بیماری کبد الکلی (به انگلیسی:Alcoholic liver disease) نوعی بیماری کبدی ناشی از مصرف بیش از حد الکل است که به کبد آسیب رسانده و باعث تجمع چربی، التهاب و زخم در این اندام می شود.
این عارضه می تواند کشنده باشد و یکی از دلایل اصلی بیماری مزمن کبدی در کشورهای غربی محسوب می شود.
در ادامه قصد داریم درباره بیماری کبد الکلی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
بیماری کبد الکلی چیست؟
کبد یکی از پیچیده ترین اندام های بدن انسان است که بیش از 500 وظیفه و عملکرد مختلف بر عهده دارد که از جمله آن ها می توان به فیلتر کردن سموم خون، ذخیره انرژی، ساخت هورمون ها و پروتئین ها و تنظیم کلسترول و قند خون اشاره کرد.
آسیب کبدی می تواند کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد. اگرچه بعد از شروع آسیب دیدگی مدت زیادی طول می کشد تا صدمات قابل توجهی بروز کند زیرا کبد به طور کلی در بازسازی و ترمیم خود بسیار موثر عمل می کند اما زمانی که علائم آسیب دیدگی ظاهر شود معمولا غیر قابل جبران خواهد بود.
بیماری کبد الکلی عامل اصلی بیماری مزمن کبدی در کشورهای غربی و سومین علت شایع پیوند کبد به شمار می رود و پرهیز از نوشیدن الکل تنها راهی است که فرد شانس بهبودی از این بیماری را دارد.
به علاوه زردی و رعشه از علائم این بیماری هستند و برخی گزینه های درمانی آن شامل دارو، تغییر در سبک زندگی و جراحی می باشد.
علائم بیماری کبد الکلی
علائم اولیه بیماری کبد الکلی مبهم است و طیف وسیعی از سیستم های بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. این علائم علاوه بر احساس عمومی بیماری شامل موارد زیر می باشد :
- درد در شکم
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- کاهش اشتها
علائم اولیه این بیماری به راحتی با علائم ناشی از آنفلوآنزای معده یا ضعف عمومی اشتباه گرفته می شود. با این حال عدم تشخیص و درمان این علائم به خصوص با ادامه مصرف الکل و به مرور زمان می تواند به پیشرفت سریع تر بیماری کبدی منجر شود.
با پیشرفت بیماری کبد الکلی، علائم آن واضح تر و تشخیص آن راحت تر خواهد شد.
علائم متمایز بیماری کبدی در مراحل بعدی شامل موارد زیر است :
- زردی یا رنگ زرد سفیدی چشم و پوست
- ادم یا ورم اندام تحتانی
- تجمع مایع در شکم که به نام آسیت شناخته می شود
- تب و لرز
- خارش شدید پوست
- خمیدگی بیش از حد ناخن انگشتان دست
- کاهش وزن قابل توجه
- ضعف عمومی و تحلیل رفتن عضلات
- خون در استفراغ و مدفوع
- خونریزی و کبودی راحت تر
- واکنش حساس تر بدن به الکل و مواد مخدر
هنگامی که علائم قابل توجه شود به این معنی است که بیماری به مرحله پیشرفته رسیده و مراجعه به پزشک اهمیت حیاتی دارد.
مراحل بیماری کبد الکلی
بیماری کبد الکلی دارای 4 مرحله اصلی است که عبارتند از :
1. بیماری کبد چرب الکلی
نوشیدن مقدار زیاد الکل می تواند باعث تجمع اسیدهای چرب در کبد شود. گاهی اوقات نوشیدن بیش از حد الکل در یک دوره کوتاه حتی کمتر از یک هفته ممکن است به این مسئله بینجامد.
این مرحله معمولا هیچ علامتی ندارد و اگر فرد از این مرحله به بعد از نوشیدن الکل اجتناب کند، بیماری اغلب قابل درمان می باشد.
2. هپاتیت الکلی
مصرف مداوم الکل به التهاب دائمی کبد منجر می شود. این مسئله می تواند بعد از چندین سال نوشیدن شدید یا در دوره های مصرف بیش از حد به طور حاد رخ دهد.
