تب یونجه (به انگلیسی: Hay fever) نوعی آلرژی و از بیماری های شایع است که علائم آن تا حد زیادی به بیماری هایی همچون سرماخوردگی شباهت دارد. برخی از این علائم شامل آب ریزش و گرفتگی بینی، عطسه، سرفه، قرمزی و خارش چشم است که در صورت عدم درمان می توانند به علائم طولانی مدت تبدیل شوند.
این عارضه بر خلاف نام آن با یونجه و تب شدید هیچ ارتباطی ندارد، زیرا یونجه معمولا نوعی آلرژن محسوب نمی شود و تب نیز جزو علائم تب یونجه نمی باشد.
در ادامه قصد داریم داریم درباره تب یونجه و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
تب یونجه چیست؟
تب یونجه که به نام رینیت آلرژیک یا آلرژی بینی نیز شناخته شده از بیماری های شایع است که می تواند به صورت فصلی، سالیانه یا شغلی رخ دهد. منظور از رینیت تحریک یا التهاب بینی می باشد.
علت این عارضه واکنش های آلرژیک بدن به مواد موجود در هوا از جمله گرده ها می باشد و زمان رخ دادن آن در سال به نوع ماده ای که فرد نسبت به آن حساسیت دارد بستگی دارد.
علائم تب یونجه
علائم تب یونجه معمولا شامل موارد زیر می باشد :
- آب ریزش بینی
- گرفتگی بینی
- عطسه
- آب ریزش، قرمزی یا خارش چشم
- سرفه
- خارش گلو یا سقف دهان
- ترشحات پشت حلقی
- فشار یا درد سینوسی
- خارش پوست
علائم طولانی مدت تب یونجه
علائم تب یونجه اغلب بلافاصله بعد از قرار گرفتن در معرض ماده حساسیت زای خاص ظاهر می شوند اما اگر چند روز بدون درمان ادامه داشته باشند ممکن است باعث بروز موارد زیر شوند :
- انسداد گوش
- گلو درد
- کاهش حس بویایی
- سردرد
- براق کننده های آلرژیک یا سیاهی زیر چشم
- خستگی
- تحریک پذیری
- پف زیر چشم
داشتن این علائم در طولانی مدت می تواند اثرات منفی روی موارد زیر داشته باشد :
- کیفیت خواب
- علائم آسم
- کیفیت زندگی، علائم باعث می شود فرد از زندگی روزمره خود لذت کمتری برده و کارایی اش در امور تحصیل و شغلی کاهش پیدا کند
- عفونت گوش به خصوص در کودکان
- ملحتمه آلرژیک، زمانی رخ می دهد که ماده حساسیت زا غشای روی چشم را تحریک کند
- التهاب سینوس ها که به دلیل احتقان مداوم می تواند به سینوزیت تبدیل شود
برخی بیماران گزارش کرده اند تب یونجه به خصوص زمانی که علائم، مدت زمان طولانی ادامه و تشدید پیدا کرده احساس شبیه سرماخوردگی در آن ها ایجاد کرده است.
علائم تب یونجه در نوزادان و کودکان
تب یونجه در کودکان بسیار شایع است و درمان علائم آلرژی به خصوص در نوزادان و کودکان اهمیت زیادی دارد، با این حال این عارضه به ندرت قبل از 3 سالگی رخ می دهد.
علائم جدی تب یونجه ممکن است در دراز مدت به مشکلات سلامتی مانند آسم، سینوزیت یا عفونت های مزمن گوش در کودکان تبدیل شود. مطالعات اخیر نشان داده ژنتیک می تواند مشخص کند که یک کودک همراه با تب یونجه به آسم مبتلا خواهد شد یا خیر.
کودکان کم سن و سال تر ممکن است در مقابل علائم تب یونجه بیشتر دچار مشکل شوند و این بیماری می تواند روی تمرکز و الگوی خواب آن ها اثر منفی بگذارد. گاهی نیز علائم آن با سرماخوردگی اشتباه گرفته می شود اما باید توجه داشت که بر خلاف سرماخوردگی تب ایجاد نمی شود و علائم ممکن است حدود چند هفته ادامه داشته باشد.
