آگورافوبیا (به انگلیسی: Agoraphobia) یا برزن هراسی نوعی اختلال اضطرابی است که باعث می شود فرد از حضور در مکان ها و موقعیت هایی که احساس خاص و آزار دهنده ای در او ایجاد می کنند دوری کند.
این وضعیت در حالات شدید خود می تواند تاثیر بدی روی زندگی فرد گذاشته و در امور مربوط به شغل و تحصیل او اختلال ایجاد کند.
در ادامه قصد داریم درباره آگورافوبیا و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
آگورافوبیا چیست؟
آگورافوبیا از انواع فوبیا و از اختلالات اضطرابی است که افراد مبتلا به آن هنگامی که در موقعیت های استرس زا قرار می گیرند یا قبل از قرار گرفتن در موقعیت های استرس زا اغلب علائم حمله پانیک مانند ضربان قلب سریع و حالت تهوع تجربه می کنند.
این افراد ممکن است از هر موقعیتی که باعث ایجاد احساسات زیر در آن ها شود دوری کنند :
- گیر افتادن
- درماندگی
- وحشت زدگی
- خجالت زدگی
- ترس
گاهی این وضعیت به قدری شدید است که فرد از انجام فعالیت های روزانه مانند رفتن به بانک یا فروشگاه مواد غذایی اجتناب کرده و بیشتر روز را در خانه می ماند.
آگورافوبیا در وضعیت پیشرفته تر می تواند بسیار ناتوان کننده باشد. افرادی که به این عارضه دچار هستند معمولا از غیر منطقی بودن ترس خود اطلاع دارند اما نمی توانند کاری در مورد آن انجام دهند و این مسئله می تواند در روابط شخصی و عملکرد آن ها در محل کار یا مدرسه اختلال ایجاد کند.
افرادی که به این بیماری مشکوک شده اند لازم است فورا با پزشک مشورت کرده و تحت درمان قرار بگیرند. درمان مناسب می تواند به فرد در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
روش های درمانی بسته به شدت بیماری ممکن است شامل روان درمانی، داروها و تغییر در سبک زندگی باشد.
علائم آگورافوبیا
افراد مبتلا به آگورافوبیا معمولا موارد زیر را تجربه می کنند :
- ترس از ترک خانه برای مدت طولانی
- ترس از تنها ماندن در موقعیت های اجتماعی
- ترس از دست دادن کنترل در یک مکان عمومی
- ترس از قرار گرفتن در مکان هایی که فرار از آن دشوار باشد مانند ماشین یا آسانسور
- احساس غریبی کردن در حضور دیگران
- اضطراب یا پریشانی
آگورافوبیا اغلب با حملات پانیک همراه است. این حملات شامل مجموعه ای از علائم هستند که گاهی در افراد مبتلا به اضطراب و سایر اختلالات سلامت روان رخ می دهد. از جمله علائم فیزیکی شدید حملات پانیک می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- درد قفسه سینه
- تپش قلب
- تنگی نفس
- سر گیجه
- لرزش
- احساس خفگی
- تعریق
- گر گرفتگی
- لرز
- حالت تهوع
- اسهال
- بی حسی
- احساس سوزن سوزن شدن
افراد مبتلا به آگورافوبیا ممکن است هر زمان که وارد یک موقعیت استرس زا یا ناراحت کننده می شوند، علائم حملات پانیک را تجربه کنند که ترس آن ها از قرار گرفتن در یک موقعیت آزار دهنده را تشدید می کند.
علت آگورافوبیا
علت دقیق آگورافوبیا مشخص نیست. با این حال عوامل متعدد ممکن است خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهند، از جمله :
- افسردگی
- ابتلا به سایر فوبیاها مانند کلاستروفوبیا (فوبیای ترس از محیط بسته) و فوبیای اجتماعی
- نوع دیگری از اختلال اضطراب مانند اختلال اضطراب فراگیر یا اختلال وسواس فکری اجباری
- سابقه سوء استفاده فیزیکی یا جنسی
- مشکل سوء مصرف مواد مخدر
- سابقه خانوادگی آگورافوبیا
لازم به ذکر است آگورافوبیا در زنان شایع تر از مردان می باشد. همچنین معمولا از سنین جوانی آغاز می شود و سن بیست سالگی میانگین سن شروع آن است. با این حال علائم این بیماری می تواند در هر سنی ظاهر شود.
تشخیص آگورافوبیا
آگورافوبیا بر اساس علائم و نشانه های آن قابل تشخیص می باشد.
پزشک هنگام معاینه در مورد علائم از جمله زمان شروع آن ها و این که هر چند وقت یک بار تجربه می شود و همچنین سابقه پزشکی و خانوادگی فرد سوالاتی می پرسد و ممکن است آزمایش خون برای رد سایر علل احتمالی علائم تجویز کند.
