حمله پانیک (به انگلیسی: Panic attack) زمانی رخ می دهد که فرد دارای سطح بالایی از اضطراب باشد و در طول این حمله احساسات شدیدی همچون درماندگی و ترس تجربه کند.
همه افراد ممکن است دچار حمله پانیک شوند و گاهی اوقات این حملات نشانه اختلال پانیک می باشند. از علائم فیزیکی این وضعیت می توان به ضربان قلب سریع، تنفس سریع، تعریق و لرزش اشاره کرد.
در ادامه قصد داریم درباره حملات پانیک و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
حمله پانیک چیست؟
حملات پانیک اغلب در موقعیت های خاصی که باعث افزایش استرس می شوند رخ می دهند اما برخی افراد به طور مکرر و بدون هیچ عامل محرک واضحی دچار حملات پانیک می شوند که در این صورت ممکن است به اختلال پانیک مبتلا باشند.
پزشکان از معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5) برای تشخیص اختلال پانیک استفاده می کنند.
لازم به ذکر است طبق گزارش انجمن روانشناسی آمریکا، از هر 75 نفر یک نفر به اختلال پانیک مبتلا است و این عارضه می تواند کیفیت زندگی این افراد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
خوشبختانه حملات و اختلال پانیک هر دو مربوط به سلامت روان هستند و درمان صحیح می تواند به مدیریت آن ها کمک کند.
علائم حمله پانیک
حمله پانیک ممکن است به تنهایی رخ داده یا علامت تکرار شونده ای از اختلال پانیک باشد. به طور کلی هر حمله پانیک به تنهایی می تواند ترسناک و ناراحت کننده باشد. همچنین احساسات ناشی از آن شدیدتر از استرسی است که افراد معمولا تجربه می کنند.
حملات پانیک معمولا 5 تا 20 دقیقه طول می کشند اما علائم می توانند تا 1 ساعت باقی بمانند.
به گفته انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا، حمله پانیک شامل حداقل 4 مورد از علائم زیر است :
- درد و ناراحتی قفسه سینه
- لرز یا احساس گرما
- سر گیجه و سبکی سر
- ترس از مردن
- ترس از دست دادن کنترل یا دیوانه شدن
- تپش قلب، ضربان قلب نا منظم یا ضربان قلب سریع
- بی حسی یا گز گز
- لرزیدن، عرق کردن یا رعشه
- مشکل تنفسی که ممکن است شبیه خفگی باشد
- احساس جدا شدن از دنیای واقعی
- حالت تهوع و ناراحتی معده
افراد مبتلا به حملات پانیک گاهی اوقات دچار آگورا فوبیا می شوند که شامل ترس از موقعیت هایی است که دریافت کمک یا فرار از آن ممکن است دشوار باشد.
ناگفته نماند علائم حمله پانیک می تواند شبیه علائم سایر بیماری های پزشکی از جمله اختلالات ریوی، بیماری های قلبی یا مشکلات تیروئید باشد. به علاوه گاهی اوقات فردی که دچار حمله پانیک می شود به اورژانس مراجعه می کند زیرا احساس کرده دچار حمله قلبی شده است.
اختلال پانیک چیست؟
اختلال پانیک از مشکلات سلامت روان است و حملات پانیک از علائم آن محسوب می شوند. بسیاری از افراد حداقل یک حمله پانیک را در مقطعی از زندگی خود تجربه می کنند اما افراد مبتلا به اختلال پانیک دچار حملات مکرر می شوند.
علائم معمولا در اوایل بزرگسالی و در سنین حدود 18 تا 25 سالگی ظاهر می شود، اگرچه ممکن است کودکان نیز به آن دچار شوند. به علاوه احتمال بروز این وضعیت در زنان 2 برابر مردان است.
گفته شده عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی ممکن است احتمال ابتلا به اختلال پانیک را افزایش دهند، اما دانشمندان هنوز ارتباطی با هیچ ژن یا ماده شیمیایی خاص شناسایی نکرده اند.
