بیماری کرون چیست؟

بیماری کرون (به انگلیسی: Crohn’s disease) نوعی بیماری التهابی روده است که اگرچه در سراسر دنیا شایع است و افراد زیادی از آن رنج می برند اما هنوز اطلاعات زیادی درباره آن به دست نیامده است. محققان درباره علت دقیق این بیماری، این که چه کسانی بیشتر به آن دچار می شوند یا چگونه می توان آن را کنترل کرد به نتایج قطعی دست نیافته اند.

این بیماری با علائم ناراحت کننده ای همچون اسهال و کاهش وزن همراه است که ممکن است بسیار خفیف و جزئی بوده یا تا حدی شدید شوند که فرد در امور روزمره خود احساس ناتوانی کند.

در ادامه قصد داریم درباره علل، علائم و درمان بیماری کرون صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید.

بیماری کرون چیست؟

بیماری کرون از بیماری های التهابی روده است که معمولا در روده کوچک و روده بزرگ رخ می دهد و می تواند روی هر بخش از دستگاه گوارشی، از دهان گرفته تا مقعد، تاثیر بگذارد.

شدت بیماری کرون می تواند خفیف، متوسط و یا حتی ناتوان کننده باشد و علائم آن در افراد مختلف متفاوت است. این علائم ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند و در موارد شدیدتر باعث ایجاد عوارض تهدید کننده زندگی شوند.

علت بیماری کرون

همان طور که گفتیم علت این بیماری هنوز مشخص نیست اما ممکن است عوامل زیر در ابتلای به آن تاثیر داشته باشند :

سیستم ایمنی بدن
ژن ها
عوامل محیطی

به نظر می رسد تا 20 درصد افرادی که به بیماری کرون مبتلا می شوند در یکی از اعضای خانواده خود مثلا پدر یا مادر، فرزند، خواهر یا برادر سابقه این بیماری را داشته اند.

برخی موارد خاص ممکن است روی شدت علائم این بیماری اثر گذار باشد، از جمله :

سیگار کشیدن
سن
این که آیا راست روده نیز درگیر است یا خیر
مدت زمان ابتلا به این بیماری

افراد مبتلا به کرون به احتمال زیاد به عفونت های روده ای ناشی از باکتری ها، ویروس ها، انگل ها و قارچ ها مبتلا می شوند که می تواند روی شدت علائم و عوارض بیماری اثر بگذارد. به علاوه این بیماری و تکنیک های درمانی مورد استفاده برای آن با تاثیر روی سیستم ایمنی بدن ممکن است باعث بدتر شدن این نوع عفونت ها شوند.

عفونت مخمر در بیماری کرون شایع است و می تواند ریه ها و دستگاه روده ای را درگیر کند. مهم است که این عفونت ها برای جلوگیری از عوارض بعدی به موقع تشخیص داده شده و با داروهای ضد قارچ درمان شوند.

علائم بیماری کرون

علائم بیماری کرون اغلب به تدریج ایجاد و برخی از آن ها به مرور زمان بدتر می شوند. به ندرت ممکن است علائم به طور ناگهانی و به طور چشمگیری ظاهر شوند.

اولین علائم بیماری کرون می تواند شامل موارد زیر باشد :

اسهال
گرفتگی شکم
خون در مدفوع
تب
خستگی
کاهش اشتها
کاهش وزن
احساس این که حتی بعد از مدفوع روده ها خالی نیستند
احساس نیاز مکرر به مدفوع

نکته : گاهی ممکن است این علائم با نشانه های بیماری های دیگر مانند مسمومیت غذایی، ناراحتی معده یا آلرژی اشتباه گرفته شوند، در صورت ادامه علائم به پزشک مراجعه کنید.

علائم بیماری کرون ممکن است با پیشرفت بیماری تشدید شوند، برخی علائم آزاردهنده تر عبارتند از :

فیستول اطراف مقعدی که باعث بروز درد و تخلیه در نزدیکی مقعد می شود
زخم های گوارشی که ممکن است در هر جایی از دهان تا مقعد ایجاد شوند
التهاب مفاصل و پوست
تنگی نفس یا کاهش توانایی ورزش کردن به دلیل کم خونی

توجه : تشخیص به موقع بیماری کرون می تواند از عوارض شدید جلوگیری و به درمان بهتر بیماری کمک کند.

