پولیپ بینی چیست؟

پولیپ بینی (به انگلیسی: Nasal polyps) نوعی ضایعات خوش خیم یا غیر سرطانی هستند که به صورت ورم های گوشتی در دیواره بینی و سینوس های پارانازال ایجاد می شوند.

این ضایعات در اندازه و رنگ های مختلف تشکیل می شوند و ممکن است همزمان در یک یا هر دو سوراخ بینی به تنهایی یا خوشه ای از پولیپ ها رشد کنند.

در ادامه قصد داریم درباره پولیپ بینی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

پولیپ بینی چیست؟

افرادی که معمولا احساس سرماخوردگی دارند و بهبود پیدا نمی کنند یا از نوعی گرفتگی بینی رنج می برند که حتی با مصرف داروهای سرماخوردگی یا ضد آلرژی های بدون نسخه برطرف نمی شود ممکن است دچار پولیپ بینی باشند.

پولیپ بینی نوعی ضایعه خوش خیم یا غیر سرطانی در بافت پوششی یا مخاط بینی می باشد که در اندازه و رنگ های مختلف قهوه ای مایل به زرد یا صورتی رشد کرده و در ابتدا به شکل قطره اشک می باشد که به مرور و با رشد بیشتر در نهایت به انگور روی ساقه درخت شباهت پیدا می کند.

پولیپ های بزرگ یا خوشه ای می توانند باعث مشکلات تنفسی شوند و روی حس بویایی فرد تاثیر بگذارند. همچنین ممکن است سینوس ها را مسدود کرده و مشکلاتی هچون عفونت مکرر ایجاد کنند.

آمار نشان می دهد 4 تا 40 درصد افراد دچار پولیپ می شوند، این ضایعات در مردان بسیار بیشتر از زنان و حدود 2 تا 4 برابر می باشد.

به نظر می رسد افراد مبتلا به آسم و آلرژی و کسانی که دچار سینوزیت مکرر می شوند بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند. همچنین برخی کودکان مبتلا به فیبروز کیستیک ممکن است بیشتر به این عارضه دچار شوند.

علت پولیپ بینی

پولیپ بینی در بافت ملتهب مخاط بینی رشد می کند. این مخاط یک لایه بسیار مرطوب است که به محافظت از فضای داخل بینی و سینوس ها کمک می کند و هوای تنفسی را مرطوب نگه می دارد اما گاهی ممکن است به دلیل عفونت یا تحریکات ناشی از آلرژی متورم و قرمز شده و ترشحاتی ایجاد کند.

تحریک طولانی مدت مخاط بینی می تواند به تشکیل پولیپ های بینی منجر شود که نوعی ضایعه گرد شبیه کیست کوچک بوده و ممکن است راه های بینی را مسدود کند.

برخی افراد اگرچه دچار پولیپ بینی هستند اما مشکلی در بینی خود احساس نمی کنند اما در افراد دیگر این ضایعات ممکن است توسط عوامل زیر تحریک شوند :

عفونت های سینوسی مزمن یا مکرر
آسم
رینیت آلرژیک (تب یونجه)
فیبروز کیستیک
سندرم چرگ اشتراوس
حساسیت به داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا آسپرین

این عارضه در برخی افراد به صورت ارثی وجود دارد که احتمالا از شیوه ای که ژن ها باعث واکنش مخاط نسبت به التهاب می شوند نشات می گیرد.

علائم پولیپ بینی

پولیپ های بینی ضایعات نرم و بدون درد درون مجاری بینی هستند که اغلب در ناحیه ای که سینوسی های فوقانی به داخل بینی تخلیه می شود (جایی که چشم ها، بینی و استخوان های گونه به هم می رسند)
رشد می کنند.

در بسیاری از مواقع حتی فرد از وجود پولیپ اطلاع ندارد زیرا این ضایعات فاقد حس عصبی می باشند.

