فولات یا فولیک اسید نوعی ویتامین B است که برای ساختن DNA، ترمیم DNA و تولید گلبول های قرمز خون (RBC) مورد استفاده قرار می گیرد.
اگر فولات کافی در رژیم غذایی خود ندارید ممکن است با کمبود فولات مواجه شوید. برخی نوشیدنی ها و غذاها مانند آب مرکبات و سبزیجات سبز تیره منابع خوبی از فولات هستند.
نخوردن فولات کافی می تواند در عرض چند هفته منجر به کمبود آن در بدن شود. همچنین در صورت داشتن یک بیماری یا جهش ژنتیکی که مانع از جذب یا تبدیل فولات به شکل قابل استفاده بدن می شود، کمبود رخ می دهد.
کمبود فولات می تواند باعث کم خونی شود. کم خونی وضعیتی است که در آن گلبول های قرمز بسیار کمی دارید. کم خونی می تواند بافت های شما را از اکسیژن مورد نیاز محروم کند زیرا گلبول های قرمز حامل اکسیژن هستند و همین ممکن است بر عملکرد آن ها تاثیر بگذارد.
مصرف فولات به ویژه در زنان در سنین باروری مهم است. کمبود فولات در دوران بارداری می تواند منجر به بی نظمی در هنگام تولد شود.
اکثر مردم فولات کافی را از غذا دریافت می کنند. در حال حاضر بسیاری از غذاها دارای فولات اضافی به شکل فولیک اسید – نسخه مصنوعی فولات – برای جلوگیری از کمبود آن هستند. با این وجود مصرف مکمل ها برای زنانی که ممکن است باردار شوند توصیه می شود.
در ادامه این مقاله با علل و علائم کمبود فولات در بدن و همچنین روش های درمان آن آشنا می شوید. با سومیتا همراه باشید؛
علائم کمبود فولات
- خستگی
- خاکستری شدن موها
- زخم های دهان
- تورم زبان
- مشکلات رشد
- نوروپاتی محیطی (نتیجه آسیب به یک یا چند گروه از اعصاب)
علائم کم خونی ناشی از کمبود فولات عبارتند از :
- خستگی مداوم
- ضعف
- بی حالی
- پوست رنگ پریده
- تنگی نفس
- تحریک پذیری
علل کمبود فولات
فولات یک ویتامین محلول در آب است. در آب حل می شود و در سلول های چربی شما ذخیره نمی شود. این بدان معنی است که شما باید فولات مصرف کنید زیرا بدن شما نمی تواند آن را ذخیره کند.
افراد مقادیر اضافی ویتامین های محلول در آب را در ادرار خود دفع می کنند.
علل کمبود فولات عبارتند از :
1. رژیم غذایی
رژیم غذایی کم میوه، سبزیجات تازه و غلات غنی شده دلیل اصلی کمبود فولات است. علاوه بر این پختن بیش از حد غذا گاهی اوقات می تواند ویتامین ها را از بین ببرد. اگر به اندازه کافی غذاهای غنی از فولات مصرف نکنید سطح فولات در بدن شما می تواند در عرض چند هفته کاهش یابد.
2. بیماری ها
بیماری هایی که بر جذب در دستگاه گوارش تاثیر می گذارد می تواند باعث کمبود فولات شود که عبارتند از :
- بیماری کرون
- بیماری سلیاک
- انواع خاصی از سرطان ها
- مشکلات کلیوی شدید که نیاز به دیالیز دارند
3. ژنتیک
برخی از افراد دارای یک جهش ژنتیکی هستند که بدن آن ها را از تبدیل صحیح و کارآمد فولات غذایی یا مکمل به شکل قابل استفاده آن متیل فولات باز می دارد.
4. عوارض داروها
برخی از داروها می توانند باعث کمبود فولات شوند :
- فنی توئین
- کوتریموکسازول
- متوترکسات
- سولفاسالازین
5. مصرف بیش از حد الکل
الکل در جذب فولات اختلال ایجاد می کند. همچنین باعث افزایش دفع فولات از طریق ادرار می شود.