تشخیص بیماری کرون

متاسفانه هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص بیماری کرون کافی نیست و پزشک معمولا با رد کردن هر علت احتمالی دیگر برای علائم ایجاد شده شروع می کند تا زمانی که مطمئن شود علت آن ها فقط می تواند بیماری کرون باشد.

برای این منظور پزشک احتمالا از چند نوع آزمایش کمک خواهد گرفت، از جمله :

آزمایش خون که به پزشک کمک کند تا هر نشانه مرتبط با یک مشکل احتمالی مانند کم خونی و التهاب را پیدا کند
آزمایش مدفوع که برای تشخیص خون در دستگاه گوارش استفاده می شود
آندوسکوپی که گاهی برای داشتن تصویر بهتر از بخش داخلی دستگاه گوارش فوقانی مورد استفاده قرار می گیرد
کولونوسکوپی که ممکن است برای بررسی وضعیت روده بزرگ پیشنهاد شود
آزمایش های تصویر برداری مانند سی تی اسکن و ام آر آی که جزئیات بیشتری در اختیار پزشک قرار داده و به او امکان مشاهده نواحی خاصی از بافت ها و اندام های داخلی را می دهند
نمونه برداری حین آندوسکوپی یا کولونوسکوپی که ممکن است برای بررسی دقیق بافت روده ای نیاز باشد

در صورتی که پزشک بعد از انجام همه آزمایش ها و بررسی نتایج آن ها بتواند علل احتمالی دیگر علائم را رد کند، احتمالا به این نتیجه می رسد که فرد به بیماری کرون مبتلا شده است. ممکن است در آینده نیاز به تکرار برخی آزمایش ها باشد تا پیشرفت بیماری کنترل شود.

درمان بیماری کرون

در حال حاضر درمانی برای بیماری کرون وجود ندارد اما به خوبی می توان آن را کنترل کرد و گزینه های درمانی مختلف برای کاهش شدت و دفعات پدیدار شدن علائم وجود دارد.

داروها

داروهای متعددی برای درمان بیماری کرون عرضه شده است. پزشک معمولا از داروهای ضد اسهال و ضد التهاب برای این منظور استفاده می کند، گزینه های پیشرفته تر شامل داروهای بیولوژیکی می باشد که از سیستم ایمنی بدن برای مقابله با بیماری استفاده می کنند.

این که پزشک چه دارو یا داروهایی تجویز کند به علائم، سابقه بیماری، شدت وضعیت و نحوه واکنش بدن به درمان بستگی دارد. برخی داروهای رایج عبارتند از :

1. داروهای ضد التهاب

پزشکان معمولا از دو نوع داروی ضد التهاب استفاده می کنند که شامل 5 آمینو سالیسیلات خوراکی و کورتون می باشد. داروهای ضد التهاب اغلب در خط مقدم درمان کرون هستند و اغلب زمانی که علائم خفیف و عود بیماری به ندرت رخ می دهد تجویز می شوند.

کورتون برای موارد شدیدتر است اما فقط برای مدت کوتاهی مصرف می شود.

2. تعدیل کننده های سیستم ایمنی

سیستم ایمنی بیش از حد فعال باعث بروز التهاب می شود که می تواند به ایجاد علائم بیماری کرون منجر شود. داروهایی که روی سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارند (تعدیل کننده های سیستم ایمنی) احتمالا به کاهش واکنش التهابی سیستم ایمنی کمک خواهند کرد.

3. آنتی بیوتیک ها

برخی پزشکان معتقد هستند آنتی بیوتیک ها می توانند به کاهش علائم کرون و برخی عوامل احتمالی آن ها کمک کنند.

به عنوان مثال آنتی بیوتیک ها برای کاهش تخلیه و بهبود فیستول ها که نوعی اتصالات غیر طبیعی میان بافت ها و از عوارض کرون هستند مفید می باشند، همچنین می توانند باکتری های بد موجود در روده را که در بروز التهاب و عفونت نقش دارند از بین ببرند.

4. درمان های بیولوژیکی

اگر فرد به کرون شدید مبتلا باشد پزشک ممکن است از یکی از روش های درمانی بیولوژیک برای درمان التهاب و عوارض ایجاد شده استفاده کند. داروهای بیولوژیک می توانند پروتئین های خاص عامل تحریک و بروز التهاب را مهار کنند.

تغییرات رژیم غذایی

غذا باعث ابتلا به کرون نمی شود اما می تواند با تحریک عوامل در شعله ور شدن آن نقش داشته باشد.