این اختلال ممکن است زمانی ایجاد شود که فردی با ویژگی های ژنتیکی خاص با استرس های محیطی از جمله تغییرات شدید در زندگی مانند تولد اولین نوزاد یا ترک کردن خانه مواجه شود. همچنین سوء استفاده فیزیکی یا جنسی نیز ممکن است این خطر را افزایش دهد.
اختلال پانیک ممکن است زمانی ایجاد شود که فردی که چندین حمله پانیک را تجربه کرده از رخ دادن یک حمله دیگر هراس داشته باشد. این ترس می تواند به کناره گیری او از دوستان و خانواده اش منجر شود و از بیرون رفتن یا حضور در مکان هایی که احتمال حمله پانیک در آن ها وجود داشته باشد خودداری کند.
اختلال هراس به طور کلی ممکن است کیفیت زندگی فرد را به شدت محدود کند اما خوشبختانه درمان های موثری برای بهبود آن در دسترس است.
علت حملات پانیک
اضطراب نوعی واکنش طبیعی بدن به استرس است اما اگر سطح آن بیش از حد افزایش یابد می تواند به وحشت منجر شود.
زمانی که مغز هشدارهای خطر را دریافت می کند به غده فوق کلیوی هشدار می دهد که آدرنالین بیشتری ترشح کند. به این هورمون گاهی اپی نفرین یا هورمون جنگ یا گریز نیز گفته می شود.
افزایش آدرنالین می تواند ضربان قلب را تسریع کرده و فشار خون و سرعت تنفس را افزایش دهد که همگی از خصوصیات حمله پانیک محسوب می شوند.
عوامل خطر زای حملات پانیک
برخی عوامل خطر زا می توانند احتمال ابتلا به حملات پانیک و اختلال پانیک را افزایش دهند، از جمله :
- عوامل ژنتیکی
- استرس شدید یا تغییرات در زندگی
- کافئین، تنباکو، الکل، مواد مخدر، غذاها و نوشیدنی های شیرین
حملات پانیک همچنین می تواند نشانه ای از سایر اختلالات و بیماری ها باشد، از جمله :
- اختلال اضطراب منتشر
- اختلال وسواس فکری عملی
- اختلال استرس پس از سانحه
تشخیص حملات پانیک
پزشک با استفاده از دستور العمل های DSM-5 می تواند اختلال هراس را تشخیص دهد، اگر فرد دارای علائم زیر باشد :
- حملات پانیک مکرر و غیر منتظره
- فرد حداقل به مدت 1 ماه از ترس مداوم رخ دادن حمله پانیک رنج ببرد
- به دلیل این ترس رفتار خود را تا حد زیادی تغییر دهد
- عوامل و اختلالات دیگر باعث بروز آن نشده باشد، مانند فوبیای اجتماعی یا استفاده از داروهایی که می تواند علائم را ایجاد کند
درمان حملات پانیک
متداول ترین روش های درمان اختلال پانیک شامل دارو درمانی و روان درمانی می باشد.
به طور کلی بسیاری از مردم زمانی که متوجه می شوند اختلال پانیک چیست و تا چه حد در سطح دنیا شایع است احساس بهتری پیدا می کنند.
فرد مبتلا ممکن است از درمان شناختی رفتاری استفاده کند که به او کمک می کند تا محرک ها و راه های جدید رویارویی با موقعیت های دشوار را شناسایی کند.
گزینه دیگر مواجهه درمانی است که به فرد می آموزد تا در محیطی ایمن به علائم حمله پانیک عادت کند. هدف از این تکنیک کاهش ترس از حمله و تقسیم علائم به مراحل قابل کنترل است.
تکنیک های آرام سازی مانند تنفس آهسته و تجسم نیز می تواند در این بیماران کمک کننده باشد.