تفاوت تب یونجه و سرماخوردگی
اگرچه علائم تب یونجه و سرماخوردگی ممکن است تا حدی به هم شبیه باشند اما تفاوت هایی نیز دارند و بزرگ ترین آن ها این است که سرماخوردگی بر خلاف تب یونجه با تب و بدن درد همراه می باشد. همچنین درمان آن ها تا حد زیادی با هم متفاوت است.
برخی تفاوت های این دو بیماری عبارتند از :
- زمان ظاهر شدن علائم : علائم تب یونجه بلافاصله بعد از قرار گرفتن فرد در معرض ماده حساسیت زا ظاهر می شود اما علائم سرماخوردگی معمولا 1 تا 3 روز بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس خود را نشان می دهند
- مدت زمان بیماری : تب یونجه تا زمانی که فرد در معرض مواد حساسیت زا باشد معمولا چندین هفته ادامه دارد در حالی که سرماخوردگی معمولا بین 3 تا 7 روز طول می کشد
- علائم : علائم تب یونجه همراه آب ریزش بینی با ترشحات آبکی و رقیق بینی می باشد در حالی که سرماخوردگی باعث آب ریزش بینی با ترشحات غلیظ و احتمالا زرد رنگ می شود
- تب : تب یونجه باعث تب نمی شود اما سرماخوردگی معمولا با تب خفیف همراه است
برخی بیماری هایی که علائم شبیه تب یونجه ایجاد می کنند عبارتند از :
- سرماخوردگی معمولی
- رینیت عفونی که شامل عفونت دستگاه تنفسی فوقانی است
- رینیت تحریک کننده که شامل واکنش به تغییرات فیزیکی یا مواد شیمیایی می باشد
- سینوزیت
بر خلاف تب یونجه، این بیماری ها می توانند باعث بروز تب شوند.
علت تب یونجه
علائم تب یونجه معمولا بلافاصله بعد از قرار گرفتن در معرض ماده آلرژی زا آغاز می شود. آلرژن ها ممکن است داخل یا خارج از منزل باشند و به صورت فصلی یا در طول سال رخ دهند.
برخی آلرژن های رایج عبارتند از :
- گرده گل
- کپک یا قارچ
- خز یا شوره بدن حیوانات خانگی
- کنه گرد و غبار
- دود سیگار
- عطر
این آلرژن ها سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و توسط سلول های ایمنی به اشتباه ماده مضر تشخیص داده می شوند، به همین دلیل بدن در پاسخ به آن ها و برای دفاع از خود آنتی بادی تولید می کند. آنتی بادی ها به عروق خونی پیام می دهند تا گشاد شده و باعث می شوند بدن مواد شیمیایی التهابی مانند هیستامین تولید کند.
واکنش بدن در برابر این آلرژن ها باعث بروز علائم تب یونجه می شود.
عوامل ژنتیکی
افرادی که در خانواده خود سابقه ابتلا به تب یونجه دارند (از جمله والدین خود) بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند.
لازم به ذکر است بیماری آسم و اگزمایی که ارتباطی با آلرژی ندارد خطر ابتلا را افزایش نخواهد داد.
محرک ها
علائم بسته به دوره زمانی در سال، محل زندگی و انواع آلرژی که فرد به آن ها دچار است متفاوت است و اطلاع از آن ها به فرد کمک می کند تا خود را به موقع برای علائم آماده کند.
به عنوان مثال شرایط خاص طبیعت در اوایل بهار معمولا افراد مبتلا به آلرژی فصلی را تحت تاثیر قرار می دهد و گرده درختان که از عوامل محرک است بیشتر در اوایل بهار دیده می شود در حالی که گرده چمن در اواخر بهار و تابستان و گرده گیاه پیر بهار بیشتر در فصل پاییز یافت می شود.
به علاوه حساسیت به گرده ها در روزهای گرم و خشک که گرده ها توسط باد به این سو و آن سو می روند تشدید می شود.
در مواردی که فرد به عوامل محرک داخلی حساسیت دارد، علائم تب یونجه ممکن است در تمام طول سال ظاهر شوند. برخی آلرژن های داخلی عبارتند از :
- کنه گرد و غبار
- شوره حیوانات خانگی
- سوسک
- هاگ کپک و قارچ
گاهی اوقات علائم این مواد حساسیت زا نیز به صورت فصلی ایجاد می شوند، به عنوان مثال آلرژی به هاگ کپک در آب و هوای گرم تر یا مرطوب تر تشدید می شود.
