اختلالات اضطراب چیست؟

اختلالات اضطراب چیست؟
اختلالات اضطراب چیست؟

اختلالات اضطراب (به انگلیسی: Anxiety disorders) به گروهی از مشکلات روانی گفته می شود که با برخی علائم روانی همچون عصبی شدن بیش از حد، ترس، دلهره و نگرانی و همچنین برخی نشانه های جسمی همراه می باشد.

این اختلال با اضطراب معمولی که همه افراد کم و بیش در شرایط خاص آن را تجربه می کنند تفاوت دارد و جزو شایع ترین بیماری های روانی محسوب می شود که بسیاری از مردم دنیا از آن رنج می برند اما تعداد کمی از افراد برای تشخیص و درمان آن اقدام می کنند.

در ادامه قصد داریم به معرفی اختلالات اضطراب و علل، علائم و روش های درمان آن بپردازیم. با سومیتا همراه باشید؛

اختلالات اضطراب چیست؟

اضطراب یک حس طبیعی و در اکثر موارد سالم است که همه مردم در دوره هایی از زندگی خود آن را تجربه می کنند اما برخی افراد ممکن است به طور دائمی دچار سطحی از اضطراب باشند که در این صورت این مسئله می تواند به یک اختلال پزشکی تبدیل شود.

به طور کلی اضطراب به عنوان احساسی که با تنش، افکار نگران کننده و تغییرات جسمی همچون افزایش فشار خون همراه است تعریف می شود.

اختلالات اضطراب نحوه پردازش احساسات و رفتار فرد را تغییر داده و علاوه بر علائم روحی و روانی، به علائم جسمی نیز منجر می شوند. اضطراب خفیف ممکن است مبهم و ناراحت کننده باشد در حالی که اضطراب شدید تاثیر جدی روی زندگی روزمره فرد می گذارد.

این که افراد بتوانند تفاوت بین احساس ناشی از اضطراب معمولی و یک اختلال اضطرابی را که نیاز به مراقبت های پزشکی دارد تشخیص دهند کمک زیادی به تشخیص و درمان این بیماری دارد.

تفاوت اضطراب و اختلالات اضطراب

اگرچه اضطراب می تواند پریشانی و احساسات بد به همراه داشته باشد اما همیشه یک مشکل پزشکی محسوب نمی شود. در ادامه به تفاوت اضطراب و اختلالات اضطرابی پرداخته ایم :

اضطراب

زمانی که یک شخص با عوامل بالقوه مضر یا نگران کننده روبرو می شود داشتن حس اضطراب نه تنها طبیعی است بلکه برای حفظ بقا ضروری می باشد.

بشر از روزهای نخستین زندگی اش روی کره زمین با چالش های اضطراب آور روبرو بوده است، به عنوان مثال زمانی که انسان مورد حمله درندگان قرار می گرفت یا نزدیک شدن خطر را احساس می کرد علائم هشدار در بدنش فعال شده و به او امکان فرار به موقع را می داده است.

این علائم هشدار شامل افزایش ضربان قلب، تعریق و افزایش حساسیت به محیط اطراف می باشد.

احساس خطر به طور طبیعی باعث افزایش آدرنالین در بدن می شود که نوعی هورمون و پیام رسان شیمیایی در مغز است و به نوبه خود واکنش “جنگ و گریز” در انسان ایجاد می کند. این واکنش انسان را برای مقابله فیزیکی با خطر یا فرار از تهدیدهای احتمالی آماده می سازد.

در گذشته های دور عمده نگرانی انسان ها فرار از حیوانات درنده و خطرات قریب الوقوع در طبیعت بوده اما امروزه اضطراب ها معمولا حول و حوش مسائل دیگری همچون کار، پول، زندگی خانوادگی، سلامتی و غیره می چرخد. در این شرایط اگرچه نیاز به واکنش “جنگ و گریز” در بدن نمی باشد اما توجه شخص کاملا درگیر می شود.

احساس عصبی بودن و آشفتگی که فرد قبل از یک رخداد مهم در زندگی اش یا قرار گرفتن در شرایط دشوار تجربه می کند در واقع بازتابی از واکنش “جنگ و گریز” است که هنوز هم می تواند برای بقا مهم باشد.

به عنوان مثال اضطرابی که فرد هنگام عبور از خیابان و برخورد با یک اتومبیل تجربه می کند نشان می دهد که انسان هنوز به طور غریزی به دنبال راهی برای جلوگیری از خطر می باشد.