بعد از تشخیص کرون توسط پزشک، احتمالا توصیه می شود به یک متخصص تغذیه حرفه ای مراجعه کنید تا درباره این که غذا چگونه می تواند روی علائم شما اثر بگذارد و چه تغییراتی در رژیم غذایی به مقابله با بیماری کمک خواهد کرد اطلاعات بیشتری به دست آورید.

در آغاز احتمالا لازم است یک دفترچه یادداشت تهیه کرده و جزئیات خوراکی هایی که مصرف می کنید و احساسی که در شما ایجاد می کنند را یادداشت کنید. متخصص تغذیه با اطلاعات به دست آمده به شما کمک می کند تغییرات مثبت در تغذیه خود ایجاد کنید. این تغییرات برای افزایش جذب مواد مغذی از خوراکی های مصرفی و کاهش اثرات جانبی منفی برخی مواد غذایی مفید هستند.

از آن جا که بیماری کرون می تواند بخش های مختلفی از دستگاه گوارش را درگیر کند برنامه غذایی مناسب ممکن است از بیماری به بیماری دیگر متفاوت باشد.

از جمله توصیه های تغذیه ای برای بیماران مبتلا به کرون می توان به موارد زیر اشاره کرد :

تنظیم مقدار فیبر مصرفی : برخی افراد به رژیم غذایی با فیبر و پروتئین بالا نیاز دارند، اما برای برخی دیگر ممکن است ضایعات غذایی بیش از حد ناشی از خوراکی های با فیبر بالا مانند میوه ها و سبزیجات باعث تشدید علائم بیماری های دستگاه گوارش شود. در این صورت احتمالا نیاز به کاهش مصرف غذاهای پر فیبر می باشد.
کاهش مصرف چربی : بیماری کرون ممکن است در توانایی تجزیه و جذب چربی توسط بدن تداخل ایجاد کند. این چربی های اضافه از روده کوچک به روده بزرگ منتقل شده و می توانند باعث اسهال شوند.
کاهش مصرف لبنیات : در بیماری کرون ممکن است هضم برخی محصولات لبنی دشوار باشد و باعث بروز ناراحتی معده، گرفتگی شکم و اسهال در برخی افراد شود.
نوشیدن آب : بیماری کرون می تواند روی توانایی بدن در جذب آب از دستگاه گوارش تاثیر منفی بگذارد که نتیجه آن کم آبی بدن است. در صورت ابتلا به اسهال یا خونریزی خطر کم آبی افزایش می یابد.
استفاده از مکمل های ویتامین و مواد معدنی : بیماری کرون می تواند روی توانایی روده در جذب درست مواد مغذی خوراکی ها تاثیر بگذارد، به همین دلیل ممکن است مصرف غذاهای مغذی برای تامین نیازهای بدن کافی نباشد. درباره مصرف مکمل های مناسب با پزشک مشورت کنید.

عمل جراحی

اگر درمان های کمتر تهاجمی و تغییر در سبک زندگی علائم بیماری را بهبود نبخشد یا عوارض جانبی به قدری شدید باشد که با روش های معمولی نتوان آن ها را درمان کرد ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد.

جراحی آخرین گزینه درمان محسوب می شود و گفته شده حدود 75 درصد افراد مبتلا به بیماری کرون در برخی دوره های زندگی خود به عمل جراحی نیاز خواهند داشت.

برخی انواع جراحی شامل جدا کردن قسمت های آسیب دیده دستگاه گوارش و اتصال مجدد بخش های سالم است و برخی دیگر با هدف ترمیم بافت های آسیب دیده، مدیریت بافت اسکار یا درمان عفونت های شدید انجام می شود.

انواع عمل جراحی در بیماری کرون عبارت است :

استریکچرپلاستی : در این روش برای کاهش اثرات زخم یا آسیب به بافت، بخش هایی از روده گشاد یا تنگ می شود.
رزکسیون (برداشتن روده) : در این روش بخش آسیب دیده روده جدا و بخش های سالم روده به هم وصل می شوند.
اوستومی (کولوستومی) : در این روش با ایجاد یک شکاف راهی بین پوست شکم و روده بزرگ باز می شود تا ضایعات دفع شوند. این تکنیک معمولا زمانی که بخشی از روده بزرگ یا روده کوچک برداشته شده و پزشک بخواهد به روده ها فرصت بهبودی بدهد انجام می شود که ممکن است به صورت دائمی یا موقتی باشد.
کولستومی : در این تکنیک بخش هایی از روده بزرگ که آسیب دیده اند جدا می شود.
پروکتوکولکتومی : طی این عمل جراحی، روده بزرگ و راست روده برداشته می شوند و در طول انجام آن به کولوستومی (ایجاد سوراخ در روده بزرگ برای تخلیه ضایعات) نیز نیاز خواهد بود.

