مفهوم غذاهای پرانیک احتمالا بر اساس فرهنگ رژیم غذایی یوگیک هند باستان مبنی بر مصرف غذاهایی برای پرورش ذهن، جسم و روح شماست.
مصرف غذاهای پرانیک یک الگوی غذایی خاص است که بر اساس چگونگی تاثیر آن ها بر انرژی حیاتی یا پرانا، دسته بندی می شوند.
در ادامه این مقاله به بررسی مفهوم پرانا و همه ی فواید غذاهای پرانیک برای سلامتی بدن می پردازیم. با سومیتا همراه باشید؛
پرانا چیست؟
پرانا واژه ای سانسکریت برای زندگی یا نفس کشیدن است. طبق سیستم عقاید هندوها، پرانا نیروی حیاتی یا انرژی حیاتی شماست.
در تمرین هندی یوگا، پرانا نوعی انرژی کیهانی تلقی می شود که در همه جا وجود دارد. وقتی در درون شما باشد، پرانا به زندگی تبدیل می شود و وقتی از بدن خارج می شود، نشان دهنده مرگ شماست!
انرژی یک غذای خاص و چگونگی تاثیر آن بر نیروی زندگی شما، اصل اساسی غذاهای پرانیک است.
غذای پرانیک چیست؟
غذای پرانیک را نباید با بهبود پرانیک اشتباه گرفت و این دو مفاهیم متفاوتی هستند. بهبودی پرانیک نوعی بهبود انرژی است که بر اساس این باور است که بدن قدرت خود ترمیمی دارد و می توان از انرژی برای سرعت بخشیدن به این روند بهبودی استفاده کرد.
مفهوم غذاهای پرانیک شباهت های زیادی با رژیم های یوگیک توصیف شده در متون آیورودا دارد. آیورودا یک روش درمانی سنتی در هند است که رویکردی همه جانبه در مورد سلامتی دارد و رژیم غذایی نیز جز آن می باشد.
انواع غذاهای پرانیک
غذاهای پرانیک براساس تاثیر آن ها بر پرانا یا انرژی شما به سه دسته زیر تقسیم می شوند :
غذاهای پرانیک مثبت
تصور می شود که غذاهای پرانیک مثبت باعث تحریک نیروهای زندگی فرد و افزایش انرژی او می شوند. این گروه شامل غذاهای تازه، کامل، کم فرآوری شده، محلی و غذاهای ارگانیک است.
غذاهای پرانیک مثبت طعم ملایمی دارند و البته نباید بیش از حد خورده شوند. برخی از این غذاها عبارتند از :
- عسل
- نارگیل
- غلات کامل
- ارزن
- آجیل و دانه ها
- میوه ها (تازه و خشک)
- سبزیجات تازه
- ماش جوانه زده
- لوبیا و عدس
غذاهای پرانیک منفی
اعتقاد بر این است که غذاهای پرانیک منفی شما را از انرژی حیاتی محروم می کند. درواقع این غذاها شامل محرک هایی هستند که به شما انرژی فوری می دهند اما خیلی زود انرژی شما را کاهش خواهند داد.
گفته می شود که غذاهایی که بیش از حد شور، تند یا ترش هستند و اساسا هرچیزی که بیش از حد طعم دار باشد از نظر پرانا به سلامتی شما آسیب می رسانند.
در اینجا لیستی از غذاهایی آورده شده است که به گفته بسیاری از پزشکان غذای پرانیک بر پرانای شما تاثیر منفی می گذارند :
- پیاز
- سیر
- قهوه
- چای
- فلفل
- بادمجان
- مواد غذایی دارای محرک هایی مثل کافئین از جمله شکلات
- مواد مست کننده مانند الکل
در برخی منابع گوشت، تخم مرغ، ماهی و مرغ نیز در لیست غذاهای پرانیک منفی قرار دارند. در حالی که برخی دیگر ادعا می کنند که این غذاها خوب هستند، به شرطی که خوب پخته شده و در حد متوسط مصرف شوند.
غذاهای پرانیک خنثی
غذاهای پرانیک خنثی پرانای شما را افزایش یا کاهش نمی دهند، اما باز هم ممکن است شما را تا حدی تنبل کنند.
غذاهای پرانیک خنثی عبارتند از :
- گوجه فرنگی
- سیب زمینی
مقایسه غذاهای پرانیک با رژیم غذایی یوگیک
مشخص نیست که چه کسی برای اولین بار اصطلاح غذاهای پرانیک را ابداع کرده است و هیچ سابقه مستندی هم در مورد این مفهوم یا رژیم وجود ندارد.