اختلالات اضطراب

در برخی موارد مدت زمان یا شدت اضطرابی که فرد تجربه می کند ممکن است با عامل اصلی محرک یا فشار روانی ایجاد کننده آن متناسب نباشد و حتی به علائم جسمی همچون افزایش فشار خون و حالت تهوع منجر شود که فراتر از یک اضطراب معمولی می باشد و آن را به یک اختلال اضطرابی تبدیل می کند.

گفته شده افرادی که به اختلالات اضطراب مبتلا هستند مدام دچار افکار ناراحت کننده ای می شوند که به طور ناخواسته به ذهن آن ها وارد می شود و می تواند عملکرد فرد در زندگی روزمره را دچار اختلال کند.

علائم اختلالات اضطراب

اگرچه انواع مختلف اختلالات اضطراب علائم گوناگون دارند اما علائم اختلال اضطراب عمومی اغلب شامل موارد زیر می باشد :

  • بی قراری و عصبی بودن
  • نگرانی غیر قابل کنترل
  • افزایش تحریک پذیری
  • مشکلات تمرکز
  • مشکلات خواب مانند بی خوابی یا از خواب پریدن مکرر

بسیاری از ما در زندگی روزمره خود این علائم را به صورت طبیعی تجربه می کنیم اما در افراد مبتلا به اختلالات اضطراب عمومی شدیدتر بوده و به طور دائمی وجود دارند.

اختلال اضطراب عمومی ممکن است به صورت یک نگرانی مبهم، ناراحت کننده یا اضطراب شدیدتری که زندگی روزمره را مختل می کند ظاهر شود.

انواع اضطراب

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات بهداشت روان (DSM) در ویرایش پنجم خود، اختلالات اضطرابی را به چند نوع اصلی طبقه بندی کرده است.

در نسخه های قبلی DSM اختلالات اضطرابی مواردی همچون اختلال وسواس فکری عملی، اختلال استرس پس از سانحه و اختلال استرس حاد را شامل می شده اما در ویرایش های جدید، این مشکلات روانی از اختلالات اضطرابی جدا شده اند.

در حال حاضر اختلالات اضطراب شامل موارد زیر می باشند :

1. اختلال اضطراب عمومی

نوعی اختلال مزمن است که شامل نگرانی و اضطراب بیش از حد و طولانی مدت درباره اتفاقات، چیزها و شرایط زندگی می باشد.

این اختلال شایع ترین نوع است و افراد مبتلا به آن همیشه قادر به شناسایی علت اضطراب خود نیستند.

2. اختلال هراس

در اختلال هراس فرد به طور ناگهانی یا کوتاه مدت دچار وحشت و دلهره شدید می شود و ممکن است مواردی همچون رعشه، گیجی، سر گیجه، حالت تهوع و مشکلات تنفسی را تجربه کند.

حملات هراس معمولا بعد از شروع به سرعت تشدید می شوند و بعد از 10 دقیقه به اوج خود می رسند اما ممکن است ساعت ها ادامه داشته باشند.

این نوع اختلال در اکثر موارد بعد از اتفاقات ترسناک یا استرس طولانی مدت رخ می دهد اما همیشه به وجود محرک خاص نیاز ندارد. فردی که دچار این اختلال شده ممکن است بیماری خود را یک بیماری کشنده در نظر بگیرد و برای جلوگیری از بروز حملات هراس در آینده تغییرات شدیدی در رفتار خود ایجاد کند.

3. فوبیای خاص

این اختلال شامل نوعی ترس غیر منطقی و اجتناب از یک شی یا موقعیت خاص است که تا حدودی با سایر انواع اختلالات اضطرابی متفاوت بوده و یک علت خاص باعث بروز آن می شود.

فرد مبتلا به فوبیا ممکن است از ترس غیر منطقی یا شدید خود اطلاع داشته باشد اما نمی تواند اضطراب ناشی از آن را کنترل کند. عوامل ایجاد کننده فوبیا شامل موقعیت های خاص، حیوانات یا اشیای مورد استفاده روزمره می باشند.

4. آگورا فوبیا

این نوع اختلال شامل ترس و اجتناب از مکان ها، حوادث و موقعیت هایی است که ممکن است فرار از آن ها دشوار بوده یا در صورت گرفتار شدن در آن ها، فرد نتواند خودش را نجات دهد.

مردم معمولا آگورا فوبیا را با فوبیای فضای باز اشتباه می گیرند اما این اختلال پیچیده تر است و فرد مبتلا ممکن است از ترک کردن خانه، استفاده از آسانسور یا وسایل حمل و نقل عمومی ترس داشته باشد.

