هپاتیت B چیست؟

هپاتیت ب یا هپاتیت B (به انگلیسی: Hepatitis B) نوعی عفونت کبدی شایع در جهان است که توسط ویروس HBV ایجاد شده و به دو شکل حاد یا مزمن رخ می دهد.

این بیماری جزو بیماری های مسری است که در صورت حاد بودن احتمالا بدون درمان خاص و خود به خود درمان خواهد شد اما در موارد مزمن که معمولا نوزادان را درگیر می کند می تواند به عوارض جدی و حتی سیروز یا سرطان کبد منجر شود.

در ادامه قصد داریم درباره هپاتیت ب و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛

هپاتیت ب چیست؟

هپاتیت ب از بیماری های عفونی کبدی و یکی از 5 نوع هپاتیت ویروسی است. این بیماری توسط ویروس هپاتیت ب یا HBV ایجاد می شود و با عفونت و التهاب کبد همراه می باشد.

سایر انواع هپاتیت شامل هپاتیت D، C، A و E می باشند که هر یک توسط ویروس متفاوتی رخ می دهند، اما در این میان هپاتیت B و C بیشتر در معرض خطر مزمن شدن قرار دارند.

هپاتیت ب دارای دو نوع حاد و مزمن می باشد. علائم هپاتیت ب حاد که معمولا در بزرگسالان بروز می کند به سرعت ظاهر شده، کوتاه مدت است و معمولا عوارض دائمی به دنبال ندارد.

این در حالیست که علائم نوع مزمن که معمولا در نوزادان و حدود 2 تا 6 درصد بزرگسالان رخ می دهد به آرامی بروز کرده و در برخی موارد ممکن است عوارض جانبی جدی به دنبال داشته باشد. حدود 90 درصد نوزادان مبتلا به هپاتیت ب از نوع مزمن هستند.

لازم به ذکر است افراد مبتلا به هپاتیت ب حتی زمانی که از بیماری خود اطلاع ندارند ممکن است آن را به دیگران منتقل کنند.

علت هپاتیت ب

هپاتیت ب یک بیماری ویروسی و به شدت مسری است که توسط ویروس HBV ایجاد می شود و از طریق تماس با خون آلوده و برخی مایعات دیگر بدن به دیگران منتقل می شود.

گرچه ویروس در بزاق افراد مبتلا نیز وجود دارد اما از طریق ظروف مشترک یا بوسیدن و همچنین عطسه، سرفه یا شیردهی به دیگران سرایت نمی کند.

علائم هپاتیت ب ممکن است 3 ماه بعد از آلوده شدن فرد به ویروس ظاهر شود و 2 تا 12 هفته ادامه داشته باشد. این بیماری حتی در مواردی که علامتی وجود ندارد مسری است.

ناگفته نماند ویروس HBV می تواند تا 7 روز خارج از بدن انسان زندگی کند.

روش های انتقال احتمالی ویروس هپاتیت ب عبارتند از :

تماس مستقیم با خون آلوده به ویروس
انتقال ویروس از مادر به نوزاد هنگام تولد
استفاده از سرنگ آلوده
تماس نزدیک با فرد مبتلا به ویروس HBV
رابطه جنسی دهانی، واژینال و مقعدی با فرد آلوده به ویروس
استفاده از تیغ یا هر وسیله شخصی دیگر که به مایعات حاوی ویروس آلوده است

عوامل خطر زای هپاتیت ب

برخی گروه های خاص بیشتر در معرض ابتلا به عفونت HBV قرار دارند، از جمله :

کارکنان مراکز بهداشتی
مردان همجنس گرا
افرادی که از داروهای تزریقی استفاده می کنند
افرادی که روابط جنسی متعدد دارند
افراد مبتلا به بیماری های کبدی مزمن
افراد مبتلا به بیماری کلیوی
افرادی دیابتی بالای 60 سال
افرادی که به مناطقی سفر کرده اند که عفونت HBV در آن ها شیوع بیشتری دارد

علائم هپاتیت ب

علائم هپاتیت ب حاد ممکن است تا ماه ها بروز نکند، با این حال علائم شایع آن عبارتند از :

خستگی
ادرار تیره
درد مفاصل و عضلات
از دست دادن اشتها
تب
ناراحتی شکمی
ضعف
زرد شدن سفیدی چشم و پوست

هر گونه علائم هپاتیت ب نیاز به توجه فوری دارد و به خصوص در افراد بالای 60 سال شدیدتر می باشد. افرادی که در معرض این ویروس قرار گرفته اند باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنند تا به موقع از عفونت جلوگیری شود.