پزشک در صورتی به آگورافوبیا مشکوک می شود که علائم فرد معیارهای خاصی را که در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روان پزشکی آمریکا ذکر شده دارا باشد.
برای تشخیص لازم است فرد در 2 مورد از موارد زیر احساس ترس یا اضطراب شدید را تجربه کند :
- استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی مانند قطار یا اتوبوس
- قرار گرفتن در فضاهای باز مانند فروشگاه یا پارکینگ
- قرار گرفتن در فضاهای بسته مانند آسانسور یا ماشین
- حضور در یک مکان عمومی
- تنها بودن در خانه
معیارهای دیگری نیز برای تشخیص اختلال هراس همراه با آگورافوبیا وجود دارد. به عنوان مثال فرد باید حملات پانیک مکرر داشته باشد و حداقل یک حمله پانیک باید با موارد زیر همراه باشد :
- ترس از حملات پانیک بیشتر
- ترس از عواقب حملات پانیک مانند حمله قلبی یا از دست دادن کنترل
- تغییر در رفتار به دنبال حملات پانیک
درمان آگورافوبیا
آگورافوبیا درمان قطعی ندارد اما با کمک برخی روش ها می توان علائم آن را برطرف کرد. تکنیک های متعددی برای این منظور وجود دارد و معمولا افراد مبتلا به ترکیبی از آن ها نیاز خواهند داشت.
1. روان درمانی
روان درمانی که به نام گفتگو درمانی نیز شناخته می شود شامل ملاقات منظم با یک پزشک متخصص در این زمینه می باشد که به فرد این فرصت را می دهد تا در مورد ترس های خود و هر موضوعی که ممکن است به ترس های او دامن بزند صحبت کند.
این تکنیک درمانی برای اثر بخشی بیشتر اغلب با داروهای مناسب ترکیب می شود و معمولا یک درمان کوتاه مدت به شمار می رود که به محض این که فرد بتواند با ترس و اضطراب خود کنار بیاید می توان آن را متوقف کرد.
2. درمان شناختی رفتاری
این تکنیک متداول ترین شکل روان درمانی است که برای درمان افراد مبتلا به آگورافوبیا استفاده می شود و می تواند به فرد در درک احساسات و دیدگاه های تحریف شده مرتبط با آگورافوبیا کمک کند.
این روش به فرد می آموزد که چگونه در موقعیت های استرس زا افکار تحریف شده اش را با افکار سالم جایگزین کرده و این امکان را می دهد تا دوباره کنترل زندگی خود را به دست بگیرد.
3. مواجهه درمانی
این روش به فرد کمک می کند تا بر ترس های خود غلبه کند و در آن فرد به آرامی در معرض موقعیت ها یا مکان هایی قرار می گیرد که از آن ها واهمه دارد. این روش ممکن است ترس را به مرور زمان کاهش دهد.
4. دارو درمانی
برخی داروها می توانند به تسکین علائم آگورافوبیا یا حملات پانیک کمک کنند، از جمله :
- مهار کننده های انتخابی باز جذب سروتونین مانند پاروکستین یا فلوکستین
- مهار کننده های انتخابی باز جذب سروتونین و نوراپی نفرین مانند ونلافاکسین یا دولوکستین
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین یا نورتریپتیلین
- داروهای ضد اضطراب مانند آلپرازولام یا کلونازپام
5. تغییرات سبک زندگی
تغییرات سبک زندگی لزوما آگورافوبیا را درمان نمی کنند اما ممکن است برای کاهش اضطراب روزمره مفید باشند، از جمله :
- ورزش منظم برای افزایش تولید مواد شیمیایی مغز که باعث می شود احساس شادی و آرامش بیشتری داشته باشید
- داشتن یک رژیم غذایی سالم که شامل غلات کامل، سبزیجات و پروتئین بدون چربی است
- تمرین مدیتیشن روزانه یا تمرینات تنفس عمیق برای کاهش اضطراب و مبارزه با شروع حملات پانیک
در طول درمان بهتر است از مصرف مکمل های غذایی و گیاهان دارویی خودداری شود. تاثیر این داروهای طبیعی برای درمان اضطراب ثابت نشده و ممکن است با اثر بخشی داروهای تجویز شده تداخل داشته باشند.
چشم انداز آگورافوبیا
آگورافوبیا در همه موارد قابل پیشگیری نیست. با این حال درمان زود هنگام اختلالات اضطراب یا هراس ممکن است در بهبود آن کمک کننده باشد.
به طور کلی هیچ درمانی برای این عارضه وجود ندارد اما تکنیک های درمانی موجود می توانند تا حد زیادی علائم را تسکین داده و کیفیت زندگی را بهبود ببخشند.
در صورت اقدام به درمان احتمال بهبود یافتن فرد افزایش می یابد و هر چه درمان سریع تر آغاز شود، نتیجه آن بهتر خواهد بود. بنابراین افرادی که به آگورافوبیا مشکوک هستند لازم است هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنند.
منبع: healthline