عوامل خطر کمبود فولات
عواملی که ممکن است احتمال کمبود فولات را افزایش دهند عبارتند از :
- سوء مصرف الکل
- بارداری
- در سن باروری بودن
- خوردن غذاهای بیش از حد پخته شده
- داشتن یک رژیم غذایی فاقد ویتامین
- بیماری هایی مانند بیماری سلول داسی شکل
- وضعیت اجتماعی-اقتصادی پایین
- سالمندان ساکن در خانه سالمندان
- یک پلی مورفیسم ژنتیکی در ژن MTHFR
- سندرم های سوء جذب مانند بیماری سلیاک و بیماری التهابی روده
- داروهای خاص
کمبود فولیک اسید در بارداری چه خطراتی دارد؟
فولیک اسید برای بارداری بسیار مهم است. فولیک اسید می تواند به جلوگیری از برخی بی نظمی های تولد به نام نقص لوله عصبی در نوزادان کمک کند. نقص لوله عصبی جدی است زیرا بر نخاع یا مغز تاثیر می گذارد. تعدادی از نقص های لوله عصبی عبارتند از :
- اسپینا بیفیدا : این بیماری زمانی رخ می دهد که نخاع یا مغز کودک در رحم به طور کامل رشد نمی کند. نوزادانی که با اسپینا بیفیدا متولد می شوند ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند و اغلب فلج و سایر ناتوانی های جسمی دارند
- آنانسفالی : این بیماری زمانی ایجاد می شود که در آن مغز و جمجمه کودک به طور کامل در رحم تشکیل نمی شود. در بیشتر موارد نوزادان مبتلا به آنانسفالی مرده به دنیا می آیند یا مدت کوتاهی پس از تولد می میرند
عوارض کمبود فولات
فولات برای تولید طبیعی گلبول های قرمز مورد نیاز است. عوارض کمبود فولات ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- کم خونی مگالوبلاستیک به این معنی که گلبول های قرمز بزرگتر از حد طبیعی هستند و به طور کامل رشد نکرده اند
- سطح پایین گلبول های سفید و پلاکت ها
- بی نظمی های جدی هنگام تولد در نخاع و مغز جنین در حال رشد که به آن نقص لوله عصبی می گویند
- نوروپاتی محیطی
تشخیص کمبود فولات
کمبود فولات با آزمایش خون تشخیص داده می شود. پزشکان اغلب سطح فولات افراد باردار را در طول معاینات بارداری آزمایش می کنند.
کیت های تست تشخیص کمبود فولات در خانه نیز موجود است.
درمان کمبود فولات
درمان کمبود فولات شامل افزایش دریافت فولات در رژیم غذایی است. همچنین می توانید مکمل های فولات یا فولیک اسید مصرف کنید.
کسانی که دارای یک جهش ژنتیکی هستند که بر جذب فولات اثر می گذارد – معروف به MTHFR – باید فولات متیله مصرف کنند تا از کمبود آن جلوگیری کنند.
فولات اغلب با سایر ویتامین های B در مکمل ها ترکیب می شود. گاهی اوقات به این ویتامین ها ویتامین B کمپلکس می گویند.
افراد باردار باید به طور کامل از مصرف الکل خودداری کنند و افراد دیگری که کمبود فولات دارند باید مصرف الکل خود را کاهش دهند.
پیشگیری از کمبود فولات
برای جلوگیری از کمبود فولات از یک رژیم غذایی مغذی استفاده کنید. غذاهایی که حاوی مقادیر زیادی فولات هستند عبارتند از :
- سبزیجات برگدار و سبز رنگ مانند بروکلی و اسفناج
- کلم بروکسل
- نخود فرنگی
- مرکبات
- میوه هایی مانند موز و ملون ها
- آب گوجه فرنگی
- تخم مرغ
- لوبیا
- حبوبات
- قارچ
- مارچوبه
- کلیه
- گوشت جگر
- طیور
- صدف
- سبوس گندم
- غلات غنی شده
دوز توصیه شده فولات 400 میکروگرم در روز است. افرادی که باردار هستند باید مکمل فولات مصرف کنند. فولات برای رشد طبیعی جنین حیاتی است.
اگر MTHFR دارید باید از مصرف غذاهای غنی شده با فولیک اسید اجتناب کنید. انواع خاصی از این جهش ژنتیکی از تجزیه فولیک اسید به متیل فولات جلوگیری می کند.
افرادی که داروهایی مصرف می کنند که باعث کمبود فولات می شوند باید مکمل هم مصرف کنند اما مهم است که ابتدا با پزشک مشورت کنند.
منبع : healthline