تشخیص هپاتیت ب

هپاتیت ب معمولا با آزمایش خون تشخیص داده می شود و غربال گری برای تشخیص به موقع در افراد زیر ضروری می باشد :

کسانی که با بیماران مبتلا به هپاتیت ب تماس داشته اند
به کشوری سفر کرده اند که هپاتیت ب در آن شایع است
زندان بوده اند
از داروهای تزریقی استفاده می کنند
دیالیز کلیه دریافت می کنند
زنان باردار
مردان همجنس گرا
افراد مبتلا به اچ آی وی

برای غربال گری هپاتیت ب پزشک یک سری آزمایش خون انجام می دهد.

آزمایش سطح آنتی ژن هپاتیت ب

این آزمایش نشان می دهد که آیا فرد مبتلا، انتقال دهنده بیماری به دیگران می باشد یا خیر.

اگر نتیجه آزمایش مثبت باشد یعنی فرد به هپاتیت ب مبتلا است و می تواند ویروس را منتقل کند اما اگر نتیجه منفی باشد یعنی فرد در حال حاضر ویروس را در بدن خود ندارد. این آزمایش تفاوتی بین هپاتیت مزمن و حاد قائل نمی شود و از آن به همراه سایر آزمایش ها برای تعیین وضعیت بیماری استفاده می شود.

آزمایش آنتی ژن هسته ای هپاتیت ب

این آزمایش مشخص می کند که آیا فرد در حال حاضر به این ویروس مبتلا است یا خیر. نتیجه مثبت به این معنی است که فرد به هپاتیت حاد یا مزمن مبتلا شده یا در دوران بهبودی هپاتیت حاد به سر می برد.

آزمایش سطح آنتی بادی هپاتیت ب

از این آزمایش برای بررسی میزان ایمنی بدن در برابر ویروس هپاتیت ب استفاده می شود. نتیجه مثبت آزمایش به این معنی است که فرد در برابر هپاتیت ب ایمن می باشد که می تواند دو دلیل داشته باشد :

این که فرد در مقابل این ویروس واکسینه شده یا فرد به عفونت حاد HBV مبتلا بوده اما بهبود پیدا کرده و دیگر مسری نمی باشد.

آزمایش عملکرد کبد

انجام آزمایش عملکرد کبد در افراد مبتلا به هپاتیت ب و هر بیماری کبدی دیگر اهمیت زیادی دارد.

در این آزمایش سطح آنزیم های تولید شده در کبد بررسی می شود و سطح بالای این آنزیم ها نشان دهنده آسیب دیدگی یا التهاب کبد می باشد. نتایج به دست آمده از این تست مشخص می کند که کدام بخش از کبد ممکن است عملکرد غیر طبیعی داشته باشد.

اگر نتایج آزمایش ها مثبت باشد ممکن است نیاز به آزمایش هپاتیت B، C یا سایر عفونت های کبدی باشد زیرا ویروس های هپاتیت B و C عامل اصلی آسیب کبدی در سراسر جهان محسوب می شوند. همچنین ممکن است به سونوگرافی کبد یا سایر آزمایش های تصویر برداری نیاز باشد.

درمان هپاتیت ب

هپاتیت ب حاد معمولا نیاز به درمان ندارد و بدن بیشتر افراد به تنهایی با آن مقابله می کند اما لازم است در طول بیماری فرد استراحت و آب رسانی کافی داشته باشد.

در مورد نوع مزمن معمولا از داروهای ضد ویروسی استفاده می شود. این داروها به مقابله با ویروس کمک کرده و خطر عوارض کبدی بعدی را کاهش می دهند.

در مواردی که هپاتیت ب به کبد آسیب جدی زده ممکن است نیاز به پیوند کبد باشد که در آن طی عمل جراحی، کبد فرد برداشته و کبد اهدایی جایگزین آن خواهد شد.

واکسیناسیون و گلوبولین ایمنی بدن

افرادی که طی 24 ساعت گذشته در معرض ویروس هپاتیت ب قرار گرفته اند لازم است سریع با پزشک خود تماس بگیرند، زیرا در صورتی که قبلا واکسینه نشده باشند ممکن است با دریافت واکسن هپاتیت ب و تزریق گلوبولین ایمنی HBV بتوانند از ابتلای به این بیماری پیشگیری کنند.