گردش خون ضعیف (به انگلیسی: Poor circulation) از اختلالات مربوط به گردش خون است که اگرچه به خودی خود یک بیماری محسوب نمی شود اما می تواند نشانه مشکلات جدی در سلامتی بدن باشد.
این وضعیت اغلب در اندام های انتهایی همچون دست و پاها رخ می دهد و هنگام درمان باید به علت زمینه ای ایجاد کننده آن نیز توجه داشت.
در ادامه قصد داریم درباره گردش خون ضعیف و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
گردش خون ضعیف چیست؟
سیستم گردش خون بدن مسئول ارسال خون، اکسیژن و مواد مغذی به سراسر بدن می باشد. در صورتی که جریان خون به قسمت خاصی از بدن کاهش پیدا کند ممکن است علائم گردش خون ضعیف ظاهر شود که طیف وسیعی از اختلالات را در بر می گیرد.
گردش خون ضعیف یک بیماری محسوب نمی شود بلکه به دلیل سایر مشکلات سلامتی رخ می دهد، به همین دلیل لازم است علاوه بر علائم، به درمان علل زمینه ای آن نیز توجه شود.
عوامل متعددی ممکن است در گردش خون ضعیف نقش داشته باشند که شایع ترین آن ها شامل چاقی، دیابت، بیماری های قلبی و مشکلات شریانی می باشد.
این وضعیت می تواند باعث بروز طیف گسترده ای از علائم شود که روی کیفیت زندگی فرد تاثیر منفی گذاشته و به عوارض جدی منجر می شوند.
علائم گردش خون ضعیف
علائم گردش خون ضعیف ممکن است چندان واضح نباشد اما این عارضه در هر حال یک وضعیت خطرناک محسوب می شود.
در ادامه به برخی از شایع ترین علائم گردش خون ضعیف اشاره خواهیم کرد که در صورت مشاهده هر یک از آن ها لازم است به پزشک مراجعه شود :
1. بی حسی و گز گز در اندام ها
یکی از رایج ترین علائم گردش خون ضعیف، بی حسی و گز گز در دست ها و پاها است.
وقتی عاملی باعث محدود شدن جریان خون شود و خون کافی به اندام ها نرسد ممکن است فرد احساس سوزن سوزن شدن در این نواحی داشته باشد.
2. سردی دست و پا
کاهش جریان خون باعث می شود دست ها و پاها بسیار سردتر از بقیه قسمت های بدن باشند.
در صورتی که خون نتواند با سرعت مناسب در بدن جریان پیدا کند، ممکن است نوسانات دما در پوست و پایانه های عصبی دست ها و پاها رخ دهد که به سرد شدن این نواحی منجر می شود.
3. ورم در اندام تحتانی
گردش خون ضعیف می تواند باعث تجمع مایع در نواحی خاصی از بدن شود. این وضعیت ادم نامیده می شود و اغلب در پاها رخ می دهد.
ادم ممکن است نشانه نارسایی قلبی باشد زیرا در این شرایط، قلب قادر به گردش خون کافی در سراسر بدن نمی باشد. همچنین می تواند به دلیل تجمع خون در این نواحی رخ دهد، در این صورت فشار ایجاد شده باعث می شود مایعات موجود در عروق خونی به بافت های اطراف نفوذ کرده و باعث بروز ادم شوند.
برخی علائم ادم عبارتند از :
- سنگینی و ورم
- پوست سفت و گرم
- سفت شدن مفاصل
- درد در نواحی آسیب دیده
برخی افراد با تنگ یا سفت شدن لباس ها یا جواهر آلات خود متوجه ادم می شوند. همچنین اگر فرد ناحیه آسیب دیده را فشار دهد ممکن است یک فرو رفتگی در پوست متورم ایجاد شود.
آسیت نوعی ادم است که به دلیل تجمع مایع حاوی پروتئین در شکم رخ می دهد و ممکن است علت آن مشکلات گردش خون یا سیروز کبدی باشد.
4. اختلال در عملکرد شناختی
گردش خون ضعیف می تواند روی عملکرد مغز تاثیر بگذارد و به از دست دادن حافظه و مشکل در تمرکز منجر شود. این علائم و سایر مشکلات شناختی ممکن است به دلایل زیر رخ دهند :
- کاهش جریان خون به مغز
- کاهش میزان خون پمپاژ شده در سراسر بدن
- تغییرات خاص در فشار خون
5. مشکلات گوارشی
هضم به جریان خون کافی نیاز دارد و گردش خون ضعیف ممکن است به تجمع چربی در دیواره رگ های خونی شکم منجر شود.
برخی مشکلات گوارشی مرتبط با کاهش جریان خون عبارتند از :
- دل درد
- اسهال
- مدفوع خونی، یبوست و گرفتگی
6. خستگی
جریان ضعیف خون روی سطح انرژی تاثیر می گذارد و باعث خستگی فرد می شود. به علاوه با ضعیف شدن جریان خون، قلب باید با قدرت بیشتری خون پمپاژ کند که به خستگی بیشتر منجر می شود.
7. درد مفاصل و گرفتگی عضلات
گردش خون ضعیف می تواند باعث درد در ناحیه دست و پا شود. دست و پاهای سرد ممکن است درد یا ضربان داشته باشند، به خصوص زمانی که جریان خون به حالت طبیعی برگشته و این نواحی شروع به گرم شدن می کنند.
لازم به ذکر است درد پای ناشی از گردش خون ضعیف اغلب هنگام نشستن یا ایستادن طولانی مدت بدتر می شود.