لازم به ذکر است هپاتیت اصطلاح عمومی است که برای تورم و التهاب کبد به هر علتی استفاده می شود و اگر فرد به مدت طولانی از نوشیدن الکل خودداری کند، این مرحله معمولا برگشت پذیر است.
3. فیبروز
فیبروز به دلیل تجمع انواع خاصی از پروتئین از جمله کلاژن در کبد رخ می دهد و در اکثر انواع بیماری مزمن کبدی دیده می شود.
ناگفته نماند اشکال خفیف تا متوسط فیبروز ممکن است برگشت پذیر باشد اما فیبروز و التهاب مداوم می تواند به سرطان کبد منجر شود.
5. سیروز
سیروز زمانی رخ می دهد که کبد برای مدت طولانی ملتهب باشد که به زخم و از دست دادن عملکرد این اندام منجر می شود.
این مرحله از بیماری می تواند تهدید کننده زندگی باشد و آسیب ناشی از آن برگشت ناپذیر است اما بیمار می تواند با اجتناب از مصرف الکل از آسیب بیشتر جلوگیری کند.
پرهیز مادام العمر از نوشیدن الکل عملکرد کبد را بهبود می بخشد اما آسیب دائمی و شدید ناشی از سیروز ممکن است به این معنی باشد که بیمار برای زنده ماندن به پیوند کبد نیاز دارد.
از آن جا که کبد در مرحله سیروز قادر به پردازش درست سموم نمی باشد، به داروها و الکل حساس تر می شود و مصرف الکل باعث تسریع تخریب این اندام و کاهش توانایی اش در جبران آسیب های فعلی می شود.
عوامل خطر زای بیماری کبد الکلی
برخی عوامل خطر زا خطر ابتلا به بیماری کبدی الکلی را افزایش می دهند.
به عنوان مثال افرادی که آبجو و مشروبات الکلی می نوشند ممکن است در مقایسه با افرادی که سایر نوشیدنی های الکلی مانند شراب مصرف می کنند بیشتر در معرض ابتلا به بیماری کبدی باشند.
همچنین گفته شده زنانی که بیش از 2 نوشیدنی در روز و مردانی که بیش از 3 نوشیدنی در روز برای بیش از 5 سال مصرف می کنند در معرض ابتلا به بیماری کبدی الکلی قرار دارند.
به علاوه متابولیسم الکل در بدن زنان نسبت به بدن مردان کندتر می باشد. همچنین به احتمال زیاد سریع تر به فیبروز، التهاب و آسیب کبدی به دنبال مصرف الکل دچار می شوند.
تحقیقات نشان داده زنان در مقایسه با مردان حتی با مصرف سطح برابر الکل، بیشتر در معرض تاثیر منفی الکل قرار دارند.
درمان بیماری کبد الکلی
اولین قدم در درمان بیماری کبد الکلی در هر مرحله، حذف الکل از رژیم غذایی می باشد.
ترک الکل
این اقدام می تواند به معکوس کردن برخی بیماری های کبدی در مراحل اولیه کمک کند. به عنوان مثال قطع نوشیدن الکل پس از تشخیص بیماری کبد چرب ممکن است این وضعیت را در عرض 2 تا 6 هفته معکوس کند.
به محض تشخیص بیماری کبد الکلی در هر مرحله نیز توصیه می شود فرد در باقی مانده عمر خود دیگر الکل ننوشد زیرا هر وضعیتی که با ترک الکل بهبود پیدا کند با شروع مجدد مصرف دوباره عود خواهد کرد.
از آن جا که اعتیاد به الکل می تواند ترک نوشیدن الکل را دشوارتر کند، لازم است این کار به تدریج انجام شود.
توجه داشته باشید کسانی که روزانه به طور منظم الکل زیادی می نوشند، نباید بدون مشورت با پزشک نوشیدن الکل را متوقف کنند. در این شرایط ترک الکل می تواند تهدید کننده زندگی باشد و لازم است برای ترک بی خطر الکل از یک متخصص پزشکی در این زمینه کمک گرفت.
