هپاتیت آ (به انگلیسی: Hepatitis A) نوعی عفونت ویروسی مسری است که کبد را درگیر کرده و می تواند از طریق آب و غذای آلوده یا تماس با افراد مبتلا به دیگران منتقل شود اگرچه معمولا عوارض جدی به دنبال ندارد.
این بیماری که اغلب به دلیل عدم رعایت بهداشت در مناطق فقیر نشین شیوع پیدا می کند بر خلاف هم خانواده های خود از جمله هپاتیت B و هپاتیت C به بیماری کبدی مزمن منجر نمی شود.
در ادامه قصد داریم درباره هپاتیت آ و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
هپاتیت آ چیست؟
هپاتیت به گروهی از بیماری های التهابی کبد گفته می شود که معمولا توسط عوامل ویروسی و به دلیل قرار گرفتن فرد در معرض سموم، اعتیاد به الکل، بیماری های سیستم ایمنی یا عفونت ایجاد می شود.
هپاتیت آ از انواع هپاتیت ناشی از ویروس هپاتیت آ یا HAV است که باعث التهاب کبدی شده و نوعی هپاتیت حاد و کوتاه مدت محسوب می شود که معمولا نیازی به درمان ندارد و به ندرت می تواند به آسیب جدی کبدی یا مرگ منجر شود.
ویروس هپاتیت آ اغلب در مناطق فقیر نشین که مسائل بهداشتی در آن ها رعایت نمی شود از طریق آب و غذای آلوده یا تماس نزدیک به دیگران منتقل می شود.
این ویروس اولین بار در سال 1973 شناسایی شد که خوشبختانه از سال 1995 و به دنبال تولید واکسن و افزایش آگاهی مردم درباره مسائل بهداشتی، شیوع آن در سراسر دنیا تا حد قابل توجهی کاهش یافته است.
طبق آمار به دست آمده سالانه حدود 1.4 میلیون نفر در سراسر دنیا به این بیماری مبتلا می شوند اما در کل عارضه جدی محسوب نمی شود و معمولا اثر طولانی مدت روی بیمار ندارد.
علائم هپاتیت آ
به طور کلی کودکان کمتر از 6 سال معمولا هنگام ابتلا به هپاتیت آ علائم خاصی از خود نشان نمی دهند و کودکان بزرگ تر، نوجوانان و بزرگسالان ممکن است علائم خفیفی تجربه کنند، از جمله :
- علائم شبه آنفلوآنزا (تب، خستگی، بدن درد)
- درد شکمی (به خصوص در بخش فوقانی سمت راست شکم)
- مدفوع روشن
- ادرار تیره
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن بی دلیل
- زردی (زردی پوست یا چشم)
لازم به ذکر است علائم معمولا 15 تا 50 روز بعد از مواجه شدن با ویروس ظاهر می شوند.
علت هپاتیت آ
هپاتیت آ مسری است و افراد بعد از آلوده شدن به ویروس HAV به این بیماری مبتلا می شوند.
این ویروس از طریق غذا یا مایعات آلوده به مدفوع حاوی ویروس به دیگران انتقال پیدا می کند و پس از ورود به بدن از طریق جریان خون به کبد رسیده و باعث التهاب و تورم این اندام می شود. از دیگر راه های ابتلا به این ویروس می توان به تماس نزدیک با افراد آلوده اشاره کرد.
به این ترتیب فردی که به بیماری هپاتیت آ مبتلا است به راحتی می تواند آن را به سایر اعضای خانواده یا هم اتاقی هایش منتقل کند.
برخی از شایع ترین روش های انتقال هپاتیت آ عبارتند از :
- مصرف غذای تهیه شده توسط فرد مبتلا به هپاتیت آ
- مصرف غذاهای تهیه شده توسط افرادی که معمولا دست های خود را قبل از دست زدن به غذاها نمی شویند
- خوردن صدف خام آلوده به فاضلاب
- عدم استفاده از کاندوم هنگام رابطه جنسی با فرد مبتلا به هپاتیت آ
- نوشیدن آب آلوده به ویروس
- تماس با مواد مدفوع آلوده به این ویروس
افرادی که به ویروس هپاتیت آ مبتلا می شوند از حدود دو هفته قبل از بروز علائم می توانند ویروس را به دیگران انتقال دهند و دوره مسری بودن آن تا حدود یک هفته بعد از ظاهر شدن علائم ادامه دارد.
