آلرژی لبنیات (به انگلیسی: Dairy allergy) یا حساسیت به لبنیات وضعیتی است که معمولا در پاسخ به مصرف مواد غذایی حاوی لبنیات رخ داده و می تواند با علائم مختلف همراه باشد.
این عارضه باعث ایجاد برخی علائم گوارشی می شود و همین مسئله باعث شده شبیه بیماری دیگری به نام عدم تحمل لاکتوز به نظر برسد در حالی که این دو کاملا با هم تفاوت دارند.
در ادامه قصد داریم درباره آلرژی لبنیات و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
آلرژی لبنیات چیست؟
آلرژی لبنیات که پزشکان اغلب از آن به عنوان حساسیت به شیر گاو یاد می کنند یک عارضه شایع است و زمانی رخ می دهد که بدن فرد به یک یا چند پروتئین موجود در شیر حیوانی واکنش ایمنی نشان دهد.
اگرچه شیر گاو متداول ترین لبنیات مورد استفاده است اما این آلرژی می تواند در پاسخ به مصرف شیر حیوانات دیگر مانند شیر بز یا گوسفند نیز رخ دهد.
گفته شده آلرژی لبنیات بین 2 تا 3 درصد از نوزادان را تحت تاثیر قرار می دهد که اغلب در سن 6 سالگی برطرف شده و شیوع آن به حدود 1 درصد کاهش می یابد. با این حال آلرژی در بزرگسالان معمولا مادام العمر است.
علائم این وضعیت می تواند از خفیف تا شدید و تهدید کننده زندگی مانند آنافیلاکسی متغیر باشد. در صورت بروز آنافیلاکسی لازم است فرد فورا به اورژانس منتقل شود.
علائم آلرژی لبنیات
علائم آلرژی لبنیات معمولا در عرض چند دقیقه تا چند ساعت پس از مصرف لبنیات ظاهر می شود.
این علائم در سنین مختلف مشابه است اما می تواند در افراد مختلف متفاوت باشد، به این صورت که بدن برخی افراد واکنش خفیفی نشان داده اما برخی دیگر ممکن است واکنش های شدیدتری تجربه کنند. دانشمندان هنوز نمی دانند چرا این مسئله در برخی افراد شدیدتر از دیگران است.
علائم اولیه و سریع این بیماری که در عرض 1 ساعت بعد از مصرف لبنیات رخ می دهد می تواند شامل موارد زیر باشد :
- کهیر
- خس خس سینه
- خارش یا سوزن سوزن شدن اطراف دهان یا لب ها
- ورم لب ها، زبان یا گلو
- سرفه یا تنگی نفس
- استفراغ
- آنافیلاکسی
لازم به ذکر است آنافیلاکسی یک مسئله اورژانسی پزشکی می باشد که نیاز به درمان فوری دارد.
برخی علائم که به آهستگی رخ داده و مدت زمان بیشتری طول می کشد تا ظاهر شود عبارتند از :
- اسهال
- خون در مدفوع
- گرفتگی شکم
- کولیک (در نوزادان)
مقایسه آلرژی لبنیات و عدم تحمل لاکتوز
آلرژی لبنیات و عدم تحمل لاکتوز معمولا علائم مشابه دارند که تمایز این دو بیماری را دشوار کرده است. با این حال لازم است تفاوت بین این دو مشخص شود تا علائم ظاهر شده به درستی درمان شود.
تفاوت عمده بین این دو وضعیت این است که آلرژی لبنیات باعث واکنش ایمنی بدن می شود در حالی که عدم تحمل لاکتوز مشکلی در سیستم گوارشی است.
این بیماری گوارشی به دلیل کمبود لاکتاز (نوعی آنزیم گوارشی تجزیه کننده لاکتوز قند شیر) در بدن رخ می دهد. زمانی که فرد با کمبود لاکتاز مواجه باشد و لبنیات مصرف کند دچار علائم آزار دهنده ای همچون گاز معده، نفخ، ناراحتی گوارشی و اسهال می شود.
علت آلرژی لبنیات
واکنش آلرژیک به لبنیات نتیجه واکنش بدن به پروتئین های خاص موجود در لبنیات است که دو مورد از اصلی ترین آن ها در شیر شامل پروتئین وی و کازئین می باشد. این پروتئین ها می توانند باعث واکنش های آلرژیک در برخی افراد شوند.
زمانی که فرد مبتلا به آلرژی لبنیات از لبنیات استفاده می کند سیستم ایمنی بدنش به پروتئین شیر خاص موجود در آن واکنش نشان داده، پاسخ ایمنی بدن تحریک می شود و سعی می کند آن پروتئین را خنثی کند.
دفعه بعد که بدن دوباره با آن پروتئین روبرو می شود، سیستم ایمنی آن را تشخیص داده و واکنش نشان می دهد. به این صورت که آنتی بادی هایی به نام ایمونوگلوبولین E تولید و مواد شیمیایی خاصی مانند هیستامین ها آزاد می کند که به واکنش های آلرژیک منجر می شود.
این مسئله می تواند به علائم مرتبط با آلرژی مانند بثورات پوستی یا مشکل تنفسی بینجامد.
