سینوزیت چیست؟

سینوزیت (به انگلیسی: Sinusitis) از بیماری های شایع التهابی است که سینوس ها را درگیر کرده و ممکن است توسط عوامل میکروبی مختلف از جمله ویروس ها، باکتری ها، قارچ یا آلرژی ایجاد شود.

این عارضه اگرچه با علائم ناراحت کننده ای همراه است، معمولا بدون نیاز به درمان خاص برطرف می شود اما گاهی به دلیل تشدید یا دائمی شدن علائم لازم است به پزشک مراجعه شود.

در ادامه قصد داریم درباره سینوزیت و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

سینوزیت چیست؟

سینوزیت یا التهاب و عفونت سینوسی در اثر تجمع مخاط، ایجاد شده و طی آن سینوس ها و مجاری بینی تحریک و ملتهب می شوند.

سینوس یک فضای تو خالی در بدن است که انواع مختلف دارد. لازم به ذکر است بیماری سینوزیت، سینوس های پارانازال را درگیر می کند. این سینوس ها در فضای پشت صورت که به حفره بینی منتهی می شود، بینی، استخوان های بینی و بین دو چشم قرار دارند و دیواره آن ها از جنس ترکیب مخاط بینی می باشد.

سینوس ها ترشحاتی لغزنده به نام مخاط (مایع رقیق و روان) تولید می کنند که مجاری بینی را مرطوب نگه داشته و ذرات آلوده و میکروب ها را به دام می اندازد.

گاهی اوقات باکتری ها و مواد حساسیت زا می توانند باعث تولید بیش از حد مخاط توسط سینوس ها شوند که نتیجه آن مسدود شدن دهانه سینوس ها می باشد. در بیماری سرماخوردگی و آلرژی تجمع مخاط شایع تر است.

تجمع مخاطی ممکن است به مرور ضخیم شده و به جمع شدن باکتری ها و میکروب های دیگر در حفره سینوسی منجر شود که می تواند عفونت ویروسی یا باکتریایی ایجاد کند.

بیشتر سینوزیت ها از نوع ویروسی هستند و طی 1 یا 2 هفته بدون درمان خاص بهبود پیدا می کنند. اگر علائم طی این مدت بهبود پیدا نکند ممکن است عفونت باکتریایی ایجاد شده باشد و لازم است به پزشک مراجعه شود.

انواع عفونت های سینوسی

1. سینوزیت حاد

سینوزیت حاد کوتاه ترین دوره بیماری را در میان سینوزیت ها دارد.

در سینوزیت حاد ویروسی، عفونت ویروسی ایجاد شده توسط سرماخوردگی می تواند علائمی ایجاد کند که معمولا بین 1 تا 2 هفته طول می کشد. در مورد عفونت باکتریایی، علائم سینوزیت حاد ممکن است 4 هفته نیز طول بکشد.

آلرژی های فصلی نیز می توانند باعث سینوزیت حاد شوند.

2. سینوزیت تحت حاد

علائم سینوزیت تحت حاد می تواند تا 3 ماه ادامه داشته باشد. این عارضه معمولا به دلیل عفونت های باکتریایی یا آلرژی های فصلی رخ می دهد.

3. سینوزیت مزمن

علائم سینوزیت مزمن بیش از 3 ماه طول می کشد در حالی که شدت آن معمولا کمتر است و اغلب به دلیل عفونت های باکتریایی ایجاد می شود.

عوامل خطر زای سینوزیت

همه افراد ممکن است به سینوزیت مبتلا شوند، با این حال برخی عوامل خطر زا می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند، از جمله :

زمانی که دیواره بافتی که که بین سوراخ های چپ و راست بینی قرار دارد به طور نامتقارن به یک سمت جا به جا شود
خار استخوان بینی (رشد استخوان در بینی)
پولیپ بینی (ضایعه غیر سرطانی در بینی)
سابقه آلرژی
تماس اخیر با کپک
سیستم ایمنی ضعیف
سیگار کشیدن
عفونت تنفسی فوقانی اخیر
فیبروز کیستیک
عفونت دندان
سفر با هواپیما که می تواند فرد را در معرض بسیاری از میکروب ها قرار دهد

علائم سینوزیت

علائم سینوزیت شبیه سرماخوردگی است و ممکن موارد زیر را به همراه داشته باشد :

کاهش حس بویایی
تب
گرفتگی یا آب ریزش بینی
سردرد ناشی از فشار سینوس ها
خستگی
سرفه

ممکن است والدین در تشخیص این عارضه در کودکان دچار مشکل شوند، احتمالا با توجه به علائم زیر تشخیص راحت تر خواهد بود :

علائم سرماخوردگی یا آلرژی که طی 2 هفته خوب نمی شود
تب شدید (بالاتر از 39 درجه سانتی گراد)
مخاط ضخیم و تیره ای که از بینی خارج می شود
سرفه ای که بیش از 10 روز طول بکشد

علائم سینوزیت حاد، تحت حاد و مزمن شبیه هستند اما شدت و مدت زمان علائم متفاوت می باشد.

تشخیص سینوزیت

پزشک برای تشخیص ابتدا درباره علائم از بیمار سوالاتی پرسیده و معاینه فیزیکی انجام می دهد. به عنوان مثال با فشردن انگشت روی سر و گونه ها ممکن است میزان فشار و حساسیت را بررسی کند. همچنین برای مشاهده علائم التهاب داخل بینی را معاینه می کند.