چه چیزی باعث تشدید علائم تب یونجه می شود؟
علائم تب یونجه ممکن است توسط عوامل تحریک کننده دیگر نیز تشدید شود زیرا این عارضه با ایجاد التهاب در دیواره بینی باعث می شود بینی نسبت به مواد محرک موجود در هوا حساس شود.
این مواد تحریک کننده عبارتند از :
- دود چوب
- آلودگی های هوا
- دود تنباکو
- باد
- اسپری های آئروسل
- رایحه های قوی
- تغییرات دما
- تغییر در رطوبت
- بخارهای محرک
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
علائم تب یونجه معمولا بلافاصله بعد از ظاهر شدن خطرناک یا جدی نیستند و برای تشخیص این عارضه نیاز به تست آلرژی نمی باشد.
زمانی که علائم با داروهای بدون نسخه بهبود پیدا نکنند لازم است به پزشک مراجعه شود، همچنین در صورت تمایل فرد به دانستن علت دقیق آلرژی می توان درخواست تست آلرژی داد.
افرادی که دچار علائم تب یونجه شده اند بهتر است در موارد زیر به پزشک مراجعه کنند :
- علائم بیش از یک هفته طول کشیده و آزار دهنده است
- داروهای بدون نسخه به تسکین علائم کمک نمی کند
- به دلیل ابتلا به بیماری دیگر مانند آسم علائم تب یونجه تشدید می شود
- تب یونجه در تمام طول سال رخ می دهد
- علائم شدید است
- داروهای ضد آلرژی مصرفی عوارض جانبی آزار دهنده ای ایجاد می کند
- کنجکاو بودن در مورد این که آیا آمپول های آلرژی یا ایمنی درمانی برای فرد مناسب است یا خیر
درمان تب یونجه
درمان های خانگی متعددی برای تسکین علائم تب یونجه در دسترس می باشد. به عنوان مثال با پاکسازی و تهویه منظم هوای اتاق می توان احتمال تماس با گرد و غبار و کپک را کاهش داد.
برخی تغییرات در سبک زندگی برای این منظور عبارتند از :
- بستن پنجره ها برای جلوگیری از ورود گرده به داخل اتاق
- استفاده از عینک آفتابی برای پوشاندن چشم ها هنگام خارج شدن از منزل
- استفاده از دستگاه رطوبت گیر برای جلوگیری از رشد کپک ها
- شستن دست ها بعد از دست زدن به حیوانات
برای رفع احتقان یا گرفتگی بهتر است از اسپری های نمکی استفاده شود که ترشحات پشت حلقی را نیز کاهش داده و به تسکین گلو درد کمک می کنند.
برخی گزینه های درمانی برای کودکان عبارتند از :
- قطره های چشمی
- استفاده از شستشو دهنده بینی نمکی
- آنتی هیستامین های غیر خواب آور
- آمپول های آلرژی که اغلب در کودکان 5 ساله و بالاتر قابل استفاده است
استفاده از زردچوبه در غذاها یا نوشیدنی ها نیز می تواند مفید باشد. گفته شده زردچوبه دارای خاصیت ضد حساسیت و ضد احتقان طبیعی است و واکنش های آلرژیک را سرکوب می کند.
سایر درمان های جایگزین خانگی نیز وجود دارند که اگرچه شواهد علمی چندانی در مورد آن ها وجود ندارد اما برخی افراد بعد از استفاده متوجه تغییراتی در وضعیت خود شده اند. برخی از این داروهای گیاهی عبارتند از :
- اسپیرولینا
- فلفل قرمز
- ویتامین C
- روغن ماهی
به نظر می رسد عسل نیز در کاهش علائم آلرژی های فصلی مفید بوده و به تسکین گلو درد یا خارش کمک می کند اما کسانی که به زنبور عسل حساسیت دارند نباید عسل خام یا فراوری نشده مصرف کنند.
داروها
بسیاری از آنتی هیستامین های غیر خواب آور و بدون نسخه برای تسکین علائم تب یونجه در دسترس می باشد و مصرف آن ها قبل از قرار گرفتن در معرض گرده احتمالا از بروز آلرژی جلوگیری می کند.
در صورت شدید بودن علائم نیاز است از داروهای تجویز شده توسط پزشک استفاده شود که ممکن است شامل ایمنی درمانی یا آمپول های آلرژی باشد.
منبع: healthline