درمان آلرژی لبنیات
افرادی که به لبنیات حساسیت دارند باید از مصرف لبنیات و مواد غذایی حاوی آن ها خودداری کنند. برای جلوگیری از واکنش های جدی نیز لازم است اقدامات احتیاطی زیر انجام شود :
1. بررسی ترکیبات غذا
افرادی که دچار آلرژی لبنیات هستند برای اطمینان از این که از غذاهای حاوی آن اجتناب می کنند باید به مواد تشکیل دهنده غذاهای فرآوری شده توجه کنند.
به عنوان مثال اغلب از پروتئین های شیر در مواد غذایی که انتظارش را نداریم مانند برخی آدامس ها، سس های سالاد، نان ها و سایر محصولات کیک و شیرینی و غیره استفاده می شود.
موادی مانند پروتئین وی و کازئین همراه با هر ماده ای با پیشوند “لاک” دارای پروتئین های شیر هستند که ممکن است باعث واکنش های آلرژیک شوند.
2. در مورد موادی که در غذا استفاده شده سوال کنید
هنگام صرف غذا در رستوران یا خارج از منزل لازم است حتما از تهیه کننده غذا در مورد مواد تشکیل دهنده غذا و همچنین آماده سازی آن سوال شده و اطمینان حاصل شود که از هیچ گونه ماده لبنی در آن ها استفاده نشده است.
3. مصرف آنتی هیستامین
اگر واکنش آلرژیک خفیف باشد ممکن است علائم فرد به سادگی و با مصرف یک آنتی هیستامین بدون نسخه بهبود پیدا کند.
4. تزریق اپی نفرین
برخی افراد که واکنش شدیدتری به لبنیات نشان می دهند ممکن است نیاز به تزریق اپی نفرین داشته باشند. افرادی که همیشه واکنش های شدید دارند باید همواره اپی نفرین همراه داشته باشند.
عوامل خطر زای آلرژی لبنیات
عواملی وجود دارند که ممکن است احتمال ابتلا به آلرژی لبنیات را افزایش دهند، از جمله :
- سن : تحقیقات نشان داده حدود 7 درصد از نوزادان کمتر از 1 سال به لبنیات حساسیت دارند
- سابقه خانوادگی : احتمال ابتلا به آلرژی در نوزادان با سابقه خانوادگی آلرژی 3 برابر بیشتر است
- عدم وجود حیوان خانگی در خانه : به نظر می رسد کودکانی که با تعداد رو به افزایش حیوانات خانگی زندگی می کنند در مراحل بعدی زندگی واکنش های آلرژیک کمتری تجربه می کنند
- دوره شیردهی کوتاه تر : شیرخوارانی که مدت کوتاه تری با شیر مادر تغذیه می شوند بیشتر در معرض ابتلا به آلرژی هستند
- سایر آلرژی ها : دچار بودن به سایر آلرژی ها ممکن است به ابتلای کودکان به سایر بیماری های آلرژیک مانند اگزما و آسم منجر شود
- غذا خوردن قبل از 4 ماهگی : نوزادانی که قبل از 4 ماهگی مواد غذایی مصرف می کنند نسبت به نوزادانی که تا 6 ماهگی یا بیشتر فقط از شیر مادر تغذیه کرده اند بیشتر در معرض آلرژی لبنیات قرار دارند
چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود؟
افراد یا کودکانی که پس از مصرف لبنیات دچار ناراحتی، بثورات پوستی یا سایر علائم واکنش آلرژیک می شوند باید با پزشک خود صحبت کنند تا علت این مسئله مشخص شود.
اگر فردی واکنش های شدیدتری همچون مشکل در تنفس یا ورم ناحیه صورت و گلو تجربه کند باید فورا به پزشک مراجعه کند.
جایگزین های لبنیات
افرادی که به لبنیات حساسیت دارند ممکن است به سایر محصولات حیوانی مانند شیر بز و جایگزین های گیاهی مانند شیر سویا نیز حساسیت داشته باشند.
جایگزین های گیاهی زیادی برای شیر گاو وجود دارد که می توان امتحان کرد، از جمله :
- شیر سویا
- شیر بادام و سایر شیرهای آجیل
- شیر برنج
- شیر شاهدانه
- شیر جو دو سر
- شیر نارگیل
به علاوه اگرچه شیر مادر انتخاب عالی برای نوزادان کمتر از 1 سال که هنوز غذاهای کامل مصرف نمی کنند می باشد اما اگر امکان تغذیه با شیر مادر وجود نداشته باشد از گزینه های زیر می توان استفاده کرد :
- شیر خشک پروتئین سویا
- شیر خشک ضد آلرژی (حذف پروتئین شیر)
- شیر خشک مبتنی بر اسید آمینه
گاهی اوقات نوزادان مادران شیرده که خود لبنیات مصرف کرده اند ممکن است دچار واکنش های آلرژیک به شیر مادر شوند. مادرانی که متوجه این موضوع شده اند یا نوزادی دارند که به لبنیات حساسیت دارد احتمالا باید برای انتخاب شیر خشک مناسب با پزشک مشورت کنند.
منبع: medicalnewstoday
