لنفوم چیست؟

لنفوم چیست؟
لنفوم چیست؟

لنفوم (به انگلیسی: Lymphoma) نوعی سرطان مرتبط با سیستم لنفاوی است که لنفوسیت ها در سیستم ایمنی بدن را درگیر می کند و دارای دو نوع اصلی لنفوم هوچکین و غیر هوچکین می باشد.

این بیماری اغلب قابل درمان است و از شایع ترین انواع سرطان در سنین بین 15 تا 24 سال به شمار می رود اگرچه افراد در هر سنی ممکن است به آن دچار شوند.

در ادامه قصد داریم درباره لنفوم و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

لنفوم چیست؟

سیستم لنفاوی مجموعه ای تشکیل شده از غدد لنفاوی و عروق خونی است که مایع لنفاوی را به نقاط مختلف بدن می رسانند. این مایع حاوی گلبول های سفید خون می باشد و با عفونت مقابله می کند.

وظیفه سیستم لنفاوی در حالت طبیعی محافظت از بدن می باشد و غدد لنفاوی به عنوان فیلتر عمل می کنند، به این صورت که باکتری ها و ویروس ها را گیر انداخته و از بین می برند تا از انتشار عفونت جلوگیری شود، با این حال گاهی برخی سلول های لنفاوی موسوم به لنفوسیت ها ممکن است سرطانی شوند.

سرطان هایی که از سیستم لنفاوی نشات می گیرند لنفوم نام دارند، این سرطان ها می توانند به سرعت به سایر نواحی بدن متاستاز کرده و به بافت ها و اندام های مختلف بدن به خصوص کبد، مغز استخوان یا ریه ها منتقل شوند.

پزشکان تاکنون بیش از 70 نوع سرطان را به عنوان لنفوم طبقه بندی کرده اند که می توانند روی بخش های مختلف سیستم لنفاوی تاثیر بگذارند، از جمله :

  • مغز استخوان
  • تیموس
  • طحال
  • لوزه ها
  • غدد لنفاوی

انواع لنفوم

دو نوع اصلی لنفوم وجود دارد که عبارتند از :

هر یک از این دو نوع دارای چندین زیر گروه می باشند.

لنفوم غیر هوچکین

لنفوم غیر هوچکین متداول ترین نوع لنفوم است که 95 درصد موارد ابتلا را تشکیل داده و معمولا از لنفوسیت های B و T در بافت ها یا غدد لنفاوی سراسر بدن نشات می گیرد.

در این نوع سرطانف تومور اغلب روی همه غدد لنفاوی اثر نمی گذارد بلکه روی برخی رشد کرده و برخی دیگر را رها می کند.

لنفوم هوچکین

لنفوم هوچکین نوعی سرطان در سیستم ایمنی بدن است که با حضور سلول های رید اشتنبرگ (نوعی لنفوسیت B غیر طبیعی بزرگ) شناسایی می شود، بر خلاف لنفوم غیر هوچکین که فاقد این نوع لنفوسیت می باشد.

در افراد مبتلا به این لنفوم، سلول های سرطانی معمولا از یک غده لنفاوی به غده لنفاوی مجاور سرایت می کند.

علائم لنفوم

علائم لنفوم شبیه علائم برخی بیماری های ویروسی مانند سرماخوردگی می باشد اما معمولا مدت زمان طولانی تری ادامه دارد.

برخی افراد مبتلا به این نوع سرطان هیچ علامتی تجربه نمی کنند اما برخی دیگر ممکن است دچار ورم غدد لنفاوی شوند. غدد لنفاوی در نقاط مختلف بدن پراکنده شده اند و ورم معمولا در غدد نواحی گردن، کشاله ران، شکم یا زیر بغل رخ می دهد.

ورم غدد لنفاوی معمولا بدون درد است به جز در مواردی که غدد بزرگ شده به اندام ها، استخوان ها و سایر ساختارهای بدن فشار وارد کنند که در این صورت ممکن است دردناک شوند. برخی افراد لنفوم را با درد پشت اشتباه می گیرند.

نکته مهم این که غدد لنفاوی ممکن است در عفونت های شایع مانند سرماخوردگی نیز متورم شوند با این تفاوت که ورم ایجاد شده در لنفوم برطرف نمی شود. به علاوه در مواردی که ورم غدد همراه با درد است احتمال ابتلا به عفونت بیشتر می باشد.

متاسفانه هم پوشانی علائم می تواند به تشخیص نادرست بیماری منجر شود، بنابراین توصیه می شود افرادی که به صورت مکرر دچار ورم غدد لنفاوی می شوند به پزشک مراجعه کنند.

