا نشان دهنده یک بیماری جدی قلبی باشد. تخمین زده شده این عارضه تا 72 درصد کودکان را تحت تاثیر قرار داده و اغلب با افزایش سن از بین می رود. با این حال برخی افراد ممکن است در بزرگسالی نیز با آن درگیر باشند.
در ادامه قصد داریم درباره سوفل قلبی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
سوفل قلبی چیست؟
سوفل قلبی نوعی صدای غیر طبیعی است که در قلب شنیده می شود و علت بروز آن ارتعاشات یا تلاطم هایی است که خون هنگام عبور از قلب ایجاد می کند.
زمانی که دریچه های قلب باز و بسته می شوند صدای خاص دریچه تولید می کنند اما دریچه هایی که به طور طبیعی باز یا بسته نمی شوند می توانند باعث نشت خون به سمت عقب یا جلوگیری از جریان خون به سمت جلو شوند و صدایی به نام سوفل ایجاد کنند که طبیعی نیست.
در بزرگسالان این وضعیت ممکن است به دلیل برخی بیماری های قلبی مانند بیماری دریچه قلب رخ دهد.
به علاوه زمانی که جریان خون بسیار سریع در قلب حرکت می کند ممکن است نوعی سوفل به نام سوفل جریان ایجاد شود.
انواع سوفل قلبی
در صورتی که فرد به سوفل قلبی مبتلا باشد باید حتما به پزشک مراجعه کند تا نوع سوفل او و این که آیا به آزمایش و کنترل نیاز دارد یا خیر مشخص شود. سوفل قلبی به دو نوع اصلی تقسیم می شود که عبارتند از :
- سوفل بی گناه
- سوفل غیر طبیعی
سوفل جریان نوعی سوفل بی گناه محسوب می شود.
سوفل قلبی بی گناه
سوفل قلبی بی گناه یا خوش خیم زمانی رخ می دهد که هیچ ناهنجاری ساختاری یا بیماری قلبی وجود نداشته باشد.
این نوع سوفل مانند سوفل جریان می تواند با گذشت زمان و بدون نیاز به درمان برطرف شود و بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می شود.
پزشکان معمولا سوفل های قلبی بی گناه را جدی نمی گیرند. با این حال ممکن است به دلیل اختلال جزئی در عملکرد دریچه رخ دهد که پزشک باید بدون مداخله بیش از حد آن را بررسی کند.
سوفل قلبی غیر طبیعی
سوفل قلبی غیر طبیعی زمانی رخ می دهد که یک بیماری قلبی زمینه ای باعث ایجاد این علامت شده است.
این وضعیت نشان دهنده یک بیماری قلبی است و در بزرگسالان معمولا با بیماری دریچه قلب ارتباط دارد. همچنین ممکن است با موارد زیر مرتبط باشد :
- کلسیفیکاسیون دریچه
- اندوکاردیت
- تب روماتیسمی
پزشکان سوفل های قلب را با استفاده از گوشی پزشکی و بر اساس مرحله ای از ضربان قلب که در آن صدا را می شنوند طبقه بندی می کنند. دریچه‌های قلب هنگام پمپاژ باز و بسته می‌شوند و صدایی تند و تیز ایجاد می‌کنند.
