آرتریت تاکایاسو (به انگلیسی: Takayasu’s arteritis) از بیماری عروق خونی نه چندان شایع و نوعی واسکولیت است که در آن التهاب به بزرگ ترین سرخرگ بدن یعنی آئورت و انشعابات آن صدمه می زند.
این بیماری با علائمی همچون درد در ناحیه دست و قفسه سینه همراه بوده و می تواند به آنوریسم و پارگی سرخرگ، فشار خون بالا، نارسایی قلبی یا سکته منجر شود.
در ادامه قصد داریم درباره آرتریت تاکایاسو و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
آرتریت تاکایاسو چیست؟
آرتریت تاکایاسو یک نوع نادر از بیماری های واسکولیت (بیماری هایی که باعث التهاب عروق خونی می شوند) است که در آن التهاب به سرخرگ آئورت که خون را از قلب به سایر اندام های بدن می رساند و همچنین انشعابات آن صدمه می زند.
این عارضه می تواند روی سایر سرخرگ های بزرگ بدن نیز اثر گذاشته و باعث تنگ و ضعیف شدن آن ها شود که در نتیجه سرخرگ ها دچار برآمدگی یا آنوریسم شده و پارگی رخ می دهد.
علائم آرتریت تاکایاسو
اکثر علائم این بیماری مانند خستگی و درد قفسه سینه مبهم هستند و در بسیاری از بیماری های دیگر دیده می شوند.
پزشکان با توجه به علائم ظاهر شده در این بیماری مرحله آن را مشخص می کنند :
علائم مرحله 1
علائم در مرحله 1 بیماری به صورت زیر می باشد :
- خستگی
- کاهش وزن بدون دلیل و سریع
- درد عضلانی و مفاصل
- تب خفیف
آسیب به سرخرگ ها ممکن است مدت ها قبل از تشخیص بیماری شروع شده باشد و گاهی بیش از یک سال طول می کشد تا علائم وارد مرحله 2 شود.
علائم مرحله 2
با وارد شدن به مرحله 2 ممکن است علائم زیر نیز تجربه شود :
- ضعف یا درد در دست یا پا
- سبکی سر یا سر گیجه
- مشکل در تمرکز
- مشکلات بینایی
- فشار خون بالا
- تفاوت فشار خون بین دو بازو
- کم خونی
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
علائم مرحله 2 به دلیل کاهش جریان خون از قلب به اندام های خاص، ماهیچه ها و سایر بافت های بدن ایجاد می شود.
مرحله 3 با واضح تر شدن علائم مرحله 2 مشخص می شود که در واقع نتیجه ایجاد بافت اسکار در عروق خونی می باشد.
علت آرتریت تاکایاسو
علت بروز آرتریت تاکایاسو مشخص نیست اما به نظر می رسد این عارضه نوعی بیماری خود ایمنی می باشد که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سرخرگ های سالم حمله می کند.
عفونت باکتریایی یا ویروسی می تواند این واکنش را در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف ایجاد کند، با این حال این مسئله هنوز تایید نشده است.
عوامل خطر زای آرتریت تاکایاسو
آرتریت تاکایاسو سالانه حدود 2 تا 3 نفر در هر 1 میلیون نفر را درگیر می کند و در زنان بسیار بیشتر از مردان دیده می شود. به نظر می رسد خانم های کمتر از 40 سال و آسیایی تبار بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار دارند.
ان عارضه ممکن است به صورت خانوادگی نیز دیده شود.
عامل خطر زای دیگری برای آرتریت تاکایاسو معرفی نشده اما به نظر می رسد احتمال عود بیماری در افرادی که آن را با موفقیت درمان کرده اند وجود دارد.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
در صورت بروز احساس درد ناگهانی در قفسه سینه یا نفس نفس زدن لازم است فورا به اورژانس مراجعه شود. این علائم ممکن است نشانه حمله قلبی یا سایر مشکلات قلبی باشد.
