تنگی کانال نخاعی (Spinal stenosis) زمانی اتفاق می افتد که به اعصاب در ستون فقرات فشار وارد شود که در این صورت ممکن است طیف وسیعی از علائم همچون درد، ضعف و بی حسی، بخش های مختلف بدن را تحت تاثیر خود قرار دهد.
این عارضه معمولا تدریجی رخ می دهد و می تواند روی هر نقطه از ستون فقرات تاثیر بگذارد. اگرچه در مواردی که شدت تنگی خفیف است هیچ علامتی بروز نخواهد کرد اما تنگی بیش از حد، اعصاب را فشرده ساخته و باعث ایجاد مشکلاتی می شود.
در ادامه قصد داریم درباره تنگی کانال نخاعی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
تنگی کانال نخاعی چیست؟
ستون فقرات ستونی از استخوان هایی به نام مهره است که ثبات بالا تنه بدن را فراهم کرده، از بدن حمایت می کنند و به فرد امکان چرخیدن می دهند. مهره ها شامل 33 استخوان هستند که به هم متصل شده و کانال نخاعی را تشکیل می دهند. این کانال دارای طناب نخاعی است که از قاعده جمجمه به سمت پایین کمر امتداد دارد.
اعصاب نخاعی از سوراخ های موجود در مهره ها عبور می کنند و سیگنال هایی را از مغز به بقیه بخش های بدن می فرستند. این اعصاب نخاع را تشکیل می دهند و استخوان و بافت های اطراف از آن ها محافظت می کنند زیرا هر گونه آسیب دیدگی در این ناحیه می تواند روی عملکردهایی همچون راه رفتن، تعادل و حواس تاثیر بگذارد.
تنگی کانال نخاعی وضعیتی است که طی آن شکاف بین مهره ها در ستون فقرات باریک شده و نخاع را فشرده می کند، در نتیجه کانال نخاعی به نخاع و ریشه های عصبی می چسبد و به درد، ضعف یا بی حسی در پاها منجر می شود.
عوامل خطر زای تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی ممکن است مادرزادی یا اکتسابی باشد. نوع مادرزادی از بدو تولد وجود دارد و معمولا به دلیل کوچک بودن کانال نخاع رخ می دهد. این در حالیست که تنگی نخاع اکتسابی به دلیل تغییرات ناشی از افزایش سن رخ داده یا نشانه بیماری های دیگر می باشد.
برخی عوامل خطر زای تنگی کانال نخاعی عبارتند از :
- ابتلا به اسکولیوز که انحنای جانبی ستون فقرات است
- صدمه قبلی به ستون فقرات یا عمل جراحی ستون فقرات
- سطح بالای فلوراید یا کلسیم در بدن
علت تنگی کانال نخاعی
آرتروز شایع ترین علت تنگی کانال نخاعی اکتسابی است که یک نوع دژنراتیو از آرتریت می باشد و می تواند با افزایش سن باعث تغییراتی در ستون فقرات و ساختارهای اطراف آن شود.
برخی از این تغییرات ممکن است باعث فشرده شدن کانال نخاعی شوند، از جمله :
- رشد ضایعه استخوانی به نام خار در مهره ها
- از بین رفتن و التهاب مفاصل بین مهره ها
- ضخیم شدن رباط های حمایت کننده ستون فقرات
آرتریت های زیر نیز ممکن است باعث بروز تنگی کانال نخاعی شوند :
- روماتیسم مفصلی
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- بیماری پاژه
سایر بیماری هایی که در بروز تنگی نخاعی نقش دارند عبارتند از :
- تومور در نخاع یا بخش دیگری از ستون فقرات
- اسکولیوز
علائم تنگی کانال نخاعی
افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی ممکن است علائم زیر را در ناحیه پا تجربه کنند :
- درد شدید
- بی حسی
- ضعف
- گرفتگی عضلات
این علائم احتمالا به تدریج شروع شده و با گذشت زمان بدتر می شود. در موارد شدید ممکن است فرد مواردی همچون فلج جزئی یا کامل پا را تجربه کند که یک مسئله اورژانسی است و لازم است فورا اقدامات پزشکی درباره آن انجام شود.
برخی افراد دچار نوعی تنگی نخاعی به نام سندرم دم اسبی هستند که روی ریشه های عصب در قاعده ستون فقرات تاثیر می گذارد. این عارضه جدی بوده و می تواند به فلج دائمی و بی اختیاری ادرار و مدفوع در فرد منجر شود.