به علاوه زمانی که خون به خوبی در بدن گردش پیدا نمی کند، اکسیژن و مواد مغذی نمی توانند به طور موثر به بافت ها برسند که می تواند به سفتی و گرفتگی منجر شود.
8. تغییر رنگ پوست
هنگامی که خون کافی به بافت های بدن نمی رسد، پوست ممکن است رنگ پریده یا کبود به نظر برسد. همچنین در صورتی که خون از مویرگ ها نشت کند این نواحی بنفش رنگ شوند.
برخی نواحی که احتمالا تغییر رنگ پیدا می کنند عبارتند از :
- بینی
- لب
- گوش
- نوک سینه
- دست
- پا
9. زخم پا
گردش خون ضعیف می تواند روی توانایی بدن در التیام تاثیر گذاشته و به زخم شدن پاها منجر شود.
لازم به ذکر است زمانی که خون در رگ های پا جمع می شود، زخم ایجاد شده و باعث ورم در ناحیه زیرین پوست می شود.
10. وریدهای واریسی
گردش خون ضعیف باعث می شود وریدهای واریسی موجود نمایان شوند. رگ های واریسی بازگشت خون به قلب را سخت تر کرده و ممکن است با علائم زیر همراه باشند :
- احساس سنگینی در پاها
- درد در پاها
- خارش
- ورم
- رگ های به نظر گره خورده
رگ های واریسی در بین افرادی که دائما و به مدت طولانی می ایستند شایع تر است.
علت گردش خون ضعیف
بیماری های مختلف ممکن است در ایجاد گردش خون ضعیف نقش داشته باشند، از جمله :
1. آترواسکلروز
آترواسکلروز یکی از شایع ترین علل گردش خون ضعیف است که به دلیل تجمع پلاک در رگ های خونی به خصوص سرخرگ ها رخ می دهد. این مسئله در نهایت عروق را باریک و سفت کرده و باعث کاهش جریان خون می شود.
آترواسکلروز معمولا عروق مغز، قلب، پاها و دست ها را درگیر می کند.
2. دیابت
دیابت می تواند به مشکلات گردش خون و بیماری های مرتبط با آن مانند بیماری شریان محیطی منجر شود.
لازم به ذکر است سطح بالای قند خون به مرور زمان می تواند به رگ های خونی آسیب رسانده و باعث ایجاد پلاک شود. به همین دلیل کنترل سطح قند خون، فشار خون و کلسترول خون برای حفظ جریان خون سالم در افراد مبتلا به دیابت ضروری است.
3. لخته شدن خون
تشکیل لخته در رگ های خونی می تواند جریان خون را به یا از اندام ها یا بافت ها محدود کند و در برخی موارد باعث انسداد کامل جریان خون شود.
لخته خون ممکن است دردناک باشد و در صورت حرکت کردن به عواقب شدیدی منجر شود، از جمله:
- حمله قلبی
- سکته مغزی
- آمبولی در سرخرگ ریوی که به ریه آسیب می رساند
لخته های خون می توانند در هر نقطه ای از بدن تشکیل شده و به مشکلات گردش خون منجر شوند. با این حال تشخیص به موقع تاثیر خوبی در درمان موفقیت آمیز آن ها دارد.
4. اضافه وزن
اضافه وزن باعث افزایش سنگینی روی بدن می شود، به خصوص اگر فرد مدت زمان طولانی بنشیند یا بایستد. به علاوه خطر بروز مشکلات فشار خون و واریس را افزایش می دهد.
5. بیماری یا پدیده رینود
این بیماری باعث باریک شدن رگ های خونی می شود و محدود شدن جریان خون می تواند بی حسی، گز گز و احساس سرما در دست ها و پاها را به دنبال داشته باشد که با گذشت زمان ممکن است اثر آن تشدید شود.
6. سیگار حاوی تنباکو
سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماری های تاثیر گذار در گردش خون را افزایش می دهد، همچنین در جریان خون اختلال ایجاد می کند، به دیواره رگ های خونی آسیب می رساند و باعث ایجاد پلاک در سیاهرگ ها می شود.
موارد ذکر شده خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، سکته مغزی و حملات قلبی را افزایش می دهد.
تشخیص گردش خون ضعیف
گردش خون ضعیف معمولا با طیف وسیعی از بیماری ها همراه می باشد و پزشک قبل از تشخیص، به موارد زیر توجه می کند :
- علائم
- عوامل خطر زا
- بیماری های مرتبط
- سابقه پزشکی خانوادگی
- معاینه فیزیکی
احتمالا آزمایش های زیر نیز تجویز می شود:
- آزمایش قند خون برای تشخیص دیابت
- آزمایش خون برای تشخیص بیماری های التهابی
- سونوگرافی یا تصویر برداری سی تی اسکن برای بررسی رگ های خونی و لخته
- تست شاخص بازو – قوزک برای تشخیص بیماری شریانی محیطی
درمان گردش خون ضعیف
درمان گردش خون ضعیف به علت اصلی آن بستگی دارد اما تغییرات زیر در سبک زندگی می تواند کمک کننده باشد، از جمله :
- ترک سیگار
- کاهش وزن
- استفاده از یک رژیم غذایی سالم
پوشیدن جوراب های فشاری نیز ممکن است به کنترل درد و کاهش ورم در پاها کمک کند. همچنین برخی افراد از نتیجه شرکت در برنامه های ورزشی که برای بهبود گردش خون طراحی شده اند راضی بوده اند.
منبع: medicalnewstoday
