سلولیت (به انگلیسی: Cellulitis) نوعی عفونت باکتریایی است که در لایه های عمیق پوست و بافت های چربی و نرم زیر پوست ایجاد شده و معمولا با درد و علائم آزار دهنده همراه می باشد.
این نوع سلولیت با سلولیت مشهور به پوست پرتقال که در بازوان و ران پا ظاهر می شود تفاوت دارد و در صورت عدم درمان به موقع می تواند جان بیمار را تهدید کند.
در ادامه قصد داریم درباره سلولیت و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
سلولیت چیست؟
سلولیت از بیماری های پوستی و نوعی عفونت باکتریایی شایع است که در آن پوست قرمز و متورم شده و گاه با درد همراه می باشد.
همان طور که می دانید باکتری های زیادی بدون صدمه زدن به بدن روی پوست ما زندگی می کنند، اما اگر همین باکتری ها بتوانند از طریق بریدگی یا گزش حشرات و غیره وارد پوست شوند ممکن است به بیماری های عفونی مختلف منجر شوند.
سلولیت نیز به دلیل ورود برخی باکتری ها به لایه های عمیق تر پوست ایجاد می شود، این عارضه در موارد خفیف تر به شکل یک عفونت موضعی است که با قرمز شدن پوست همراه می باشد اما در موارد جدی تر با نفوذ به غدد لنفاوی و جریان خون می تواند به سرعت در بخش های مختلف بدن پخش شود.
این عفونت اغلب روی پوست پایین ساق پا اثر می گذارد اما می تواند در هر نقطه از بدن حتی صورت رخ دهد و میزان گسترش آن تا حد زیادی به قدرت سیستم ایمنی بدن بستگی دارد.
ناگفته نماند عدم درمان سلولیت می تواند تهدید کننده زندگی باشد و در صورت بروز علائم لازم است بلافاصله با پزشک تماس گرفته شود.
علائم سلولیت
برخی از شایع ترین علائم سلولیت عبارتند از :
- درد و حساسیت در ناحیه آسیب دیده
- قرمزی یا التهاب پوست
- زخم یا بثورات پوستی که به سرعت رشد می کند
- پوست خشن، براق و متورم
- احساس داغی در ناحیه آسیب دیده
- آبسه همراه با چرک
- تب
علائم جدی تر سلولیت عبارتند از :
- لرزش
- لرز
- احساس کسالت و بیماری
- خستگی
- سرگیجه
- سبکی سر
- دردهای عضلانی
- داغی پوست
- تعریق
علائم زیر می تواند به معنی گسترش سلولیت در بدن باشد :
- خواب آلودگی
- بی حالی
- تاول
- رگه های قرمز
در صورت مشاهده هر یک از این علائم لازم است بلافاصله به پزشک تماس بگیرید.
علت سلولیت
سلولیت زمانی رخ می دهد که انواع خاصی از باکتری ها از طریق بریدگی یا ترک خوردگی وارد پوست شوند. معمولا باکتری های استافیلوکوک و استرپتوکوک می توانند باعث بروز این عفونت شوند.
این عفونت می تواند در موارد زیر ایجاد شود :
- بریدگی ها
- گزش حشرات
- زخم های ناشی از عمل جراحی
عوامل خطر زای سلولیت
برخی عوامل خطر زای سلولیت عبارتند از :
- بریدگی، خراش یا آسیب دیدگی های دیگر روی پوست
- سیستم ایمنی ضعیف
- بیماری های پوستی که باعث ترک پوست می شوند مانند اگزما و عفونت پای ورزشکار
- استفاده از داروهای درون وریدی
- دیابت
- سابقه ابتلا به سلولیت
- ورم پاها یا دست ها
- چاقی
تشخیص سلولیت
پزشک تنها با مشاهده پوست قادر به تشخیص سلولیت می باشد، همچنین احتمالا معاینه فیزیکی انجام می دهد تا ورم پوست، قرمزی، گرمای ناحیه آسیب دیده و ورم غدد را بررسی کند.
بسته به شدت علائم ممکن است پزشک به مدت چند روز ناحیه آسیب دیده را زیر نظر بگیرد تا بداند که آیا قرمزی و تورم به سایر نقاط بدن گسترش می یابد یا خیر. در برخی موارد نیاز به انجام آزمایش خون یا نمونه گیری از زخم برای بررسی باکتری ها می باشد.
آیا سلولیت مسری است؟
سلولیت معمولا از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود اما اگر فرد سالم بریدگی باز روی پوست خود داشته باشد و با پوست فرد آلوده تماس پیدا کند ممکن است به سلولیت مبتلا شود.
افرادی که به بیماری پوستی مانند اگزما یا عفونت پای ورزشکار مبتلا هستند احتمال دارد با تماس با فرد بیمار به سلولیت مبتلا شوند. باکتری ها می توانند از طریق ترک هایی که به دلیل این بیماری ها ایجاد شده وارد پوست شوند.
