پارانویا (به انگلیسی: Paranoia) از مشکلات روانی شناخته شده است که در آن افکار فرد به شدت درگیر توهم و سوء ظن شده و حس بی اعتمادی شدید و غیر منطقی در فرد شکل می گیرد.
پارانویا ممکن است نتیجه برخی بیماری های جسمی یا روحی یا حتی مصرف مواد مخدر باشد و درمان آن نیز به علت و شدت علائم بستگی دارد.
در ادامه قصد داریم درباره پارانویا و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
پارانویا چیست؟
پارانویا نوعی مشکل روانی مربوط به افکار فرد است که باعث می شود فرد نسبت به دیگران سوء ظن یا شک داشته باشد.
افراد مبتلا به پارانویا ممکن است احساس کنند مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند یا کسی نسبت به آن ها سوء قصد دارد. این افراد معمولا حتی زمانی که در خطر نیستند خطر آسیب فیزیکی را احساس می کنند.
لازم به ذکر است افراد مبتلا به زوال عقل گاهی اوقات به پارانویا دچار هستند. این وضعیت در کسانی که مواد مخدر مصرف می کنند نیز دیده می شود. افکار پارانوئید همچنین می تواند نشانه یک بیماری روانی یا یک اختلال شخصیتی باشد.
علائم پارانویا
همه افراد در مقطعی از زندگی خود ممکن است افکار پارانوئیدی را تجربه کنند اما پارانویا شامل تجربه مداوم علائم و احساسات بی پایه و اساس پارانوئیدی می باشد.
علائم این بیماری ممکن است از نظر شدت متفاوت بوده و گاه در تمام زمینه های زندگی فرد تداخل ایجاد کند. برخی از این علائم عبارتند از :
- استرس یا اضطراب مداوم مربوط به باورهایی که فرد در مورد دیگران دارد
- بی اعتمادی نسبت به دیگران
- مدام دچار سوء تفاهم شدن
- احساس قربانی بودن یا مورد آزار و اذیت قرار گرفتن حتی زمانی که فرد در خطر نیست
- انزوا
بی اعتمادی به دیگران و اضطراب مداوم می تواند روابط و تعامل فرد با دیگران را دشوار کرده و باعث بروز مشکلاتی در شغل و روابط شخصی او شود.
علاوه بر این افراد مبتلا به پارانویا ممکن است این حس را داشته باشند که دیگران علیه آن ها توطئه کرده یا سعی دارند به آن ها آسیب جسمی یا روحی وارد کرده و حتی از آن ها دزدی کنند.
همه این موارد باعث می شود این بیماران نتوانند روابط خوبی با دیگران ایجاد کنند و اغلب رفتاری خصمانه یا منزوی داشته باشند که انزوای اجتماعی آن ها را به دنبال خواهد داشت.
اسکیزوفرنی پارانوئیدی نیز نوعی بیماری روانی است. همان طور که می دانید افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به دیگران بی اعتماد هستند و ممکن است همواره مشکوک و محتاط عمل کنند. همچنین دچار توهم می شوند و بر این باور هستند که دیگران سعی دارند به آن ها صدمه بزنند.
علت پارانویا
رفتارهای پارانوئیدی معمولا به دلیل اختلالات شخصیتی یا سایر بیماری های روانی مانند اسکیزوفرنی رخ می دهد.
هنوز به طور دقیق مشخص نشده که چرا برخی افراد دچار اختلالات شخصیتی یا بیماری روانی می شوند اما این وضعیت ممکن است ترکیبی از عوامل مختلف باشد، از جمله :
- ژنتیک
- استرس
- شیمی مغز
مصرف مواد مخدر نیز ممکن است در بروز پارانویا نقش داشته باشد. به عنوان مثال مصرف مت آمفتامین ها می تواند باعث ایجاد رفتارهای پارانوئیدی و هذیان در افراد شود. مواد مخدری همچون فن سیکلیدین و ال اس دی نیز به فرآیندهای فکری پارانوئیدی منجر می شوند.
تشخیص پارانویا
پزشک برای تشخیص این وضعیت ابتدا معاینه پزشکی انجام می داده و تاریخچه پزشکی فرد را بررسی می کند تا علل فیزیکی و جسمی علائم، مانند زوال عقل را رد کند.
اگر پارانویای فرد بخشی از یک مشکل روان پزشکی باشد، پزشک او را به یک روانپزشک یا روانشناس ارجاع می دهد تا تست ها و ارزیابی های لازم در این مورد انجام شود.
سایر بیماری هایی که ممکن است در افراد مبتلا به پارانویا رخ دهد عبارتند از :
- اختلال دو قطبی
- اضطراب
- افسردگی
درمان پارانویا
درمان این وضعیت به علت و شدت علائم بستگی دارد و ممکن است شامل دارو درمانی و روان درمانی باشد. هدف از روان درمانی کمک به افراد مبتلا به پارانویا است تا بتوانند :
- آسیب پذیری خود را بپذیرند
- عزت نفس خود را افزایش دهند
- به دیگران اعتماد داشته باشند
- یاد بگیرند احساسات خود را به شیوه ای مثبت بیان و مدیریت کنند
درمان اختلال شخصیت پارانوئید معمولا شامل روان درمانی است تا به فرد در توسعه مهارت های مقابله ای برای بهبود روابط اجتماعی و ارتباطات او کمک کند.
گاهی اوقات نیز پزشکان از داروهای ضد اضطراب برای درمان اختلال شخصیت پارانوئید در افرادی که اغلب مضطرب یا نگران هستند استفاده می کنند. داروهای ضد روان پریشی نیز ممکن است کمک کننده باشد.
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی پارانوئید معمولا به دارو نیاز دارند زیرا در اغلب موارد ارتباط خود را با واقعیت از دست داده اند. درمان اولیه این وضعیت معمولا شامل تجویز داروهای ضد روان پریشی است و ممکن است داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی نیز تجویز شود.
لازم به ذکر است پزشک ممکن است پس از تثبیت وضعیت از درمان های دیگر نیز استفاده کند که می تواند شامل روان درمانی و مشاوره فردی یا خانوادگی باشد.
چشم انداز پارانویا
چشم انداز پارانویا برای افرادی که به دنبال درمان هستند و طبق توصیه های پزشک عمل می کنند اغلب مثبت است اما روند درمان ممکن است کند باشد.
برای درمان این بیماری معمولا از روان درمانی و دارو درمانی استفاده می شود. از آن جا که افراد مبتلا به پارانویا معمولا به دیگران بی اعتماد هستند و افکار پارانوئیدی خود را واقعی می دانند، روند درمان می تواند دشوارتر نیز شود.
طبیعی است افراد مبتلا به پارانویا در بسیاری از موارد فکر نمی کنند به مراقبت های پزشکی نیاز دارند اما اطرافیان باید آن ها را تشویق کنند که برای تشخیص بیماری خود به پزشک مراجعه کنند.
منبع: healthline
