تریکوتیلومانیا (به انگلیسی: Trichotillomania) یا کندن موی پاتولوژیک یا سندرم کندن مو نوعی اختلال روانی شایع است که در آن فرد تمایل شدیدی به کندن موهای خود دارد.
افرادی که از این عارضه رنج می برند اغلب نمی دانند که به یک بیماری خاص مبتلا هستند و به ندرت برای تشخیص و درمان آن اقدام می کنند.
در ادامه قصد داریم درباره سندرم کندن مو و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
سندرم کندن مو چیست؟
برخی افراد به کندن موی خود وسواس داشته و تمایل شدیدی به کشیدن و کندن موهای خود نشان می دهند. این افراد معمولا موهای سر و در برخی موارد موهای ناحیه ریش، مژه ها یا ابروهای خود را می کشند.
بسیاری از افرادی که به این وضعیت دچار هستند نمی دانند که یک بیماری قابل تشخیص است و این مسئله را صرفا یک عادت بد می دانند، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم جسمی و روانی شدیدی تجربه کنند.
به علاوه گاهی فرد مبتلا علاوه بر کشیدن موها، آن ها را داخل دهان برده و می بلعد که به آن تریکوفاژی گفته می شود و می تواند مشکلات زیادی برای دستگاه گوارش ایجاد کند.
لازم به ذکر است اکثر افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا در سنین نوجوانی دچار این وضعیت می شوند، برخی نیز در طول بزرگسالی به طور مداوم یا متناوب با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند.
چه کسانی به سندرم کندن مو دچار می شوند؟
پزشکان معتقد هستند بسیاری از مردم دنیا به این بیماری مبتلا هستند اما هرگز برای تشخیص آن به پزشک مراجعه نمی کنند. طبق یک مطالعه تخمین زده شده این عارضه 0.5 تا 2 درصد جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهد.
به نظر می رسد سندرم کندن موی سر در دوران نوجوانی بین پسران و دختران به طور مساوی شیوع دارد اما به طور کلی زنان بالغ بیشتر از مردان این بیماری را گزارش می کنند.
علائم سندرم کندن مو
فرد مبتلا به تریکوتیلومانیا ممکن است علائم رفتاری و فیزیکی زیر را تجربه کند :
- کشیدن مکرر موها اغلب بدون این که فرد حواسش به این مسئله باشد
- احساس آرامش بعد از کندن مو
- ناتوانی در توقف کشیدن مو و ترک این رفتار با وجود تلاش های زیاد
- اضطراب و استرس مربوط به کشیدن مو
- نیاز به انجام سایر رفتارهای تکراری مرتبط با مو (به عنوان مثال شمردن یا چرخاندن موها)
- تریکوفاژی
- تحریک یا سوزن سوزن شدن پوست در نواحی آسیب دیده
- ریزش شدید مو یا لکه های طاسی به دلیل کندن مو
علت سندرم کندن مو
پزشکان نمی دانند چه چیزی باعث بروز این رفتار در افراد می شود.
برخی گزارش داده اند که کشیدن مو به کاهش کسالت یا استرس آن ها کمک می کند و مطالعه ای نشان داده برخی افراد از کشیدن موها به عنوان راهی برای مقابله با احساسات آزار دهنده خود استفاده می کنند.
عوامل خطر زای سندرم کندن مو
پزشکان متوجه شده اند که برخی عوامل خاص می توانند خطر ابتلا به سندرم کندن مو را افزایش دهند. این عوامل خطر زا عبارتند از :
- سابقه ژنتیکی : فردی که یکی از بستگان درجه یک (والدین یا خواهر و برادر) او به این وضعیت دچار است به احتمال بیشتر خود نیز به این بیماری مبتلا می شود
- ترومای دوران کودکی : گفته شده فردی که ترومای دوران کودکی را تجربه کرده بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به سندرم کندن مو قرار دارد، اگرچه تحقیقات کافی در این مورد وجود ندارد
پزشکان در حال حاضر روی شناسایی تغییرات در عملکرد مغز یا مواد شیمیایی که می تواند به سندرم کندن مو منجر شود تحقیق می کنند. برخی تغییرات ممکن است روی توانایی فرد در کنترل رفتارهای تکانشی مانند کشیدن مو تاثیر بگذارد.
درمان سندرم کندن مو
همان طور که قبلا اشاره کردیم بسیاری از افراد مبتلا به سندرم کندن مو به دنبال درمان بیماری خود نیستند زیرا برخی از آن ها اصلا نمی دانند این مسئله یک بیماری است و آن را یک عادت نادرست در نظر می گیرند. برخی دیگر نیز به دلایل مختلف تمایلی به تشخیص آن نشان نمی دهند.