5. سکوت انتخابی

در این نوع اختلال که برخی کودکان به آن دچار می شوند، بیمار قادر نیست در برخی مکان ها یا موقعیت های خاص مانند کلاس درس صحبت کند در حالی که ممکن است ارتباط های کلامی عالی با افراد آشنا داشته باشد.

این اختلال فرم شدید فوبیای اجتماعی محسوب می شود.

6. اضطراب اجتماعی یا فوبیای اجتماعی

در فوبیای اجتماعی فرد از قضاوت منفی دیگران نسبت به خودش در موقعیت های اجتماعی می ترسد یا به یک خجالت عمومی دچار است.

اختلال اضطراب اجتماعی شامل طیف وسیعی از احساسات از جمله ترس از جمع، ترس از صمیمیت و اضطراب از تحقیر و طرد شدن می باشد.

این اختلال می تواند باعث شود فرد از موقعیت های اجتماعی و روابط انسانی اجتناب کند تا جایی که زندگی روزمره برایش سخت شود.

علت اختلالات اضطراب

علت اختلالات اضطراب پیچیده است. بسیاری از این علل ممکن است به طور ناگهانی و یک باره رخ دهند، برخی از آن ها باعث بروز موارد دیگر می شوند و برخی نیز تنها در کنار سایر بیماری ها می توانند به یک اختلال اضطرابی منجر شوند.

برخی از این علل احتمالی عبارتند از :

  • عوامل استرس زای محیطی مانند مشکلات محیط کار، مشکل در روابط یا مسائل خانوادگی
  • عوامل ژنتیکی، افرادی که در اعضای خانواده خود موارد ابتلا به اختلالات اضطرابی دارند بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند
  • عوامل پزشکی مانند علائم یک بیماری، اثرات یک دارو، استرس ناشی از عمل جراحی یا طولانی شدن دوره بهبودی
  • شیمی مغز، روان شناسان بسیاری از اختلالات اضطرابی را نوعی به هم ریختگی هورمونی و سیگنال های الکتریکی در مغز تعریف می کنند
  • ترک اعتیاد به مواد مخدر که اثرات آن ممکن است تاثیر سایر علل احتمالی را تشدید کند

درمان اختلالات اضطراب

درمان اختلالات اضطراب شامل ترکیبی از روان درمانی، رفتار درمانی و دارو درمانی می باشد.

اعتیاد به الکل، افسردگی یا سایر مشکلات روانی گاهی تاثیر زیادی روی سلامت روان می گذارند تا جایی که گاهی برای درمان یک اختلال اضطرابی ابتدا باید این مشکلات زمینه ای را تحت کنترل در آورد.

1. خود درمانی

در برخی موارد فرد بدون هر گونه اقدامات پزشکی و به تنهایی قادر به درمان اختلالات اضطرابی می باشد اگرچه این روش ممکن است در موارد شدید یا طولانی مدت چندان موثر نباشد.

برای کنار آمدن با اختلالات اضطرابی خفیف تر، متمرکز یا کوتاه مدت به توصیه های زیر توجه داشته باشید:

کنترل استرس

یادگیری نحوه کنترل استرس می تواند عوامل احتمالی ایجاد کننده اختلالات اضطرابی را محدود کند. توصیه می شود هر گونه فشار و کارهای اولویت دار مربوط به آینده را سازمان دهی کرده، لیستی از امور خود فراهم کنید تا موارد دلهره آور مشخص و قابل کنترل شوند و زمان استراحت در میان مطالعه و کارهای خود در نظر بگیرید.

تکنیک های آرامش بخش

برخی فعالیت های ساده می تواند به تسکین علائم ذهنی و جسمی ناشی از اضطراب کمک کند که از جمله آن ها می توان به مدیتیشن، تمرینات تنفس عمیق، حمام های طولانی مدت، استراحت در تاریکی و یوگا اشاره کرد.

تمرین جایگزین کردن افکار منفی با افکار مثبت

لیستی از افکار منفی که ممکن است در اثر اضطراب ایجاد شوند و همچنین یک لیست از افکار مثبت و باور پذیر که می توانند جای منفی ها را بگیرند ایجاد کنید.

داشتن تصویر ذهنی از مواجهه موفقیت آمیز و غلبه بر یک ترس خاص در مواردی که اضطراب به علت خاصی رخ داده (مانند فوبیا) می تواند مفید باشد.