عوامل خطر زای هپاتیت آ
هپاتیت آ معمولا از فردی به فرد دیگر منتقل می شود اما برخی عوامل خاص می توانند خطر ابتلا به آن را افزایش دهند، از جمله :
- زندگی یا سکونت طولانی مدت در منطقه ای که هپاتیت آ در آن شایع است از جمله کشورهایی که اصول بهداشتی در آن ها چندان رعایت نمی شود یا از کمبود آب آشامیدنی سالم رنج می برند
- استفاده یا تزریق داروهای غیر قانونی
- زندگی با فرد مبتلا به هپاتیت آ
- رابطه جنسی با فرد مبتلا به هپاتیت آ
- مثبت بودن اچ آی وی
متاسفانه بیش از 90 درصد کودکانی که در کشورهای با استانداردهای بهداشتی پایین زندگی می کنند تا 10 سالگی به این عفونت دچار می شوند.
تشخیص هپاتیت آ
پزشک بعد از بررسی علائم بیمار احتمالا از آزمایش خون برای بررسی ویروسی یا باکتریایی بودن عفونت استفاده می کند. آزمایش خون می تواند ابتلا یا عدم ابتلا به هپاتیت آ را نیز نشان دهد.
برخی افراد تنها چند علامت دارند و هیچ نشانه ای از زردی در آن ها دیده نمی شود که همین مسئله تشخیص هر نوع هپاتیت از طریق معاینه فیزیکی را در آن ها سخت می کند.
در مواردی که علائم ظاهر شده اندک باشد ممکن است پزشک نتواند این بیماری را تشخیص دهد. خوشبختانه عوارض ناشی از این نوع هپاتیت در صورت عدم تشخیص و درمان نادر است.
عوارض هپاتیت آ
هپاتیت آ در موارد بسیار نادر ممکن است به نارسایی حاد کبدی منجر شود که در افراد مسن و افرادی که قبلا به بیماری کبدی مزمن مبتلا بوده اند شایع تر است.
در این شرایط لازم است فرد در بیمارستان بستری شود، اگرچه حتی در نارسایی کبدی نیز احتمال بهبودی کامل وجود دارد و به ندرت نیاز به پیوند کبد است.
درمان هپاتیت آ
در حال حاضر هیچ گونه درمان رسمی برای هپاتیت آ وجود ندارد زیرا این بیماری یک عفونت ویروسی کوتاه مدت است که خود به خود از بین می رود. تکنیک های درمانی موجود معمولا روی کاهش علائم بیماری متمرکز هستند.
علائم هپاتیت آ در اغلب موارد بعد از چند هفته استراحت بهبود پیدا می کنند. برای تسکین علائم توصیه می شود :
- از نوشیدن الکل اجتناب کنید
- رژیم غذایی سالم داشته باشید
- آب فراوان بنوشید
پیشگیری از هپاتیت آ
قدم اول در پیشگیری از هپاتیت آ واکسیناسیون می باشد که در 2 دوز و به فاصله 6 تا 12 ماه تزریق می شود.
افرادی که به کشورهای پر شیوع سفر می کنند باید حداقل 2 هفته قبل از سفر واکسینه شوند زیرا بعد از تزریق اول حداقل 2 هفته طول می کشد تا بدن در برابر ویروس هپاتیت آ مصونیت پیدا کند.
اگر فرد تا یک سال بعد قصد مسافرت به این مناطق را نداشته باشد بهتر است هر 2 دوز واکسن را قبل از مسافرت تزریق کند.
چشم انداز هپاتیت آ
افراد مبتلا به هپاتیت آ معمولا با استراحت کافی و طی چند هفته تا یک یا دو ماه به طور کامل بهبود پیدا کرده و اغلب عوارض طولانی مدت تجربه نمی کنند.
ناگفته نماند بدن فرد با سیستم ایمنی سالم بعد از ابتلا نسبت به ویروس مصونیت دائمی پیدا می کند و اگر مجددا در معرض آن قرار بگیرد به این بیماری مبتلا نخواهد شد.
منبع: healthline