همچنین در صورت مشاهده علائم سکته مغزی (موارد زیر) باید بلافاصله با اورژانس تماس گرفت :
- افتادگی یک سمت از صورت
- ضعف در یک یا هر دو دست
- مشکل در صحبت کردن
- سردرد ناگهانی و شدید
- از دست دادن هماهنگی
تشخیص آرتریت تاکایاسو
از آن جا که علائم آرتریت تاکایاسو به سایر مشکلات قلبی عروقی شباهت زیادی دارد تشخیص این بیماری چندان ساده نیست.
پزشک برای تشخیص ممکن است از آزمایش های مختلف جهت رد سایر بیماری ها و کسب اطلاعات بیشتر درباره بیماری استفاده کند. برخی از متداول ترین آزمایش ها برای تشخیص آرتریت تاکایاسو عبارتند از :
1. آنژیوگرافی
در این تکنیک پزشک یک کاتتر نازک و انعطاف پذیر به رگ وارد و رنگ مخصوصی به جریان خون تزریق می کند. سپس از اشعه ایکس برای مشاهده جریان خون در رگ ها و سرخرگ ها بهره می برد.
آنژیوگرافی به شناسایی رگ های خونی تنگ شده کمک می کند. در این بیماری معمولا بیش از یک سرخرگ دچار مشکل می شود.
2. ام آر آ (MRA)
در این روش به جای استفاده از کاتتر و اشعه ایکس از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر از عروق خونی استفاده می شود. رنگ کنتراست معمولاً به صورت وریدی تزریق می شود.
3. آزمایش خون
آزمایش خون برای شناسایی نشانگرهای التهاب در خون که مهم ترین علامت آرتریت تاکایاسو هستند استفاده می شود. یکی از مهم ترین این نشانگرها CRP می باشد.
درمان آرتریت تاکایاسو
درمان آرتریت تاکایاسو روی کاهش التهاب و جلوگیری از آسیب مداوم به دیواره های سرخرگ تمرکز دارد.
در موارد خفیف ممکن است به مصرف هیچ گونه دارویی نیاز نباشد اما در موارد جدی تر از داروهای زیر استفاده خواهد شد :
- داروهای کورتون مانند پردنیزون در دوزهای بالا به عنوان اولین داروها تجویز می شوند و طی چند هفته یا ماه های بعد مقدار مصرف آن ها به مرور کاهش می یابد
- داروهای سیتوتوکسیت مانند متوترکسات و آزاتیوپرین نیز در کاهش واکنش سیستم ایمنی بدن مفید هستند. این داروها معمولاً برای مقابله با بیماری سرطان استفاده می شوند
- ممکن است از داروهای بیولوژیکی در درمان آرتریت تاکایاسو استفاده شود. این داروها به شیوه متفاوتی روی سیستم ایمنی تاثیر می گذارند و از جمله آن ها می توان به ریتوکسیماب و اینفیلیکسیماب اشاره کرد که اختلالات سیستم ایمنی را مورد هدف قرار داده و در صورت عدم اثر بخش بودن سایر داروها ممکن است به تسکین علائم کمک کنند
در مواردی که دارو درمانی برای درمان مشکلات گردش خون کافی نباشد ممکن است نیاز به استفاده از روش های دیگر باشد، مانند :
- پیوند بای پس عروق کرونر : در صورتی که سرخرگ هایی که خون را به عضلات قلب می رسانند تا حد زیادی تنگ شده باشند ممکن است از این تکنیک استفاده شود که طی آن یک رگ خونی از نقاط دیگر بدن به سرخرگ مسدود در قلب متصل می شود و جریان خون در ناحیه انسداد را تغییر می دهد
- آنژیوگرافی بالون: در این روش یک کاتتر در رگ خونی قرار گرفته و به ناحیه سرخرگ مسدود هدایت می شود. در انتهای کاتتر یک بالون قرار دارد که بعد از قرار گرفتن در ناحیه مورد نظر باد می شود و به رفع انسداد سرخرگ کمک می کند. گاهی اوقات یک لوله مش منعطف به نام استنت در ناحیه باقی می ماند تا سرخرگ را باز نگه دارد
- ترمیم یا تعویض دریچه : آرتریت تاکایاسو می تواند به دریچه آئورت قلب آسیب برساند، در مواردی که بیماری باعث اختلال در عملکرد درست دریچه شده باشد احتمالا از تکنیک های ترمیم یا تعویض دریچه استفاده خواهد شد
عوارض آرتریت تاکایاسو
تشدید التهاب ناشی از آرتریت تاکایاسو می تواند اثرات منفی جدی روی سرخرگ ها بگذارد. در این حالت سرخرگ ها ضخیم، تنگ، ضعیف و سفت شده و ممکن است بافت اسکار داخل آن ها ایجاد شود.