سایر علائم که ممکن است در هر دو نوع لنفوم دیده شود عبارتند از :

  • تب دائمی بدون عفونت
  • تعریق شبانه، تب و لرز
  • کاهش وزن و کاهش اشتها
  • خارش غیر طبیعی
  • خستگی دائمی یا کمبود انرژی
  • درد در غدد لنفاوی بعد از نوشیدن الکل

برخی علائم دیگر لنفوم غیر هوچکین عبارتند از :

  • سرفه دائمی
  • تنگی نفس
  • درد یا ورم در شکم

گاهی به دنبال فشار ناشی از بزرگ شدن غدد لنفاوی به اعصاب نخاعی یا نخاع علائمی همچون درد، ضعف، فلجی یا تغییر در حواس ایجاد می شود.

ناگفته نماند لنفوم می تواند به سرعت از غدد لنفاوی به سایر بخش های بدن گسترش پیدا کند. طبیعی است که با گسترش لنفوسیت های سرطانی به سایر بافت ها، سیستم ایمنی بدن نمی تواند مثل سابق با عفونت ها مقابله کند.

درمان لنفوم

دوره درمان لنفوم به نوع و مرحله آن بستگی دارد. به طور کلی در مواردی که لنفوم پیشرفت نمی کند و به حالت ثابت باقی مانده ممکن است نیاز به درمان نباشد. در این موارد احتمالا انتظار همراه با مراقبت برای اطمینان از این که سرطان گسترش پیدا نمی کند کافی می باشد.

در صورت نیاز به درمان، معمولا از تکنیک های زیر استفاده می شود :

  • بیولوژیک درمانی : در این تکنیک درمانی با کمک برخی داروها، سیستم ایمنی بدن برای حمله به سلول های سرطانی تحریک می شود
  • آنتی بادی درمانی : در این تکنیک پزشک آنتی بادی های مصنوعی را وارد جریان خون می کند تا به سموم ناشی از سرطان پاسخ دهند
  • شیمی درمانی : در این تکنیک از داروهای خاص برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود
  • رادیو ایمنی درمانی : در این تکنیک با وارد کردن دوزهای رادیو اکتیو با قدرت بالا به سلول های سرطانی B و T، سلول های سرطانی را از بین می برند
  • پرتو درمانی : در این تکنیک پزشک از پرتوهای متمرکز برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می کند. این درمان معمولا برای از بین بردن نواحی کوچک سرطانی تجویز می شود
  • پیوند سلول های بنیادی : این روش به ترمیم مغز استخوان آسیب دیده به دنبال شیمی درمانی یا پرتو درمانی دوز بالا کمک می کند
  • استروئیدها : پزشک برای درمان لنفوم ممکن است استروئید تزریق کند
  • عمل جراحی : در مواردی که لنفوم گسترش پیدا کرده ممکن است نیاز به عمل جراحی و خارج کردن طحال یا سایر اندام های بدن باشد. با این حال معمولا از عمل جراحی برای نمونه برداری استفاده می شود

عوامل خطر زای لنفوم

برخی عوامل خطر زای مختلف می توانند خطر ابتلا به هر دو نوع لنفوم را افزایش دهند.

لنفوم غیر هوچکین

برخی عوامل خطر زای لنفوم غیر هوچکین عبارتند از :

  • سن : لنفوم غیر هوچکین در بیشتر موارد در سن 60 سالگی و بالاتر رخ می دهد، با این حال برخی انواع بیشتر در کودکان و جوانان دیده می شود
  • جنسیت : در برخی انواع زنان بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند و بعضی دیگر مردان را بیشتر درگیر می کند
  • نژاد و محل زندگی : در ایالات متحده، آمریکایی های آفریقایی تبار و آمریکایی – آسیایی ها در مقایسه با افراد سفید پوست کمتر در معرض ابتلا به این نوع لنفوم قرار دارند. به طور کلی به نظر می رسد این بیماری در کشورهای پیشرفته بیشتر رخ می دهد
  • مواد شیمیایی و پرتو درمانی : گفته شده تابش پرتوها و برخی مواد شیمیایی کشاورزی با ابتلا به لنفوم غیر هوچکین ارتباط دارند
  • نقص ایمنی : خطر ابتلا به این بیماری در افرادی که به دلایل مختلف از جمله مصرف داروهای جلوگیری از رد پیوند عضو یا ابتلا به اچ آی وی، از سیستم ایمنی قوی برخوردار نیستند بیشتر است
  • بیماری های خود ایمنی : در این گروه از بیماری ها سیستم ایمنی به سلول های بدن حمله می کند که از جمله آن ها می توان به روماتیسم مفصلی و سلیاک اشاره کرد
  • عفونت : برخی عفونت های ویروسی و باکتریایی که لنفوسیت ها را تغییر می دهند (مانند ویروس اپشتین بار) می توانند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهند
  • کاشت پستان : ایمپلنت یا کاشت پستان می تواند به لنفوم سلول بزرگ آناپلاستیک در بافت پستان منجر شود
  • وزن و رژیم غذایی : گفته شده اضافه وزن و چاقی ممکن است در بروز لنفوم نقش داشته باشد اگرچه این مورد هنوز تایید نشده است