پولیپ ها ممکن است به قدری بزرگ شوند که مجاری بینی را مسدود کرده و باعث گرفتگی مزمن شوند. برخی از رایج ترین علائم وجود این ضایعات در بینی عبارتند از :

احساس مسدود شدن بینی
آب ریزش بینی
ترشحات پشت حلقی
گرفتگی و احتقان بینی
کاهش حس بویایی
تنفس از طریق دهان
احساس فشار در پیشانی یا صورت
آپنه خواب
خر و پف

اگر علاوه بر پولیت، عفونت سینوسی نیز وجود داشته باشد احتمالا درد یا سردرد ایجاد خواهد شد.

تشخیص پولیپ بینی

پزشک معمولا با کمک دستگاه اتوسکوپ راه های بینی را با دقت مشاهده کرده و در صورت وجود پولیپ، آن را شناسایی می کند.

اگر پولیپ در نواحی عمیق تر سینوس ها رشد کرده باشد ممکن است نیاز به آندوسکوپی بینی باشد. در این روش یک لوله نازک و انعطاف پذیر دوربین دار به انتهای بینی فرستاده می شود.

برای تعیین اندازه دقیق و محل پولیپ ممکن است از سی تی اسکن یا ام آر آی استفاده شود، در این صورت پولیپ ها به شکل نقاط مات در اسکن ها قابل تشخیص می باشند.

تصاویر اسکن نشان می دهند آیا پولیپ باعث تغییر شکل استخوان این ناحیه شده یا خیر. همچنین سایر ضایعات جدی تر مانند ناهنجاری های ساختاری یا ضایعات سرطانی را رد می کند. تست آلرژی نیز به پزشک کمک می کند تا بتواند منشا التهاب دائمی بینی را پیدا کند.

در کودکان خردسال که دچار پولیپ بینی شده اند احتمالا به آزمایش بیماری های ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک نیز نیاز خواهد بود.

درمان پولیپ بینی

برخی داروهای ضد التهاب ممکن است به کاهش اندازه پولیپ و تسکین علائم از جمله گرفتگی بینی کمک کنند.

به علاوه اسپری کردن استروئیدهای بینی با کوچک کردن پولیپ باعث کاهش آب ریزش بینی و رفع حس انسداد در این ناحیه می شود، اگرچه در صورت قطع مصرف آن ها ممکن است علائم دوباره عود کنند.

برخی استروئیدهای بینی عبارتند از :

فلوتیکازون
بودزوناید
مومتازون

اگر اسپری های بینی اثر بخش نباشند ممکن است نیاز به مصرف استروئید خوراکی یا تزریقی مانند پردنیزون باشد. این داروها به دلیل عوارض جانبی جدی از جمله احتباس مایعات، افزایش فشار خون و افزایش فشار در چشم به صورت طولانی مدت تجویز نمی شوند.

آنتی هیستامین ها یا آنتی بیوتیک ها نیز ممکن است به درمان آلرژی یا عفونت های سینوسی ناشی از التهاب بینی کمک کنند.

عمل جراحی

در صورت عدم بهبود علائم ممکن است نیاز به عمل جراحی برای از بین بردن پولیپ بینی باشد که نوع آن به اندازه ضایعات بستگی دارد.

پولیپکتومی نوعی عمل جراحی سرپایی است که طی آن با یک دستگاه مکش کوچک بافت های نرم از جمله مخاط از بینی خارج می شود.

برای پولیپ های بزرگ تر عمل جراحی سینوسی آندوسکوپی انجام می شود که طی آن با کمک آندوسکوپ، پولیپ ها یا سایر انسدادها شناسایی شده و از بین می روند، همچنین دهانه حفره های سینوسی افزایش می یابد، این عمل نیز در اکثر مواقع سرپایی انجام می شود.

استفاده از اسپری بینی و مواد شست و شو دهنده نمکی بعد از عمل جراحی به جلوگیری از عود پولیپ کمک می کند. به طور کلی کاهش التهاب مجاری بینی با اسپری های بینی، داروهای ضد حساسیت و شست و شو دهنده های نمکی می تواند از بروز پولیپ بینی جلوگیری کند.

عوارض پولیپ بینی

درمان پولیپ بینی به خصوص از طریق عمل جراحی ممکن است باعث خونریزی بینی یا عفونت بعد از عمل شود. به علاوه ادامه درمان با اسپری های استروئیدی بینی یا کورتون های خوراکی می تواند مقاومت بدن به عفونت های سینوسی را کاهش دهد.