بواسیر (هموروئید) چیست؟

بواسیر (به انگلیسی: Hemorrhoids) از مشکلات آزار دهنده و دردناک مربوط به ناحیه مقعد می باشد که به دلیل متورم شدن رگ های نواحی اطراف مقعد و راست روده ایجاد شده و با علائمی همچون درد، خارش شدید و مشکل در نشستن همراه می باشد.

گفته شده نیمی از افراد بالای 50 سال از این عارضه که ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد رنج می برند اما خوشبختانه قابل درمان است و با رعایت برخی موارد در سبک زندگی می توان از بروز آن پیشگیری کرد.

در ادامه قصد داریم درباره بواسیر و علل، علائم و شیوه های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

بواسیر چیست؟

بواسیر یا هموروئید در اثر متورم شدن عروق خونی اطراف مقعد یا راست روده ایجاد می شود و ممکن است خارجی یا داخلی باشد.

بواسیر داخلی داخل مقعد یا راست روده را درگیر می کند اما بواسیر خارجی در خارج از مقعد رخ می دهد و شایع ترین و دردسر سازترین نوع بواسیر می باشد.

علائم بواسیر

برخی علائم بواسیر شامل موارد زیر می باشد :

خارش شدید اطراف مقعد
تحریک و درد در اطراف مقعد
توده خارش دار، دردناک یا متورم نزدیک مقعد
اجابت مزاج دردناک
خونریزی بعد از مدفوع

اگرچه بواسیر دردناک است اما کشنده یا جدی محسوب نمی شود و اغلب بدون درمان و به صورت خود به خود برطرف می شود.

با این حال افرادی که دچار مدفوع خونی یا سیاه رنگ شده اند لازم است هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنند زیرا خونریزی می تواند به دلایل دیگر به جز بواسیر رخ دهد و نیاز است علت دقیق آن مشخص شود.

علت بواسیر

بواسیر به دلیل وارد شدن فشار زیاد به سیاهرگ های اطراف مقعد ایجاد می شود و عوامل احتمالی آن عبارتند از :

زور زدن حین دفع مدفوع
عوارض ناشی از یبوست مزمن
نشستن طولانی مدت یک جا به خصوص در دستشویی
سابقه خانوادگی بواسیر

عوامل خطر زای بواسیر

بواسیر می تواند به صورت ژنتیکی و از والدین به فرزندان به ارث برسد، بنابراین افرادی که والدین آن ها دچار بواسیر هستند به احتمال بیشتر به این عارضه مبتلا می شوند.

بلند کردن دائمی اجسام سنگین، چاقی و فشارهای طولانی مدت دیگر روی بدن نیز می تواند خطر ابتلا به بواسیر را افزایش دهد.

کسانی که در حین مدفوع کردن (چه اسهال باشند یا یبوست) بیش از حد به خودشان فشار می آورند یا هنگام اجابت مزاج مدت زمان زیادی می نشینند بیشتر در معرض بواسیر قرار دارند.

بارداری از دیگر از عوامل خطر زای بواسیر می باشد، زمانی که رحم بزرگ می شود به سیاهرگ روده بزرگ فشار وارد کرده و باعث ورم آن می شود.

رابطه جنسی مقعدی نیز می تواند بواسیر را تحریک کند.

تشخیص بواسیر

معاینه فیزیکی مقعد احتمالا برای تشخیص بواسیر کافی است اما پزشک برای اطمینان ممکن است از سایر روش ها برای بررسی ناهنجاری های داخل مقعد استفاده کند.

یکی از این تکنیک ها معاینه رکتوم دیجیتال است که طی آن پزشک انگشت خود را با دستکش و ماده روان کننده پوشانده و داخل راست روده می کند.

با توجه به عوامل خطر زای مرتبط با بیماری های گوارشی ممکن است از آزمایش های دیگر مانند آنوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی نیز استفاده شود. در هر یک از این آزمایش ها پزشک برای تشخیص هر گونه ناهنجاری مقعدی یک دوربین کوچک وارد راست روده یا روده بزرگ می کند.