علائم سندرم دم اسبی عبارتند از :
- درد عصب سیاتیک که در یک پا ایجاد می شود
- ضعف در یک یا هر دو پا
- مشکل در راه رفتن
- عملکرد غیر طبیعی مثانه یا روده
- از دست دادن حس در ناحیه تناسلی، مقعد و قسمت داخلی ران
- اختلال در عملکرد جنسی
تشخیص تنگی کانال نخاعی
پزشک برای تشخیص تنگی کانال نخاعی ابتدا درباره علائم و سابقه پزشکی فرد سوالاتی پرسیده و معاینه فیزیکی انجام می دهد. سپس ممکن است برای تایید تشخیص آزمایش های زیر انجام شود :
- اشعه ایکس ستون فقرات که می تواند تغییرات ناشی از آرتروز را شناسایی کند
- ام آر آی یا سی تی اسکن که می تواند تغییرات بافت های داخلی و اطراف کانال نخاعی را نشان دهد
- آزمایش میلوگرام که شامل تزریق رنگ به ستون فقرات برای تمایز بین انواع مختلف بافت می باشد
- الکترومیوگرام که از الکترود برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی اعصاب و عضلات استفاده می کند
پزشک ممکن است آزمایش های دیگر همچون آزمایش خون نیز تجویز کند تا سایر علل احتمالی این وضعیت رد شود.
درمان تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی در صورت عدم درمان ممکن است به مرور زمان تشدید شود اما با ترکیبی از درمان ها می توان به تثبیت وضعیت و کاهش برخی علائم کمک کرد.
تعدادی از گزینه های درمانی عبارتند از :
1. دارو درمانی
برای تسکین درد می توان از داروهای تسکین دهنده درد مانند استامینوفن و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی بدون نسخه استفاده کرد.
برای علائم شدیدتر ممکن است نیاز به مصرف داروهای دیگر باشد، از جمله :
- داروهای ضد درد قوی تر مانند داروهای مخدر ضد درد
- شل کننده های عضلانی برای کاهش اسپاسم و گرفتگی عضلات دردناک
- تزریق استروئید برای کاهش التهاب در اطراف نخاع
2. عمل جراحی
در برخی موارد ممکن است برای کاهش علائم شدید یا جلوگیری از تشدید علائم از عمل جراحی کاهش فشار ستون فقرات استفاده شود که در آن توده های استخوانی و سایر بافت های ملتهب کانال نخاعی برداشته شده تا فضای کافی برای اعصاب و نخاع آزاد شود.
پزشک جراح ممکن است بسته به شرایط از عمل جراحی باز ستون فقرات یا یک روش کم تهاجمی تر استفاده کند.
در گزینه کمتر تهاجمی یک دوربین کوچک به همراه سایر ابزار مورد نیاز از طریق برش کوچکی وارد ناحیه مورد نظر می شود و در آن آسیب کمتری به عضلات و بافت های نرم وارد شده و خطر عفونت کمتر خواهد بود.
3. تمرینات
فرد مبتلا به تنگی کانال نخاعی ممکن است با انجام یک سری تمرینات مناسب برای تقویت کمر وضعیت بهتری پیدا کند.
انجام ورزش منظم یا تمرینات فیزیوتراپی می تواند به تقویت عضلات پشت، دست ها و پاها کمک کند و باعث افزایش انعطاف پذیری، تعادل و تحرک شود.
طبق توصیه کالج روماتولوژی آمریکا حداقل 3 جلسه ورزش 30 دقیقه ای در هفته برای افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی لازم است. این جلسات باید شامل تمرینات مبتنی بر فلکشن که شامل خم کردن کمر به سمت جلو است باشد.
بعد از تقویت کمر ممکن است فعالیت های ملایم ورزشی دیگر مانند پیاده روی و شنا نیز به برنامه ورزشی فرد اضافه شود.
چشم انداز تنگی کانال نخاعی
افرادی که علائم تنگی کانال نخاعی دارند لازم است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنند. انجام آزمایش های تشخیصی برای تایید تشخیص یا رد سایر مشکلات سلامتی ضروری می باشد.
تنگی کانال نخاعی وضعیتی است که ممکن است با گذشت زمان تشدید شود. اگرچه هیچ درمانی برای این عارضه وجود ندارد اما ورزش کردن به تقویت پشت و کاهش فشار کانال نخاعی کمک می کند و درمان های فعلی روی کاهش درد و التهاب تمرکز دارند.
در موارد شدید ممکن است فرد نیاز به عمل جراحی برای از بین بردن فشار در کانال نخاعی داشته باشد.
منبع: medicalnewstoday