با این حال، در حالی که در آیورودا، یوگا یا هر کتاب مقدس هند باستانی هیچ اشاره ای به غذاهای پرانیک نشده است، این مفهوم شباهت هایی به اصول مورد حمایت سنت های غذایی آیورودا و یوگا دارد.
آیورودا یک سیستم دارویی قوی است که به شما دستور می دهد بر اساس قوانینی، سبک زندگی و نیازهای پزشکی خود را در رژیم غذایی روزانه رعایت و برطرف کنید.
راهبان زاهد و تمرین کنندگان یوگا که به آن ها یوگی ها نیز گفته می شود و بیشتر در شبه قاره هند هستند از برخی دستورات رژیم غذایی به نام اصول رژیم یوگیک پیروی می کنند.
رژیم غذایی یوگیک در کتب آسمانی مستند است که قدمت آن به حدود 5000 سال پیش می رسد. سه نوع رژیم غذایی یوگیک وجود دارد که در ادامه آن ها را شرح خواهیم داد :
رژیم ساتویک
در این رژیم بیشتر غذاها تا حد امکان باید بصورت طبیعی مصرف شوند ؛ مثلا فقط کمی پخته شده و با یک چاشنی ملایم مصرف گردند. اعتقاد بر این است که این رژیم باعث افزایش آرامش و تمرکز می شود و برای هر کسی که به دنبال یک زندگی آرام است، مناسب خواهد بود.
رژیم راجاسیچ
غذاهای ترش، تلخ، شور، ادویه دار، گرم و تند در این رژیم غذایی رایج است که به شما پیاز، سیر و سایر غذاهای با طعم شدید را پیشنهاد می کند. این رژیم غذایی که برای مبارزان، رهبران، هنرمندان و … مناسب است، محرک بوده و احساسات مختلفی را تحریک می کند.
رژیم تامازیک
این رژیم شامل غذاهای گوشتی، محرک، الکل و همچنین غذاهای کهنه، تخمیر شده، سرخ شده، بسیار فرآوری شده و بیش از حد پخته شده یا نیمه پخته است. این الگوی غذایی باعث خستگی و ضعف می شود و گفته می شود برای سلامتی بسیار مضر است.
شباهت های زیادی بین غذاهای پرانیک مثبت و رژیم ساتویک و همچنین غذاهای پرانیک منفی و رژیم های تامازیک و راجاسیچ وجود دارد.
نظر طب آیورودا و یوگیک در مورد غذاهای پرانیک مثبت
هیچ راهی برای آزمایش یا اندازه گیری اینکه چگونه یک ماده غذایی خاص بر پرانا یا نیروی زندگی شما تاثیر می گذارد وجود ندارد. با این حال، شواهد علمی نشان داده است که چگونه برخی از مواد غذایی بر میزان انرژی شما تاثیر می گذارند.
غذاهای پرانیک مثبت شامل غلات سبوس دار، میوه های تازه، سبزیجات، آجیل، جوانه ها و لوبیا می باشند که همگی براساس علم تغذیه مدرن مغذی قلمداد می شوند. همچنین این غذاها می توانند خستگی را کاهش دهند.
در یک مطالعه 3 ماهه در میان 30 بازمانده از سرطان، خوردن یک رژیم غذایی غنی از میوه، سبزیجات، غلات کامل و امگا 3 از مغزها و دانه ها منجر به 44٪ بهبود خستگی شد.
به همین ترتیب، در مطالعه ای بر روی 770 بازمانده از سرطان پستان، زنان با رژیم غذایی با کیفیت بالا (شامل میوه ها، سبزیجات، لوبیا، ماهی، غلات کامل و کم تصفیه شده و سدیم) میزان خستگی کمتری را تجربه کردند.
خارج از سرطان، رژیم های غذایی حاوی فیبر، غلات کامل، میوه ها، سبزیجات، ماهی، آنتی اکسیدان ها و امگا 3 به طور گسترده ای باعث کاهش خستگی در افراد سالم می شوند.
سایر فواید سلامتی غذاهای با پرانای مثبت
بیشتر سبزیجات از خانواده کدوها، به دلیل خاصیت درمانی در طب سنتی هند استفاده می شوند. کدوها سرشار از فیبر محلول، پری بیوتیک و فیبر نامحلول هستند که با طیف وسیعی از نتایج مثبت سلامتی از جمله سلامت روده، مدیریت وزن، کنترل قند خون و سلامت قلب همراه می باشند.
علاوه بر این، تحقیقات انجام شده یک رژیم غذایی گیاهی مانند غذاهای با پرانای مثبت را با فواید مختلف از جمله کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، برخی سرطان ها، کاهش شناختی و دیابت مرتبط دانسته است.