- سوفل سیستولیک : صدا زمانی ایجاد می شود که عضله قلب منقبض می شود
- سوفل دیاستولیک : زمانی رخ می دهد که عضله قلب شل می شود و خون وارد حفره های پایینی قلب می شود
- سوفل مداوم : پزشکان می توانند سوفل را در طول ضربان قلب، در حالی که قلب در حال پمپاژ یا در حال استراحت است بشنوند
علت سوفل قلبی
سوفل قلبی ممکن است به دلایل متعدد ایجاد شود و پزشکان این عارضه را بر اساس علت ایجاد کننده آن دسته بندی می کنند :
- سوفل جریان : ورزش، بارداری، کم خونی و همچنین پرکاری تیروئید، تب و جهش رشدی همگی می توانند باعث افزایش جریان خون شوند. جریان خون بالا نیز ممکن است به سوفل قلبی بی گناه تبدیل شود
- سوفل های مربوط به بیماری دریچه : مشکلات دریچه ای در قلب مانند تنگی آئورت یا دریچه آئورت دو لتی می تواند به سوفل قلبی منجر شود
- سوفل ناشی از مشکلات بطنی : بیماری هایی همچون نارسایی عملکردی میترال که روی بطن ها و جریان خونی که از آن ها عبور می کند تاثیر می گذارند ممکن است باعث سوفل شوند
- سوفل ناشی از عوارض سایر بیماری ها : برخی از بیماری هایی که روی قلب تاثیر می‌گذارند مانند اندوکاردیت و لوپوس نیز ممکن است در بروز سوفل قلب نقش داشته باشند
- سوفل های مربوط به بیماری های مادرزادی قلبی : مشکلات مادرزادی مربوط به قلب مانند وجود سوراخ در قلب که از بدو تولد ایجاد شده می تواند به سوفل منجر شود
عوامل خطر زای سوفل قلب غیر طبیعی
سوفل قلب غیر طبیعی ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد، از جمله :
- بیماری دریچه قلب : این بیماری به دلیل نقص در ساختار قلب ایجاد می شود. برخی از این بیماری ها ممکن است در بدو تولد وجود داشته یا در طول زندگی رخ دهند
- مجرای شریانی باز : زمانی اتفاق می افتد که دهانه بین آئورت و شریان ریوی بعد از تولد به خوبی بسته نشود
- سن : با افزایش سن ممکن است کلسیم در دریچه های قلب جمع شود. این مسئله باز شدن دریچه ها را با مشکل روبرو کرده و عبور خون از آن ها را سخت تر می کند
- نقص دریچه آئورت : گاهی اوقات دریچه آئورت گشاد یا کشیده می شود و به درستی کار نمی کند. این مسئله باعث می شود خون به سمت عقب نشت کند و سوفل قلبی ایجاد شود. پزشکان این وضعیت را نارسایی آئورت می نامند
- اندوکاردیت عفونی : این مسئله یک عفونت باکتریایی دیواره قلب است که می تواند دریچه ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد. رشد باکتری ها دهانه دریچه ها را باریک کرده و روی جریان خونی که از آن ها عبور می کند تاثیر می گذارد
- بیماری روماتیسمی مزمن قلب : افراد مبتلا به این بیماری دچار التهاب مزمن در دریچه های قلب هستند که روی عملکرد دریچه ها و در نتیجه جریان خونی که از آن ها عبور می کند تاثیر می گذارد
- تومورها : تومورها می توانند روی دریچه قلب نیز ایجاد شوند. تومورهای سایر قسمت های قلب مانند دهلیز چپ نیز با تاثیر روی جریان خون در قلب ممکن است باعث سوفل قلبی شوند
- نقایص سپتوم : نقایص سپتوم شریانی و بطنی به این معنی است که به ترتیب سوراخ هایی در دیواره بین حفره های دهلیزی و بطنی قلب وجود دارد
سایر مشکلاتی که که می توانند باعث سوفل قلبی شوند عبارتند از :
- بیماری زوال دریچه
- انسداد مجرای خروجی بطن چپ
- کاردیومیوپاتی انسدادی هیپرتروفیک
- سندرم ترنر
- سندرم اهلرز – دانلوس
- سندرم مارفان
- سندرم نونان
- لوپوس اریتماتوی سیستمیک
- سندرم سرخجه مادرزادی
- تب روماتیسمی
- ناهنجاری ابشتین
- افتادگی دریچه میترال
محل
نقایص قلبی می توانند قسمت های زیر از قلب را تحت تاثیر قرار دهند :
- دریچه آئورت که ممکن است دو لتی باشد (به جای سه لتی)
- دریچه ریوی
- سپتوم دهلیزی که دهلیزها را از هم جدا می کند
- سپتوم بطنی که بطن ها را از هم جدا می کند
علائم سوفل قلبی
افراد مبتلا به سوفل قلبی ممکن است هیچ علامتی تجربه نکنند. برخی دیگر به خصوص آن هایی که سوفل قلب غیر طبیعی دارند بسته به علت اصلی ممکن است علائمی داشته باشند.
برخی علائم احتمالی عبارتند از :
- تنگی نفس
- سرگیجه
- غش کردن
- پوست کبود
- سرفه مزمن
- تپش قلب
- تورم در پاها یا شکم
نوزاد تازه متولد شده مبتلا به سوفل قلبی نیز ممکن است علائم زیر را داشته باشد :
- مشکل در تغذیه
- کاهش رشد
- رنگ کبود پوست هنگام تغذیه یا فعالیت
- مشکلات تنفسی
- آشفتگی بیش از حد
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
پزشکان معمولا سوفل قلبی را در طول یک معاینه فیزیکی معمول تشخیص می دهند. این وضعیت ممکن است جدی نباشد اما همیشه لازم است برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه شود تا موارد جدی را رد کند، حتی اگر هیچ علامتی وجود نداشته باشد.