ضعیف بودن سیستم ایمنی نیز خطر ابتلا به سلولیت را افزایش می دهد زیرا نمی تواند به خوبی از بدن در برابر عفونت محافظت کند.
اگر به سلولیت مبتلا شده اید عدم درمان آن می تواند خطرناک باشد به همین دلیل لازم است سریعا به پزشک مراجعه کنید.
درمان سلولیت
درمان سلولیت شامل مصرف آنتی بیوتیک های خوراکی به مدت 5 تا 14 روز می باشد. همچنین ممکن است برای کاهش درد داروهای مسکن تجویز شود.
بعد از شروع مصرف آنتی بیوتیک ها، علائم سلولیت باید طی 7 تا 10 روز از بین برود اما اگر عفونت به دلیل بیماری های مزمن یا ضعف سیستم ایمنی بدن شدید باشد ممکن است به درمان طولانی تری نیاز باشد.
حتی اگر علائم طی چند روز بهبود یابد لازم است دوره درمان کامل شود تا همه باکتری ها از بین بروند.
علاوه بر داروها، توصیه می شود بیمار تا بهبود یافتن علائم استراحت کند، همچنین برای کاهش تورم بهتر است اندام آسیب دیده را بالاتر از قلب نگه دارد.
در موارد زیر لازم است دوباره به پزشک مراجعه شود :
- طی 3 روز بعد از شروع مصرف آنتی بیوتیک حال بیمار بهتر نشود
- علائم تشدید یافته است
- تب وجود دارد
در صورت بروز موارد زیر ممکن است لازم باشد فرد تحت درمان آنتی بیوتیک درون وریدی در بیمارستان قرار بگیرد :
- تب بالا
- فشار خون بالا
- عفونتی که با آنتی بیوتیک ها بهبود پیدا نمی کند
- سیستم ایمنی ضعیف به دلیل ابتلا به بیماری های دیگر
درمان خانگی
سلولیت با آنتی بیوتیک هایی که پزشک تجویز می کند درمان می شود اما می توان برای تسکین درد و سایر علائم در منزل نیز اقداماتی انجام داد.
توصیه می شود نحوه صحیح تمیز کردن و پوشاندن زخم را از پزشک سوال کرده و پوست ناحیه را به شیوه صحیح تمیز کنید.
همچنین اگر پای شما آسیب دیده آن را بالاتر از سطح بدن خود قرار دهید تا ورم و درد کاهش پیدا کند.
عمل جراحی
آنتی بیوتیک ها در اکثر موارد عفونت را درمان می کنند اما گاهی لازم است ناحیه با عمل جراحی تخلیه شود.
برای جراحی ابتدا داروی بی حسی به منطقه تزریق شده و جراح یک برش کوچک در آبسه ایجاد می کند تا چرک داخل آن تخلیه شود. سپس با پانسمان ناحیه را می پوشاند تا زخم بهبود پیدا کند. بعد از عمل ممکن است جای زخم کوچکی در ناحیه باقی بماند.
دوره بهبودی
علائم ممکن است طی 1 یا 2 روز اول تشدید شود اما بعد از شروع مصرف آنتی بیوتیک باید بین 1 تا 3 روز بهبود پیدا کند. تاکید می شود لازم است دوره درمان کامل طی شود حتی اگر علائم از بین رفته باشد.
در دوره بهبودی زخم را تمیز نگه دارید و طبق توصیه های پزشک در مورد شستن و پوشاندن ناحیه آسیب دیده عمل کنید.
بیشتر افراد با مصرف آنتی بیوتیک طی 7 تا 10 روز به طور کامل بهبود پیدا می کنند اما ممکن است در آینده عفونت دوباره عود کند.
اگر در معرض خطر عود عفونت قرار داشته باشید ممکن است پزشک دوز آنتی بیوتیک را افزایش دهد تا در جلوگیری از این مسئله کمک کند.
عوارض سلولیت
سلولیت در صورت عدم درمان می تواند بسیار جدی باشد، برخی عوارض این عفونت عبارتند از :
- آسیب دیدگی شدید بافتی (قانقاریا)
- قطع عضو
- آسیب به اندام های داخلی که عفونی شده اند
- شوک
- مرگ
پیشگیری از سلولیت
برای پیشگیری از سلولیت توصیه می شود :
- اگر در پوست خود ترک خوردگی یا خراش مشاهده کرده اید فورا آن را تمیز کرده و از پماد آنتی بیوتیک در ناحیه آسیب دیده استفاده کنید، سپس زخم را بپوشانید و باند را هر روز عوض کنید تا زمانی که پوسته پوسته شود
- ناحیه را از نظر قرمزی، ترشحات یا درد بررسی کنید. این موارد می تواند نشانه عفونت باشد
- اگر گردش خون ضعیف دارید یا به بیماری خاصی مبتلا هستید که خطر ابتلا به سلولیت را افزایش می دهد اقدامات زیر را انجام دهید :
– پوست خود را مرطوب نگه دارید تا از ترک خوردن آن جلوگیری شود
– در اسرع وقت بیماری هایی که باعث ترک پوستی می شوند (مانند عفونت پای ورزشکار) را درمان کنید
– هنگام کار یا ورزش از تجهیزات محافظ استفاده کنید
– پاهای خود را هر روز از نظر آسیب یا عفونت کنترل کنید
تفاوت سلولیت و بیماری باد سرخ
بیماری باد سرخ نوعی عفونت پوستی است که توسط باکتری های استرپتوکوک گروه A ایجاد می شود. این عفونت نیز مانند سلولیت از زخم باز، سوختگی یا بریدگی ناشی از عمل جراحی شروع و در اکثر موارد روی پاها ایجاد می شود و کمتر ممکن است صورت، دست ها یا سینه و شکم را درگیر کند.