در آنوسکوپی داخل مقعد، در سیگموئیدوسکوپی حدود 40 سانتی متر از روده بزرگ و در کولونوسکوپی کل روده بررسی می شود و دید روشنی از فضای داخلی راست روده به دست می آید.

در این آزمایشات، یک دوربین کوچک فیبر نوری در یک لوله کوچک قرار می گیرد و سپس به راست روده شما وارد می شود. با این آزمایش، پزشک دید واضحی از داخل راست روده شما دارد تا بتواند بواسیر را از نزدیک معاینه کند.

درمان بواسیر

بواسیر در خانه یا مطب پزشک قابل درمان می باشد، برخی روش های درمان این عارضه عبارتند از :

1. تسکین درد

برای به حداقل رساندن درد توصیه شده هر روز به مدت حداقل 10 دقیقه در یک وان آب گرم نشسته تا درد بواسیر خارجی تسکین پیدا کند. اگر درد بسیار شدید است می توان از شیاف، پماد یا کرم ضد بواسیر بدون نسخه برای تسکین درد، سوزش و خارش استفاده کرد.

2. مصرف مکمل فیبر

افرادی که از یبوست رنج می برند می توانند از مکمل های فیبر بدون نسخه برای نرم شدن مدفوع استفاده کنند. دو مکمل رایج برای این منظور پسیلیوم و متیل سلولز می باشند.

3. درمان های خانگی

درمان های موضعی بدون نسخه مانند هیدروکورتیزون یا پماد بواسیر می توانند ناراحتی و درد ناشی از بواسیر را کاهش دهند.

خیساندن مقعد در حمام سیتز (استحمام نشیمن) به مدت 10 تا 15 دقیقه در روز نیز می تواند به کاهش علائم کمک کند.

برای بهداشت ناحیه مقعد بهتر است هر روز حین حمام کردن مقعد با آب گرم تمیز شود اما نباید از صابون استفاده شود زیرا علائم بواسیر را تشدید می کند.

همچنین توصیه می شود از پاک کردن مقعد با دستمال توالت خشک یا خشن خودداری شود. استفاده از کمپرس سرد روی مقعد نیز به کاهش ورم بواسیر کمک می کند.

علاوه بر این مصرف مسکن هایی همچون استامینوفن، ایبوپروفن یا آسپرین در کاهش درد اثر بخش هستند.

4. درمان های پزشکی

اگر درمان های خانگی برای درمان بواسیر کافی نباشد ممکن است پزشک بستن باند لاستکی را توصیه کند که شامل قرار دادن یک نوار لاستیکی در اطراف بواسیر برای توقف گردش خون در این ناحیه می باشد. این تکنیک به کوچک شدن بواسیر کمک می کند اما باید توسط پزشک انجام شود و انجام خودسرانه آن توصیه نمی شود.

روش دیگر اسکلروتراپی می باشد که طی آن پزشک به طور مستقیم ماده شیمیایی به رگ خونی تزریق می کند و باعث کاهش اندازه بواسیر می شود.

پیشگیری از بواسیر

برای جلوگیری از بروز و تشدید بواسیر توصیه می شود :

از وارد کردن فشار در حین اجابت مزاج اجتناب کنید
آب فراوان بنوشید تا مدفوع نرم شده و دچار یبوست نشوید
به محض احساس نیاز به دفع مدفوع به دستشویی بروید تا از بدتر شدن بواسیر پیشگیری شود
برای جلوگیری از یبوست ورزش کنید
از نشستن طولانی مدت به خصوص روی سطوح سخت مانند بتن و کاشی خودداری کنید
غذاهای سرشار از فیبر مانند گندم کامل، برنج قهوه ای، بلغور جو دوسر، گلابی، هویج، گندم سیاه و سبوس مصرف کنید. فیبر به افزایش حجم مدفوع کمک کرده و باعث نرم شدن مدفوع و دفع راحت تر آن می شود