تب حلزون (به انگلیسی: Snail fever) نوعی بیماری انگلی است که معمولا روده ها و سیستم ادراری را درگیر کرده اما می تواند روی سایر سیستم های بدن نیز اثر بگذارد.
این بیماری توسط نوعی کرم انگلی ایجاد می شود که بعد از وارد شدن به بدن وارد عروق خونی شده و از آن جا به سیستم های مختلف بدن آسیب می زند.
در ادامه قصد داریم درباره تب حلزون و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
تب حلزون چیست؟
تب حلزون از بیماری های جدی و گاه کشنده است که توسط نوعی کرم انگلی خاص ایجاد می شود. این کرم دارای چند گونه مختلف می باشد و اغلب روی روده ها و سیستم ادراری اثر می گذارد اما از آن جا که در رگ های خونی زندگی می کند می تواند به سایر سیستم های بدن نیز آسیب برساند.
تب حلزون یک بیماری حاد و مزمن توصیف شده، به این صورت که علائم آن با واکنش بدن به حضور انگل ظاهر می شوند اما عوارض آن می توانند در طولانی مدت ادامه داشته باشند.
این عارضه می تواند روی بخش های مختلف بدن از جمله ریه ها، سیستم عصبی و مغز اثر بگذارد، ناحیه آسیب دیده به گونه انگل بستگی دارد.
تب حلزون معمولا بلافاصله باعث مرگ بیمار نمی شود اما یک بیماری مزمن است و می تواند آسیب جدی به اندام های داخلی وارد کند. کودکانی که به این بیماری مبتلا می شوند ممکن است مواردی همچون کاهش رشد و مشکلات شناختی را تجربه کنند.
برخی انواع این انگل می تواند روی پرندگان و پستاندارانی همچون گاو میش تاثیر بگذارد.
نحوه انتقال تب حلزون
عفونت تب حلزون زمانی رخ می دهد که فرد در تماس مستقیم با آب شیرین قرار بگیرد، جایی که انواع خاصی از حلزون های آبی این کرم انگلی را با خود حمل می کنند.
زمانی که فرد در حال شنا، شستشو یا قایق رانی در آب های آلوده است یا آب آلوده و مواد غذایی شسته شده با این آب را مصرف می کند کرم وارد بدنش می شود.
فرم عفونت زای این کرم که سرکر نامیده می شود بعد از خارج شدن از حلزون ها و تماس با افرادی که در این آب ها هستند، از طریق پوست وارد بدن شده و بعد از تبدیل شدن به یک کرم بالغ در خون زندگی می کند.
بسته به نوع کرم، این عارضه می تواند روی بخش های مختلف بدن تاثیر بگذارد، از جمله :
- روده ها
- سیستم ادراری که خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می دهد
- کبد
- طحال
- ریه ها
- نخاع
- مغز
چرخه عفونت انگل زمانی آغاز می شود که تخم های کرم از طریق مدفوع و ادرار افرادی که قبلا دچار عفونت بوده اند وارد آب های شیرین می شود. کرم ها از تخم خارج شده و در بدن حلزون های آبی تولید مثل می کنند.
بعد از آلوده شدن حلزون های آبی، سرکر کرم ها آزاد می شوند و تا 48 ساعت زنده می مانند. سرکرها در این مدت با عبور کردن از پوست انسان، وارد جریان خون شده و از این طریق به ریه ها، کبد و سپس رگ های اطراف روده و مثانه منتقل می شوند.
سرکرها طی چند هفته بالغ شده و شروع به تخم ریزی می کنند. این تخم ها از دیواره مثانه، روده یا هر دو عبور کرده و در نهایت از طریق ادرار و مدفوع خارج می شوند و چرخه انتقال عفونت ادامه پیدا می کند.
لازم به ذکر است فرد مبتلا به تب حلزون نمی تواند این بیماری را مستقیما به شخص دیگر منتقل کند، انسان ها تنها با تماس با آب آلوده محل زندگی حلزون های آلوده به این عارضه دچار می شوند.
عوامل خطر زای تب حلزون
گفته شده بیش از 200 میلیون نفر در سراسر دنیا به این بیماری مبتلا هستند.
برخی نواحی که انگل عامل تب حلزون در آن ها یافت می شود عبارتند از :
- آفریقا از جمله مصر و دره نیل
- آمریکای جنوبی و بخشی از کارائیب
- جنوب شرقی آسیا
- یمن در خاورمیانه
این عارضه در هر سن و سالی می تواند رخ دهد اما برخی افراد بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار دارند، از جمله :
- کودکان
- افرادی که در رودخانه ها، کانال ها، دریاچه ها یا نهرها شنا یا کار می کنند یا به نحوی با آب آن ها تماس دارند
علائم تب حلزون
شدت عفونت ناشی از تب حلزون به نوع کرم و مرحله عفونت بستگی دارد. علائم زمانی رخ می دهد که بدن به تخم کرم واکنش نشان دهد.