این وضعیت بسته به شدت آسیب و سرخرگ خاصی که درگیر شده می تواند عوارض مختلف به دنبال داشته باشد، از جمله :
- سفت شدن سرخرگ ها : هنگامی که سرخرگ ها تنگ شده و انعطاف پذیری خود را از دست می دهند جریان خون به اندام ها و سایر بافت ها کاهش می یابد
- فشار خون بالا : کاهش جریان خون به کلیه ها معمولاً باعث افزایش فشار خون می شود
- میوکاردیت : التهاب عضله قلب می تواند به اختلالات ریتم قلب و سایر مشکلات منجر شود
- نارسایی قلبی : در این وضعیت عضله قلب بسیار ضعیف شده و قادر نخواهد بود خون را به خوبی به سراسر بدن پمپاژ کند
- سکته مغزی : در اثر قطع جریان خون به مغز سکته مغزی رخ می دهد که می تواند روی تکلم، مهارت های تفکر، کنترل حرکات بدن و سایر جنبه های سلامت فرد تاثیر بگذارد
- آنوریسم آئورت : زمانی که دیواره آئورت ضعیف و به سمت بیرون برآمده می شود آنوریسم رخ می دهد که خطر پارگی آئورت و خونریزی کشنده را به دنبال دارد
- حمله قلبی : زمانی که جریان خون به عضله قلب کاهش می یابد حمله قلبی اتفاق می افتد، این عارضه می تواند آسیب دائمی به بافت عضله قلب را به دنبال داشته باشد
آرتریت تاکایاسو در بارداری
آرتریت تاکایاسو می تواند چالش های زیادی برای باروری و دوران بارداری به همراه داشته باشد. اگرچه افراد مبتلا به این بیماری هنوز می توانند بارداری سالمی داشته باشند اما برخی داروهایی که برای درمان این عارضه استفاده می شود ممکن است در باردار شدن و بارداری سالم مشکل ایجاد کند.
بنابراین خانم های مبتلا به آرتریت تاکایاسو که قصد باردار شدن دارند لازم است در مورد درمان و نحوه پیشگیری از عوارض بارداری با پزشک خود مشورت کنند.
چشم انداز آرتریت تاکایاسو
آرتریت تاکایاسو معمولا با دارو درمانی قابل کنترل است با این حال داروهای مورد استفاده برای این بیماری بسیار قوی هستند و ممکن است عوارض جانبی بالقوه ای داشته باشند.
برای بهبود کیفیت زندگی در این بیماران لازم است در مورد روش های کاهش عوارض جانبی داروها و همچنین اثر بخش بودن یا نبودن مصرف روزانه دوز پایین آسپرین با پزشک مشورت شود.
استفاده از سبک زندگی سالم برای سلامت قلب بسیار مهم است. به عنوان مثال سیگار می تواند به عروق خونی آسیب بزند و ترک آن برای جلوگیری از این وضعیت مفید باشد.
مواردی همچون ورزش منظم و رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین های بدون چربی نیز برای بیماران مبتلا به آرتریت تاکایاسو از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
منبع: healthline