عمل جراحی برای بیماری کرون اگرچه به تسکین علائم کمک می کند اما ممکن است خطراتی نیز به همراه داشته باشد.

درمان های خانگی بیماری کرون

بسیاری از افراد از داروهای مکمل و جایگزین برای بیماری های مختلف از جمله بیماری کرون استفاده می کنند اما سازمان غذا و داروی آمریکا این داروها را تایید نکرده است. بنابراین در صورت تمایل به استفاده از هر گونه مکمل غذایی یا داروی گیاهی حتما با پزشک مشورت کنید.

معروف ترین درمان های جایگزین برای بیماری کرون عبارتند از :

پروبیوتیک ها : باکتری های زنده ای هستند که به بهبود باکتری های خوب دستگاه روده ای کمک می کنند و برای پیشگیری از بر هم خوردن تعادل طبیعی روده و شعله ور شدن علائم بیماری کرون توسط میکرو ارگانیسم ها مفید هستند.
پری بیوتیک ها : مواد بالقوه مفیدی که در گیاهانی همچون مارچوبه، موز، کنگر فرنگی و تره فرنگی یافت می شوند و به تغذیه باکتری های خوب روده و افزایش تعداد آن ها کمک می کنند. پری بیوتیک ها به صورت مکمل نیز در دسترس هستند.
روغن ماهی : ماده سرشار از امگا 3 که می تواند روی بیماری کرون تاثیر مثبت داشته باشد. برای این منظور می توان از ماهی های روغنی مانند ماهی سالمون و خال مخالی که سرشار از امگا 3 هستند یا مکمل های روغن ماهی بهره برد.
مکمل های غذایی : بسیاری از مردم بر این باورند که گیاهان دارویی، ویتامین ها و مواد معدنی خاص قادر هستند علائم انواع بیماری ها از جمله التهاب مرتبط با بیماری کرون را تسکین دهند.
آلوئه ورا : به نظر می رسد گیاه آلوئه ورا خواص ضد التهابی قوی دارد و از آن جا که التهاب یکی از مهم ترین عوامل بروز بیماری کرون است، مردم اغلب از آلوئه ورا به عنوان یک ضد التهاب طبیعی استفاده می کنند، اگرچه این موضوع هنوز اثبات نشده است.
طب سوزنی : طبق یک نظریه، طب سوزنی ممکن است باعث افزایش ترشح اندورفین در مغز شود، این ماده شیمیایی درد را مهار کرده و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند. طب سوزنی احتمالا درد معده، اسهال و التهاب را کاهش می دهد.

توجه داشته باشید در صورت استفاده از هر گونه درمان مکمل یا جایگزین و یا داروهای بدون نسخه به پزشک اطلاع دهید. برخی از این مواد می توانند روی اثر بخشی داروها یا سایر تکنیک های درمانی اثر بگذارند و تداخل ایجاد شده در برخی موارد کشنده است.

انواع بیماری کرون

شش مورد بیماری کرون وجود دارد که با توجه به ناحیه درگیر دسته بندی شده اند :

بیماری کرون معده ای روده ای : این نوع کرون بیشتر معده و دوازدهه را که اولین قسمت از روده کوچک است تحت تاثیر قرار می دهد. حدود 5 درصد افراد مبتلا به بیماری کرون به این نوع دچار هستند.
بیماری کرون ژزنوایلئیت : این نوع کرون در بخش دوم روده که تهی روده نام دارد رخ می دهد و مانند مورد اول از انواع کمتر رایج محسوب می شود.
بیماری کرون ایلئیت : در این نوع کرون التهاب در بخش آخر روده کوچک به نام دراز روده ایجاد می شود که حدود 30 درصد افراد مبتلا به بیماری کرون از آن رنج می برند.
بیماری کرون ایلئو کولیت : این نوع کرون روی دراز روده و روده بزرگ تاثیر می گذارد و شایع ترین نوع کرون است، تقریبا 50 درصد افراد مبتلا به بیماری کرون به این نوع دچار هستند.
کرون کولیتی : این نوع کرون که حدود 20 درصد افراد مبتلا به کرون از آن رنج می برند تنها روده بزرگ را درگیر می کند. هر دو کولیت روده و کرون کولیتی تنها روی روده بزرگ اثر می گذارند اما کرون کولیتی می تواند لایه های عمیق تر دیواره داخلی روده ای را نیز درگیر کند.
بیماری کرون اطراف مقعدی : این نوع حدود 30 درصد افراد مبتلا به کرون را درگیر می کند و اغلب شامل فیستول یا ارتباط غیر طبیعی بین بافت ها، عفونت های عمیق بافتی و همچنین زخم هایی در پوست اطراف مقعد می باشد.