در بیشتر موارد پزشک با توجه به علائم و معاینه فیزیکی سینوزیت را تشخیص می دهد اما در مورد سینوزیت مزمن ممکن است نیاز به آزمایش های تصویر برداری برای معاینه دقیق مجاری بینی و سینوس ها باشد.

این آزمایش ها انسداد مخاطی و هر گونه ساختار غیر طبیعی مانند پولیپ را شناسایی می کنند. از جمله آزمایش های تصویر برداری می توان به سی تی اسکن سه بعدی از سینوس ها و همچنین ام آر آی اشاره کرد.

پزشک ممکن است از ابزار پزشکی فایبر اپتیک اسکوپ نیز استفاده کند. این لوله از بینی عبور داده می شود تا پزشک بتواند داخل بینی و سینوس ها را با دقت بررسی کند.

در حین آندوسکوپی بینی ممکن است نمونه برداری شود. تست آلرژی نیز تکنیک تشخیصی دیگری است که به شناسایی عوامل محرک آلرژی کمک می کند.

پزشک با کمک آزمایش خون ابتلا به بیماری های تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن از جمله اچ آی وی را بررسی می کند.

درمان سینوزیت

1. گرفتگی بینی

احتقان یا گرفتگی بینی از علائم شایع سینوزیت است. برای کاهش درد ناشی از فشار سینوس ها توصیه می شود روزی چند بار پارچه گرم و مرطوب را به صورت و پیشانی خود بمالید. شستشو با محلول نمکی بینی نیز می تواند به پاک شدن مخاط چسبناک و غلیظ بینی کمک کند.

همچنین آب و مایعات فراوان بنوشید، این کار علاوه بر آب رسانی بدن باعث رقیق شدن مخاط می شود. می توانید از داروهای بدون نسخه همچون گایافنزین نیز برای رقیق شدن مخاط استفاده کنید.

استفاده از دستگاه بخور در اتاق خواب باعث مرطوب شدن هوا می شود. روش مفید دیگر این است که دوش آب گرم را باز کرده و درب حمام را ببندید تا بخار فضای اطراف شما را پر کند.

استفاده از اسپری بینی حاوی کورتون و داروهای ضد احتقان بدون نسخه نیز مفید خواهد بود اما قبل از استفاده از آن ها بهتر است با پزشک مشورت کنید.

2. داروهای ضد درد

سینوزیت می تواند باعث سردرد یا وارد شدن فشار سینوسی به پیشانی و گونه ها شود. در این مواقع می توان از داروهای ضد درد بدون نسخه مانند استامینوفن و ایبو پروفن استفاده کرد.

3. آنتی بیوتیک ها

اگر علائم طی چند هفته بهبود پیدا نکند احتمالا عفونت باکتریایی رخ داده و لازم است به پزشک مراجعه شود. علائمی همچون آب ریزش بینی، احتقان، سرفه، ادامه پیدا کردن درد صورت یا سردرد، ورم چشم یا تب که طی 2 هفته بهبود پیدا نکنند احتمالا به درمان آنتی بیوتیکی نیاز خواهند داشت.

در صورت تجویز آنتی بیوتیک توسط پزشک، معمولا لازم است بین 3 تا 14 روز (طبق دستور پزشک) دارو مصرف شود. نکته مهم این است که هرگز نباید مصرف آنتی بیوتیک ها را زودتر از تکمیل دوره آن قطع کنید، در غیر این صورت ممکن است عفونت دوباره عود کند.

گاهی پزشک از بیمار می خواهد در آینده نزدیک دوباره با هم ملاقات داشته باشند تا وضعیت بیمار بررسی شود. در صورتی که در این مدت سینوزیت بهبود نیافته یا علائم تشدید شده باشد احتمالا بیمار به متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع داده می شود.

4. عمل جراحی

اگر علائم سینوزیت مزمن با گذشت زمان و مصرف دارو بهبود پیدا نکند پزشک از جراحی برای پاکسازی سینوس ها، ترمیم تیغه انحرافی یا برداشتن پولیپ استفاده می کند.

نکته : سینوزیت قابل درمان است و بیشتر افراد بدون مراجعه به پزشک یا مصرف آنتی بیوتیک بهبود می یابند، اما افرادی که دچار سینوزیت مکرر یا مزمن هستند باید با پزشک مشورت کنند. گاهی این عارضه به دلیل بیماری زمینه ای مانند پولیپ بینی رخ می دهد.

پیشگیری از سینوزیت

از آن جا که عفونت های سینوسی می توانند بعد از سرماخوردگی، آنفلوآنزا یا واکنش های آلرژیک ایجاد شوند در پیش گرفتن یک سبک زندگی سالم، پیشگیری از بروز سرماخوردگی و بیماری های مشابه و قرار نگرفتن در معرض میکروب ها و مواد آلرژی زا می تواند به پیشگیری از ابتلا کمک کند.

برای این منظور توصیه می شود :

هر سال واکسن آنفلوآنزا تزریق کنید
غذاهای سالم مانند میوه و سبزیجات مصرف کنید
دست های خود را مرتب بشویید
از قرار گرفتن در معرض دود، مواد شیمیایی، گرده ها و دیگر آلرژن ها اجتناب کنید
برای درمان سرماخوردگی و آلرژی از داروهای آتنی هیستامین استفاده کنید
از تماس با افراد مبتلا به عفونت تنفسی فعال مانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزا اجتناب کنید