لنفوم هوچکین

برخی عوامل خطر زای لنفوم هوچکین عبارتند از :

  • مونونوکلئوز عفونی : این بیماری توسط ویروس اپشتین بار ایجاد می شود و می تواند خطر ابتلا به لنفوم هوچکین را افزایش دهد
  • سن : افراد 20 تا 30 ساله و همچنین 55 ساله ها بیشتر در معرض ابتلا به این نوع لنفوم هستند
  • جنسیت : لنفوم هوچکین در مردان کمی بیشتر از زنان شایع است
  • سابقه خانوادگی : اگر خواهر یا برادر فرد به این بیماری مبتلا باشد احتمال ابتلا به آن کمی افزایش می یابد، به علاوه در صورتی که آن ها خواهر یا برادر دو قلوی یکسان باشند خطر ابتلا تا حد قابل توجهی بیشتر می شود
  • عفونت اچ آی وی : این عفونت باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن و افزایش خطر ابتلا به لنفوم می شود

تشخیص لنفوم

در حال حاضر هیچ نوع غربال گری خاصی برای تشخیص ابتلا به لنفوم وجود ندارد. در صورتی که شخص علائم ویروسی دائمی داشته باشد لازم است به پزشک مراجعه کند.

پزشک معمولا ابتدا درباره سابقه پزشکی و خانوادگی فرد سوالاتی پرسیده و سعی می کند سایر علل احتمالی را رد کند. همچنین معاینه فیزیکی انجام می دهد و نواحی همچون شکم، گردن، کشاله ران و زیر بغل را از نظر ورم غدد لنفاوی بررسی می کند.

در صورتی که در نواحی نزدیک غدد لنفاوی علائم عفونت وجود داشته باشد این احتمال وجود دارد که عفونت باعث بروز ورم شده باشد.

برخی آزمایش هایی که برای تشخیص لنفوم استفاده می شوند عبارتند از :

1. آزمایش خون و نمونه برداری

این آزمایش ها وجود لنفوم را تشخیص داده و به پزشک در تعیین نوع آن کمک می کنند.

پزشک برای نمونه برداری معمولا بخش کوچکی از بافت لنفاوی یا کل غده لنفاوی را خارج می کند تا در آزمایشگاه مورد بررسی قرار بگیرد.

ممکن است نیاز به نمونه برداری مغز استخوان نیز باشد که تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی کامل انجام خواهد شد.

با کمک نمونه برداری و سایر آزمایش ها می توان مرحله سرطان و این که آیا بیماری به سایر بخش های بدن سرایت کرده یا خیر را مشخص کرد.

2. تصویر برداری

گاهی از آزمایش های تصویر برداری زیر برای تشخیص دقیق استفاده می شود :

  • سی تی اسکن
  • ام آر آی
  • پت اسکن
  • تصویر برداری با اشعه ایکس از قفسه سینه، شکم و لگن
  • سونوگرافی

3. آزمایش مایع نخاعی

در این روش بیمار به صورت موضعی بی حس شده و پزشک با یک سوزن بلند و نازک، مایع نخاعی را از بدن او خارج می کند تا برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده شود.

مرحله بندی سرطان به نوع، سرعت رشد و ویژگی های سلولی بستگی دارد. سرطان در مرحله 0 یا 1 در منطقه محدود خود باقی می ماند در حالی که در مرحله 4 به اندام های دور گسترش یافته و درمان آن دشوارتر می شود.

به طور کلی رفتار لنفوم ها ممکن است با هم متفاوت باشد، برخی لنفوم ها در یک نقطه باقی می مانند اما برخی دیگر تهاجمی بوده و به سایر بخش های بدن سرایت می کنند.

چشم انداز لنفوم

در صورت درمان این بیماری، امید به زندگی حداقل 5 ساله در بیماران مبتلا به لنفوم غیر هوچکین بیش از 72 درصد و در بیماران مبتلا به لنفوم هوچکین حدود 86.6 درصد می باشد.

با پیشرفت بیماری احتمال اثر بخشی درمان ها کاهش می یابد. بنابراین در صورت بروز هر گونه علائم سرماخوردگی یا عفونت که مدت زمان طولانی ادامه داشته لازم است به پزشک مراجعه شود زیرا تشخیص به موقع احتمال موفقیت در درمان را تا حد خوبی افزایش خواهد داد.

همچنین بخوانید : سرطان خون چیست؟

منبع: medicalnewstoday