اگر فرد به طور مرتب دچار موارد زیر شود لازم است با پزشک تماس بگیرد :
- احساس ضعف یا سبکی سر
- تنگی نفس
- ورم پا و مچ پا به دلیل تجمع مایعات
تشخیص سوفل قلبی
پزشک با گوشی پزشکی به صدای قلب فرد گوش داده و الگوهای تنفس غیر طبیعی و هر گونه تغییر در رنگ پوست او را بررسی می کند.
همچنین ممکن است نیاز به انجام آزمایش های دیگر برای بررسی عملکرد قلب داشته باشد که از جمله آن ها می توان به اندازه گیری فشار خون، سطح اکسیژن خون و ضربان نبض اشاره کرد. به علاوه معمولا از اکو کاردیوگرام برای عکس برداری از دریچه های قلب استفاده می شود.
سپس پزشک برای هر سوفل قلبی یک درجه تعیین می کند. سیستم درجه بندی سوفل هایی که هنگام فشردن قلب رخ می دهند 1 تا 6 است که 1 بسیار ضعیف و 6 بسیار بلند است و برای سوفل هایی که هنگام شل شدن قلب رخ می دهند 1 تا 4 است.
توجه به این نکته ضروری است که حجم سوفل با شدت آن ارتباطی ندارد. به عبارت دیگر سوفل با صدای ملایم تر گاهی اوقات ممکن است به معنای شدیدتر بودن وضعیت باشد.
پزشکان همچنین باید مدت زمان سوفل قلبی و محل دقیق آن در قلب را تعیین کنند. برای بررسی دقیق تر ممکن است آزمایش های زیر تجویز شود:
- کاتتریزاسیون قلبی
- اشعه ایکس قفسه سینه
- اکو کاردیوگرافی استرس
این آزمایش ها به پزشک کمک می کنند تا علت سوفل قلبی، شدت آن و این که آیا باعث ایجاد علائم می شود یا خیر را تعیین کند.
درمان سوفل قلبی
سوفل های قلبی به خودی خود ممکن است نیاز به درمان نداشته باشند اما سوفل قلب غیر طبیعی نشانه یک بیماری زمینه ای است که ممکن است نیازمند اقدامات درمانی باشد.
پزشک معمولا برای این منظور از روش هایی برای کاهش فشار خون جهت بهبود جریان خون در دریچه، کاهش آسیب به دریچه یا هر دو استفاده می کند. برای مثال ممکن است نیاز به تجویز داروهای زیر باشد :
- مهار کننده های ACE
- داروهای ضد آریتمی
- آنتی بیوتیک ها
- ضد انعقادها
- مسدود کننده های بتا یا مسدود کننده های کانال کلسیم
- داروهای دیورتیک
- گشاد کننده عروق
پزشک ممکن است از یک گروه دارویی به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروها استفاده کند.
برخی افراد برای تعمیر یا تعویض دریچه معیوب نیاز به جراحی دارند اما اگر مشکل خفیف باشد احتمالا جراحی صورت نمی گیرد.
اگر نقص دریچه قلب تاثیر قابل توجهی روی جریان خون عبوری از قلب داشته باشد و باعث ایجاد علائم یا افزایش فشار در قلب شود ممکن است تعمیر یا تعویض دریچه ضروری باشد.
چشم انداز سوفل قلبی
سوفل های بی گناه خوش خیم هستند و معمولا نیازی به مراقبت های پزشکی ندارند اما سوفل قلب غیر طبیعی نشانه یک بیماری قلبی است که باید به آن رسیدگی شود.
پزشک برای درمان سوفل قلب غیر طبیعی ابتدا باید علت را مشخص کند. گاهی اوقات برای ترمیم دریچه معیوب نیاز به جراحی است و گاهی نیز به عمل جراحی نیاز نیست و فرد می تواند زندگی نسبتا سالمی داشته باشد.
لازم به ذکر است بیماری های دریچه قلب با افزایش سن شایع تر هستند.
به طور کلی مراجعه به پزشک می تواند به افراد در مدیریت سوفل قلبی و بهبود عملکرد قلب کمک کند.
منبع: medicalnewstoday