مرحله حاد
علائم این مرحله ممکن است بین 14 تا 84 روز طول بکشد و تقریبا 3 تا 8 هفته بعد از عفونت احتمالا موارد زیر ظاهر می شود :
- بثورات پوستی
- تب
- سر درد
- بدن درد یا میالژی
- مشکلات تنفسی
مرحله مزمن
بسیاری از افراد در مراحل اولیه علائمی نشان نمی دهند اما ممکن است با پیشرفت بیماری علائمی تجربه کنند که به نوع انگل بستگی دارد.
اگر انگل روی کبد یا روده تاثیر بگذارد علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- اسهال و یبوست
- خون در مدفوع
- زخم روده
- فیبروز کبد
- فشار خون بالا در اطراف دستگاه گوارش
اگر انگل روی سیستم ادراری اثر بگذارد ممکن است علائم زیر نیز ایجاد شود :
- وجود خون در ادرار
- ادرار دردناک
- خطر ابتلا به سرطان مثانه
با گذشت زمان ممکن است کم خونی نیز رخ دهد و در موارد نادر انگل روی سیستم عصبی مرکزی اثر می گذارد. همچنین کودکان ممکن است دچار اختلال در رشد و کاهش توانایی در یادگیری شوند.
تشخیص تب حلزون
اگر فردی دچار علائم تب حلزون شود یا حدس بزند با آب های آلوده تماس داشته لازم است به پزشک مراجعه کند. پزشک معمولا سوالاتی درباره موارد زیر می پرسد :
- مکانی که به آن جا مسافرت کرده است
- مدت زمانی که آن جا بوده است
- آیا با آب آلوده در تماس بوده یا خیر
- علائم و زمانی که اولین بار ظاهر شدند
- آیا دچار بثورات خارش دار یا خون در ادرار شده است یا خیر
نمونه مدفوع یا ادرار نشان می دهد که در بدن فرد تخم انگل وجود دارد یا خیر. گاهی نیز لازم است آزمایش خون انجام شود.
کرم عامل حلزون طی حدود 40 روز به بلوغ می رسد. به همین دلیل نتایج آزمایش خون ممکن است حداقل 6 تا 8 هفته بعد از قرار گرفتن فرد در معرض کرم قابل اعتماد نباشد.
در صورتی که فرد دچار علائم روده ای شود، حتی اگر نتیجه آزمایش خون و ادرار منفی باشد ممکن است نیاز به نمونه برداری راست روده باشد، همچنین گاهی لازم است از مثانه نیز نمونه برداری شود.
کسی که به مناطق خطر زا مسافرت کرده بهتر است 3 ماه بعد از بازگشت به خانه چکاپ انجام دهد حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشد، زیرا ممکن است علائم تا مدت ها ظاهر نشوند.
درمان تب حلزون
در حال حاضر واکسنی برای این بیماری وجود ندارد اما با کمک برخی تکنیک های درمانی می توان به کاهش تاثیر عفونت کمک کرد.
در صورتی که نتیجه آزمایش فرد مثبت باشد معمولا تا زمانی که فرد آسیب یا عوارض قابل توجهی نداشته باشد یک دوره کوتاه مدت مصرف داروی پرازیکوانتل کمک کننده خواهد بود. اگرچه این دارو می تواند در مراحل پیشرفته نیز مفید باشد اما از عفونت مجدد جلوگیری نمی کند.
افرادی که در مناطق پر خطر زندگی می کنند برای کاهش احتمال بروز عفونت و عوارض آن می توانند یک دوز خوراکی از این دارو را مصرف کنند و ممکن است برای چند سال به صورت سالانه به این دارو نیاز داشته باشند.
در حال حاضر تلاش برای ساخت واکسن موثر برای متوقف کردن چرخه حیات انگل در بدن انسان ادامه دارد.
پیشگیری از تب حلزون
توصیه شده در مناطقی که احتمال آلودگی آب ها وجود دارد از تماس با آب شیرین خودداری شود.
به علاوه افراد باید در موارد زیر احتیاط کنند :
- شنا کردن به جز در آب دریا یا آب کلر دار
- نوشیدن آب
- مصرف مواد غذایی شسته شده با آب
- حمام کردن
لازم به ذکر است استفاده از ید در آب باعث از بین رفتن انگل نمی شود. افرادی که ساکن یا در حال مسافرت به مناطقی هستند که بیماری در آن ها شیوع دارد باید تنها از بطری آب معدنی بنوشند یا حداقل یک دقیقه آب را بجوشانند.
هر گونه تماس با آب آلوده هر چند ناچیز می تواند باعث عفونت شود. به همین دلیل افراد قبل از حمام نیز باید آب را جوشانده و خنک کنند. می توان این آب را قبل از استفاده 1 تا 2 روز نگهداری کرد.
روش های زیر برای کاهش احتمال آلودگی افراد در مناطق پر خطر مفید می باشد :
- کاهش سطح عفونت : ارائه درمان های دارویی به مردم می تواند به این مسئله کمک کند
- کنترل جمعیت حلزون ها : این مورد می تواند شامل استفاده از مواد شیمیایی یا طراحی مجدد طرح های آبیاری باشد تا تکثیر حلزون ها دشوار شود. یکی از گزینه های موثر دیگر استفاده از شکارچیانی همچون خرچنگ ها می باشد
منبع: medicalnewstoday