برخورداری از حمایت دیگران

توصیه می شود با عزیزان خود از جمله اعضای خانواده یا یک دوست درباره حال و هوای خود صحبت کنید.

ورزش

تمرینات ورزشی می تواند تصویر کلی از خود را بهبود بخشیده و اثر خوبی در آزاد سازی مواد شیمیایی در مغز بگذارد که احساسات مثبت را تحریک خواهد کرد.

2. مشاوره

یکی از روش های استاندارد برای درمان اختلالات اضطرابی مشاوره با یک روانشناس است که می تواند شامل درمان شناختی رفتاری، روان درمانی یا ترکیبی از روش های درمانی باشد.

تکنیک CBT نوعی روان درمانی است که با هدف شناسایی و تغییر الگوهای تفکر منفی که اساس احساسات اضطراب آور و آزار دهنده را تشکیل می دهند انجام می شود. در این روش پزشک سعی می کند تفکر تحریف شده را محدود کرده و نحوه واکنش افراد به اشیا یا موقعیت های استرس زا را تغییر دهد.

3. دارو درمانی

فرد مبتلا به اختلالات اضطرابی می تواند با کمک برخی انواع دارو اضطراب خود را مدیریت کند.

از جمله داروهای تسکین دهنده علائم جسمی و روانی اختلالات اضطرابی می توان به داروهای ضد افسردگی، بنزودیازپین ها، سه حلقه ای ها و بتا بلاکرها اشاره کرد.

بنزودیازپین ها

پزشک ممکن است از این گروه دارویی برای موارد خاص مربوط به اختلالات اضطرابی استفاده کند. این داروها ممکن است بسیار اعتیاد آور باشند اما به جز خواب آلودگی و اعتیاد احتمالی، عوارض جانبی چندانی به دنبال ندارند.

از جمله بنزودیازپین های رایج می توان به دیازپام یا والیوم اشاره کرد.

داروهای ضد افسردگی

این داروها اگرچه در اصل افسردگی را هدف قرار می دهند اما معمولا به کاهش اضطراب نیز کمک می کنند.

یکی از گروه های دارویی ضد افسردگی رایج مهار کننده های باز جذب سروتونین هستند که عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای ضد افسردگی قدیمی دارند اما فرد احتمالا در شروع درمان، علائمی همچون آشفتگی، حالت تهوع و اختلال در عملکرد جنسی را تجربه خواهد کرد.

از دیگر داروهای ضد افسردگی می توان به فلوکستین و سیتالوپرام اشاره کرد.

داروهای سه حلقه ای

این دسته از داروها قدیمی تر از داروهای مهار کننده باز جذب سروتونین می باشند که برای اکثر اختلالات اضطرابی به غیر از اختلال وسواس فکری عملی مزیت های زیادی دارند.

از جمله عوارض جانبی احتمالی این داروها می توان به سر گیجه، خواب آلودگی، خشکی دهان و افزایش وزن اشاره کرد.

ایمی پرامین و کلومیپرامین دو نمونه از سه حلقه ای ها هستند.

سایر داروهایی که ممکن است برای درمان اضطراب استفاده شوند عبارتند از :

  • مهار کننده های مونو آمین اکسیداز
  • مسدود کننده های بتا
  • بوسپیرون

در صورت شدید بودن عوارض جانبی هر گونه داروی تجویزی با پزشک خود مشورت کنید.

پیشگیری از اختلالات اضطراب

برای پیشگیری از اختلالات اضطراب روش های مختلفی وجود دارد. فراموش نکنید اضطراب یک مسئله طبیعی در زندگی روزمره همه افراد است و تجربه آن همواره نشانه وجود مشکل در سلامت روان محسوب نمی شود.

برای تعدیل احساسات اضطراب گونه خود توصیه می شود به موارد زیر توجه داشته باشید :

  • مصرف کافئین، چای، کولا و شکلات را کاهش دهید
  • قبل از استفاده از داروهای بدون نسخه یا داروهای گیاهی، با پزشک صحبت کنید. برخی داروها حاوی مواد شیمیایی هستند که علائم اضطراب را تشدید می کنند
  • رژیم غذایی سالم داشته باشید
  • از الگوی خواب منظم تبعیت کنید
  • از مصرف الکل، مواد مخدر حاوی شاه دانه و سایر داروهای تفریحی مخدر اجتناب کنید

همچنین بخوانید : اثرات اضطراب بر بدن

منبع: medicalnewstoday