نظر طب آیورودا و یوگیک در مورد غذاهای پرانیک منفی و خنثی
گفته می شود غذاهای پرانیک منفی از انرژی شما می کاهند. طرفداران رژیم پرانیک ادعا می کنند که باید سیر، پیاز، فلفل چیلی، چای و قهوه را محدود یا به طور کامل از مصرف آن ها اجتناب کنید.
اما مطالعات علمی نشان می دهد که پیاز و سیر دارای خواص دارویی بی شماری هستند. با این حال باز هم این مواد غذایی ممکن است در برخی شرایط خاص اثرات منفی داشته باشند.
سیر ممکن است به کاهش فشار خون و سطح کلسترول کمک کند که برای سلامت قلب مفید است. با این وجود، اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید مصرف بیش از حد آن می تواند مشکل ساز شود.
در صورت استفاده از سیر بر روی پوست، امکان تحریک پوست وجود دارد. با این حال هنگامی که خورده می شود با زخم روده و باکتری هایی مانند هلیکوباکتر پیلوری که باعث سرطان معده می شوند، مبارزه می کند.
پیاز و سیر به دلیل خاصیت آنتی بیوتیکی، محافظ قلب و ضد سرطان شناخته می شوند؛ بنابراین نمی توان گفت همیشه تاثیر منفی دارند.
به طور مشابه نشان داده شده است که هر دو چای و قهوه وقتی به میزان متوسط مصرف شوند، برای سلامتی مفید هستند. چای بعد از آب دومین نوشیدنی پرمصرف در سراسر جهان است و قرن هاست که مردم کشورهای آسیایی آن را می نوشند.
انواع چای مانند چای سیاه، سبز و اولانگ سرشار از ترکیبات گیاهی به نام پلی فنول هستند که می توانند در برابر سرطان، دیابت و بیماری های قلبی از شما محافظت کنند.
به طور مشابه، مصرف منظم قهوه با طول عمر و کاهش خطر ابتلا به دیابت، بیماری کبد و انواع خاصی از سرطان همراه است.
اما اگرچه چای و قهوه برای بزرگسالان سالم بی خطر است، می تواند به دلیل داشتن کافئین اعتیاد آور باشد. همچنین ممکن است در جذب آهن بدن اختلال ایجاد کنند که این امر می تواند خطر کمبود آهن شما را افزایش دهد با این حال نمی توان گفت به طور کلی منفی و مضر هستند.
سیستم غذایی پرانیک، چیلی، بادمجان، گوجه فرنگی و سیب زمینی را منفی یا خنثی می داند. اما برعکس نظریه موجود در این سیستم فلفل قرمز یک منبع غنی از رنگدانه های کاروتنوئید است که دارای خواص آنتی اکسیدانی بوده و می تواند در برابر سرطان، التهاب، چاقی و بیماری های قلبی از شما محافظت کند.
به همین ترتیب، بادمجان ها منابعی غنی از آنتی اکسیدان هایی مانند کوئرستین، کامپرول، اسید کلروژنیک و زاگزانتین هستند. به دلیل وجود این ترکیبات، مصرف بادمجان ها می تواند از آسیب اکسیداتیو سلول ها و DNA جلوگیری کند.
گوجه فرنگی نیز منبع عالی ماده ای به نام لیکوپن است که یک آنتی اکسیدان قوی بوده و خطر ابتلا به بیماری های التهابی مانند دیابت نوع 2، سرطان، چاقی و بیماری های قلبی را کاهش می دهد.
بنابراین مدرک علمی خاصی در مورد نظریه غذاهای پرانیک منفی و اجتناب کامل از مصرف آن ها وجود ندارد.
خلاصه
مفهوم غذاهای پرانیک متکی به اصول رژیم غذایی است که مدتهاست طبق سنت های آیورودا و یوگا در هند رواج دارد. خوردن غذاهای پرانیک مثبت مانند سبزیجات، میوه ها، غلات سبوس دار، آجیل، دانه ها و حبوبات با دستورالعمل های علوم تغذیه ای جدید مطابقت دارد و بدون شک برای سلامتی شما مفید خواهد بود.
با این حال هیچ مطالعه ای حاکی از اجتناب از غذاهای با پرانیک منفی وجود ندارد. در حقیقت بسیاری از غذاهای پرانیک منفی سرشار از مواد مغذی هستند و محدود کردن آن ها می تواند در سلامتی شما تاثیر منفی نیز بگذارد.
به هر حال اگر باردار هستید یا شرایط پزشکی خاصی دارید مثلا دیابت، همیشه قبل از ایجاد تغییرات اساسی در الگوی غذایی خود از جمله پیروی از رژیم غذایی پرانیک با متخصص مشورت کنید.
منبع: healthline