به همین دلیل اطلاعات بسیار کمی درباره درمان های موثر این وضعیت وجود دارد اما برخی تحقیقات نشان داده استفاده از رفتار درمانی و دارو درمانی ممکن است برای افراد مبتلا مفید باشد.
رفتار درمانی
یکی از درمان های احتمالی سندرم کندن مو تکنیک معکوس سازی عادت است که ممکن است در درمان این وضعیت موثر باشد. این تکنیک شامل 5 مرحله است :
- آموزش آگاهی : در این مرحله فرد عوامل روانی و محیطی را که می تواند باعث کشیدن مو شود شناسایی می کند
- آموزش پاسخ رقابتی : در این مرحله فرد یاد می گیرد تا رفتار کشیدن مو را با یک رفتار متفاوت جایگزین کند
- ایجاد انگیزش : در این مرحله فرد در معرض فعالیت ها و رفتارهایی قرار می گیرد که اهمیت پایبندی به این رفتار درمانی را به او یادآوری می کنند. این موارد ممکن است شامل تشویق شدن از سوی خانواده و دوستان برای پیشرفت در بهبودی باشد
- آموزش تمدد اعصاب : در این مرحله فرد تکنیک های آرامش بخشی مانند مدیتیشن و تنفس عمیق را تمرین می کند که به کاهش استرس و کشیدن مو کمک می کنند
- تعمیم مهارت های جدید : فرد مهارت های جدید خود را در موقعیت های مختلف تمرین می کند تا رفتار جدید در او نهادینه شود
اکثر محققان معتقد هستند این درمان باید به عنوان اولین گزینه درمانی برای سندرم کندن مو استفاده شود.
دارو درمانی
طی مطالعه ای اثر بخشی داروهای مختلف زیر در درمان سندرم کندن مو بررسی شده است :
- مهار کننده های انتخابی باز جذب سروتونین که دسته ای از داروهای ضد افسردگی هستند
- کلومیپرامین که یک داروی ضد افسردگی سه حلقه ای است
- نالترکسون که یک آنتاگونیست ماده افیونی است
- الانزاپین که یک داروی ضد روان پریشی است
- N – استیل سیستئین
طبق نتایج به دست آمده تنها داروهای الانزاپین، N – استیل سیستئین و کلومیپرامین در درمان این وضعیت موثر هستند.
لازم به ذکر است این آزمایش ها در سطح محدودی انجام شده و اطلاعات دقیقی درباره عوارض آن ها وجود ندارد. در کل به آزمایش های بیشتری برای انتخاب ایمن ترین و مناسب ترین درمانی دارویی این وضعیت نیاز می باشد.
ارتباط با سایر بیماری های سلامت روان
در کتاب چه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی نسخه 5 از اختلال کندن مو یاد شده است. این کتاب چه راهنمای اکثر کارشناسان برای تشخیص بیماری های مرتبط با سلامت روان است و در آن این عارضه به عنوان یک اختلال وسواسی اجباری طبقه بندی شده در حالی که در نسخه های قبلی این کتاب چه آن را به عنوان یک اختلال کنترل تکانه طبقه بندی کرده بودند.
گفته شده برخی افراد مبتلا به سندرم کندن مو دچار اختلالات دیگر نیز می باشند، از جمله :
- اضطراب
- اختلال نقص توجه و بیش فعالی
- افسردگی
- اختلال وسواس اجباری
گاهی اوقات با درمان اختلالات ذکر شده توسط پزشک، این وضعیت نیز بهبود پیدا می کند.
عوارض سندرم کندن مو
حدود 20 درصد از افرادی که به سندرم کندن مو مبتلا هستند موهای خود را بعد از کندن می بلعند. یکی از شایع ترین و جدی ترین عوارض این رفتار، تشکیل گلوله مویی در معده است که به آن تریکوبزوار گفته می شود.
این مسئله می تواند به دستگاه گوارش آسیب بزند و عوارض احتمالی زیر را به دنبال دارد :
- حالت تهوع
- استفراغ
- دل درد
- انسداد روده (ایلئوس)
- کم خونی
در مواردی که روده فرد مسدود شود، ممکن است برای برداشتن آن نیاز به جراحی باشد.
لازم به ذکر است تقریبا یک سوم افراد مبتلا به سندرم کندن مو، گزارش داده اند که کیفیت زندگی پایینی دارند.
این افراد مبتلا ممکن است به دلیل ناتوانی در کنترل کشیدن اجباری مو، حملات افسردگی یا اضطراب را تجربه کنند و در صورتی که این بیماری باعث ریزش موی آن ها شود نگرانی های آن ها تشدید خواهد شد.
به علاوه برخی واکنش های احساسی که افراد به دنبال کندن موهای خود تجربه می کنند، می تواند باعث از دست دادن کار، مدرسه و فعالیت‌های اجتماعی آن ها شود.
منبع: medicalnewstoday