مقایسه بیماری کرون و کولیت روده

بیماری کرون و کولیت روده هر دو از انواع بیماری های التهابی روده هستند که به دلیل خصوصیات مشابه گاهی با هم اشتباه گرفته می شوند. از جمله شباهت های این دو بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد :

هر دو بیماری با علائمی همچون اسهال، درد و گرفتگی شکم، خونریزی مقعدی، کاهش وزن و خستگی همراه هستند
هر دو بیشتر در افراد 15 تا 35 ساله و افراد با سابقه خانوادگی بیماری دیده می شوند
به طور کلی بیماری های التهابی روده مردان و زنان را به یک اندازه درگیر می کنند اما با توجه به سن ممکن است متفاوت باشد
دانشمندان در حال حاضر از علت دقیق هیچ یک از این دو بیماری اطلاع ندارند اما در هر دو مورد، سیستم ایمنی بدن یکی از عوامل خطرزای اصلی می باشد

از جمله تفاوت های این دو بیماری نیز می توان به موارد زیر اشاره کرد :

کولیت روده فقط روده بزرگ را تحت تاثیر قرار می دهد در حالی که بیماری کرون می تواند روی هر قسمت از دستگاه گوارش از دهان گرفته تا مقعد تاثیر بگذارد
کولیت روده تنها روی خارجی ترین لایه بافت دیواره روده بزرگ که مخاط نامیده می شود اثر می گذارد اما بیماری کرون می تواند همه لایه های بافت روده ای – از لایه سطحی گرفته تا عمیق ترین لایه – را تحت تاثیر قرار دهد

کولیت روده تنها یکی از انواع التهاب روده بزرگ است، علاوه بر آن چندین نوع کولیت دیگر نیز وجود دارد که از نظر نوع التهاب و آسیب روده ای با کولیت روده تفاوت هایی دارند.

آمار و ارقام چه می گوید؟

افراد سیگاری دو برابر دیگران به این بیماری مبتلا می شوند
در صورت درمان بیماری از طریق دارو یا جراحی، نیمی از افراد مبتلا به کرون طی 5 سال بعد از زمان تشخیص بهبود می یابند یا علائم بسیار خفیف تجربه می کنند
حدود 11 درصد افرادی که به بیماری کرون مبتلا هستند به یک بیماری فعال مزمن نیز دچار خواهند شد
این بیماری در مردان و زنان تقریبا یک اندازه رخ می دهد
از هر 3 نفر مبتلا، 2 نفر قبل از 40 سالگی تشخیص داده می شوند

بیماری کرون در کودکان

در اکثر بیماران مبتلا به کرون، بیماری در دهه 20 و 30 سالگی تشخیص داده می شود اما به آن معنا نیست که کودکان هرگز به بیماری های التهاب روده ای دچار نشوند. گفته شده علائم در 1 مورد از هر 4 مورد ابتلا در سنین کمتر از 20 سال دیده می شود.

در بین انواع بیماری کرون، کرون کولیت که تنها روده بزرگ را درگیر می کند در کودکان و نوجوانان شایع تر است، به همین دلیل تا زمانی که کودک علائم دیگری نشان ندهد تمایز این بیماری و کولیت روده دشوار می باشد.

درمان صحیح کرون در کودکان بسیار مهم است زیرا کرون درمان نشده می تواند به تاخیر در رشد و ضعیف شدن استخوان های کودک منجر شود، همچنین ممکن است باعث مشکلات عاطفی قابل توجه در این مرحله از زندگی شود.

روش های درمانی مورد استفاده در این موارد عبارتند از :