لازم به ذکر است محدودیت روزانه توصیه شده برای زنان اجتناب از 1 نوشیدنی در روز و برای مردان 2 نوشیدنی در روز می باشد.
همچنین معمولا از درمان شناختی رفتاری و داروهایی به نام بنزودیازپین برای کاهش علائم ترک در افراد مبتلا به اعتیاد به الکل استفاده می شود.
به علاوه افراد معتاد به الکل گاهی برای نظارت دقیق تر در یک مرکز توان بخشی بستری می شوند و برای جلوگیری از مصرف دوباره الکل ممکن است نیاز به درمان مداوم داشته باشند.
از داروهایی مانند آکامپروسات، نالترکسون، توپیرامات، باکلوفن و دی سولفیرام نیز می توان برای جلوگیری از این مسئله استفاده کرد.
تغییر سبک زندگی
کاهش وزن و ترک سیگار از دیگر مواردی هستند که به این بیماران توصیه می شود زیرا اضافه وزن و استعمال دخانیات هر دو در تشدید بیماری کبد الکلی نقش دارند. مصرف روزانه مولتی ویتامین نیز معمولا توصیه می شود.
دارو درمانی
کورتیکو استروئیدها یا پنتوکسی فیلین ممکن است برای کاهش التهاب در افراد مبتلا به هپاتیت الکلی حاد که در بیمارستان تحت درمان هستند استفاده شود.
سایر داروهایی که احتمالا در درمان این شرایط مفید هستند و در حال حاضر در مرحله بررسی قرار دارند عبارتند از :
- پروبیوتیک ها و آنتی بیوتیک ها
- درمان با سلول های بنیادی
- داروهایی که مسیر التهاب را هدف قرار می دهند
پیوند کبد
در افراد مبتلا به نارسایی کبد، این اندام به طور کامل از کار می افتد و می تواند نتیجه بیماری کبد در مراحل پیشرفته باشد. در این حالت معمولا پیوند کبد تنها گزینه مطمئن برای افزایش طول عمر بیمار می باشد.
به طور کلی تنها افرادی که قادر به ترک الکل حداقل 6 ماه قبل از عمل می باشند و بیمارانی که از نظر بدنی در وضعیت سالم قرار دارند و می توانند عمل جراحی را تحمل کنند کاندید پیوند در نظر گرفته می شوند.
پیوند کبد نوعی روش درمانی پیچیده است که به در دسترس بودن اهدا کننده بستگی دارد. به علاوه مصرف داروهای تجویزی برای جلوگیری از پس زدن پیوند توسط بدن می تواند خطر ابتلا به عفونت های جدی و برخی سرطان ها را افزایش دهد.
لازم به ذکر است پیوند کبد اغلب به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته می شود و ترک الکل و درمان زود هنگام این عارضه بهترین راه برای افزایش احتمال معکوس یا کند کردن بیماری می باشد.
چشم انداز بیماری کبد الکلی
امید به زندگی در فرد مبتلا به بیماری کبد الکلی با پیشرفت بیماری به طور چشمگیری کاهش می یابد.
گفته شده به طور متوسط 1 نفر از هر 3 نفر مبتلا به پیشرفته ترین مرحله بیماری کبدی و سیروز بعد از 2 سال هنوز زنده می ماند.
در صورتی که بدن بتواند بیماری سیروز را کنترل کند، طول عمر معمول فرد 6 تا 12 سال خواهد بود. کسانی که شدت بیماری در آن ها کمتر است تا زمانی که از مصرف الکل خودداری کنند مدت بیشتری زنده خواهند ماند.
به طور کلی برخی مراحل این بیماری را می توان معکوس کرد و با قطع کامل نوشیدن الکل، امید به زندگی افزایش می یابد.
مواردی همچون سیگار نکشیدن، کنترل وزن بدن، مدیریت دیابت و هر گونه بیماری قلبی، کلیوی یا ریوی نیز در طولانی شدن و بهبود کیفیت زندگی از اهمیت زیادی برخوردار می باشند.
منبع: medicalnewstoday