پزشک در برخی موارد ممکن است یک یا چند مورد از داروهای زیر را تجویز کند :
- بنزودیازپین ها : این داروها می توانند علائم اضطراب را درمان کنند. برخی از آن ها عبارتند از آلپرازولام و کلونازپام
- مهار کننده های انتخابی باز جذب سروتونین : این داروها معمولا برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند، از جمله فلوکستین، پاروکستین و سرترالین
- مهار کننده های باز جذب سروتونین و نوراپی نفرین : این داروها نیز از داروهای ضد افسردگی هستند که از جمله آن ها می توان به ونلافاکسین هیدروکلراید اشاره کرد
- بتا بلوکرها : این داروها می توانند ضربان قلب را تنظیم کنند
لازم به ذکر است داروهای گروه دوم و سوم درمان های طولانی مدت محسوب می شوند و ممکن است چندین هفته طول بکشد تا اثر کنند. از سوی دیگر بنزودیازپین ها سریع تر از سایر داروها علائم را کاهش می دهند اما خطر وابستگی به دارو در آن ها وجود دارد.
به علاوه برخی داروها با عوارض جانبی همراه هستند و مهم است فرد با پزشک همکاری داشته باشد تا بهترین درمان ممکن را پیدا کند.
ناگفته نماند استفاده از بنزودیازپین ها می تواند به وابستگی فیزیکی منجر شده و ترک آن ها تهدید کننده زندگی باشد. به علاوه ترکیب این داروها با موادی همچون الکل و مواد مخدر می تواند به مرگ فرد بینجامد. بنابراین هنگام استفاده از آن ها لازم است کاملا طبق دستور پزشک عمل شود.
پیشگیری از حملات پانیک
رعایت برخی توصیه ها می تواند به کاهش دفعات و تاثیر حملات پانیک کمک کند. به عنوان مثال توصیه می شود زمانی که حمله پانیک شروع می شود :
- با آن مبارزه نکنید
- همان جایی که هستید بمانید
- تنفس آهسته و عمیق را تمرین کنید
- سعی کنید تصاویر مثبت را تجسم کنید
- فراموش نکنید که این حمله به زودی می گذرد و کشنده نیست
برای کاهش احتمال بروز حملات بیشتر نیز توصیه می شود :
- در مورد حملات پانیک اطلاعات بیشتری به دست آورید و در مورد این تجربه با دیگران صحبت کنید
- از موادی که می توانند باعث تشدید وضعیت شوند از جمله کافئین، تنباکو، الکل، مواد مخدر و غذاها و نوشیدنی های شیرین خودداری کنید
- برای کاهش استرس به طور منظم بخوابید و ورزش کنید
- یوگا، تنفس عمیق، تجسم مثبت و سایر تکنیک های آرامش را تمرین کنید
عوارض حملات پانیک
اختلال پانیک در صورت عدم درمان می تواند به بسیاری از جنبه های زندگی فرد آسیب برساند. به عنوان مثال ممکن است به موارد زیر منجر شود :
- استفاده بیش از حد از الکل، تنباکو یا مواد دیگر
- فوبیا مانند آگورا فوبیا
- مشکلاتی در مدرسه یا محل کار
- انزوای اجتماعی
- سایر نگرانی های بهداشتی که نیاز به مراقبت های پزشکی مکرر دارند
- مشکلات مالی
چشم انداز حملات پانیک
حملات پانیک و اختلال پانیک مشکلات روانی شایعی هستند که بسیاری از افراد در سراسر دنیا را درگیر کرده اند و اگرچه علائم آن ها ترسناک به نظر می رسد اما درمان های موثری برای آن ها وجود دارد.
افرادی که نگران حملات پانیک یا اختلال پانیک هستند باید به پزشک مراجعه کنند. اقدام به درمان سریع می تواند از بدتر شدن علائم و پیشگیری از عوارض جلوگیری کند.
منبع: medicalnewstoday