تفاوت این دو عارضه در این است که در سلولیت، بثورات ایجاد شده حاشیه برجسته ای دارند و ممکن است پوست داغ به نظر برسد.
سایر علائم باد سرخ عبارتند از :
- تب
- سردرد
- حالت تهوع
- لرز
- ضعف
- احساس بیماری
پزشک این عارضه را با تجویز آنتی بیوتیک (اغلب پنی سیلین یا داروهای مشابه آن) درمان می کند.
سلولیت و دیابت
افزایش قند خون ناشی از دیابت کنترل نشده می تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و در برابر عفونت هایی مانند سلولیت آسیب پذیرتر کند. جریان خون ضعیف در پاها نیز خطر این عارضه را افزایش می دهد.
به علاوه افراد مبتلا به دیابت بیشتر دچار زخم در پاها می شوند و باکتری های ایجاد کننده سلولیت می توانند از طریق زخم ها وارد شده و عفونت ایجاد کنند.
بنابراین اگر دیابت دارید همیشه پاهای خود را تمیز نگه دارید و برای جلوگیری از ترک خوردگی پوست از مرطوب کننده استفاده کنید. همچنین توصیه می شود هر روز پاهای خود را از نظر وجود عفونت بررسی کنید.
تفاوت سلولیت و آبسه
آبسه یک کیسه متورم پر از چرک زیر پوست است و زمانی ایجاد می شود که باکتری هایی همچون استافیلوکوک از طریق بریدگی یا زخم باز دیگر وارد بدن شوند.
زمانی که سیستم ایمنی بدن گلبول های سفید خون را برای مقابله با باکتری ها می فرستد، این حمله می تواند باعث تشکیل یک حفره پر از چرک زیر پوست شود که شامل بافت های مرده، باکتری ها و گلبول های سفید می باشد.
آبسه بر خلاف سلولیت به شکل توده ای در زیر پوست به نظر می رسد و ممکن است علائمی همچون تب و لرز نیز داشته باشد. برخی آبسه ها به خودی خود و بدون هیچ گونه درمان خاصی کوچک می شوند اما برخی دیگر به درمان آنتی بیوتیکی یا تخلیه نیاز دارند.
تفاوت سلولیت و درماتیت
درماتیت یک اصطلاح عمومی است که برای بثورات پوستی متورم استفاده می شود. علت این عارضه، عفونت یا واکنش های آلرژیک می باشد و بر خلاف سلولیت معمولا باکتریایی نیست.
به عنوان مثال درماتیت تماسی نوعی واکنش آلرژیک به یک ماده تحریک کننده است و درماتیت آتوپیک نام دیگر اگزما می باشد.
برخی علائم درماتیت عبارتند از :
- قرمزی پوست
- تاول هایی که ترشح کرده یا پوسته پوسته می شوند
- خارش
- ورم
- پوست فلس مانند
پزشک برای رفع ورم و خارش معمولا از کرم های کورتیزون و آنتی هیستامین استفاده می کند، همچنین لازم است از عوامل حساسیت زایی که باعث بروز علائم شده اند اجتناب شود.
تفاوت سلولیت و ترومبوز ورید عمقی
ترومبوز ورید عمقی شامل به وجود آمدن یک لخته خون در یکی از رگ های عمیق معمولا در ناحیه پا است که معمولا بعد از نشستن یا دراز کشیدن طولانی مدت در رختخواب، یک سفر طولانی با هواپیما یا بعد از عمل جراحی ایجاد می شود.
علائم این عارضه عبارتند از :
- درد در پا
- قرمزی
- گرمی پوست
افراد مبتلا به ترومبوز ورید عمقی لازم است به پزشک مراجعه کنند زیرا آزاد شدن لخته خون و رسیدن آن به ریه ها می تواند به بیماری کشنده آمبولی ریوی منجر شود.
پزشک برای درمان این بیماری از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کند که از بزرگ شدن لخته و ایجاد لخته های جدید جلوگیری می کنند.
منبع: healthline
