خونریزی مغزی (به انگلیسی: Intracranial hemorrhage) عارضه جدی و تهدید کننده زندگی است که به خونریزی حاد داخل جمجمه یا مغز اشاره دارد. این مسئله یک وضعیت اورژانسی محسوب می شود و نیاز به مراقبت های پزشکی فوری دارد.
خونریزی مغزی انواع مختلف داشته و به دلایل گوناگون ممکن است ایجاد شود. همچنین در صورت عدم رسیدگی به موقع می تواند به نشت یا پارگی رگ خونی در مغز و به دنبال آن سکته مغزی هموراژیک منجر شود.
در ادامه قصد داریم درباره خونریزی مغزی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
خونریزی مغزی چیست؟
خونریزی مغزی وضعیت اورژانسی است که به دلیل خونریزی داخل جمجمه یا مغز رخ می دهد و عدم توجه و رسیدگی به موقع به آن می تواند به مرگ بیمار منجر شود.
مغز توسط جمجمه احاطه شده و هر گونه نشت خون ناشی از خونریزی می تواند به فشرده سازی و آسیب بافت های مغز بینجامد. اگر رگ خونی در مغز نشت کرده یا پاره شود و خونریزی رخ دهد ممکن است فرد دچار سکته هموراژیک شود.
فشردگی ناشی از خونریزی گاهی به قدری شدید است که خون غنی از اکسیژن نمی تواند به بافت های مغز جریان پیدا کند و کمبود اکسیژن در مغز ممکن است باعث ورم یا ادم مغزی شود.
خون تجمع یافته ناشی از خونریزی می تواند توده ای به نام هماتوم ایجاد کند که فشار آن از انتقال اکسیژن به سلول های مغزی جلوگیری و به مرگ آن ها منجر می شود.
علت خونریزی مغزی
خونریزی مغزی ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد، از جمله :
- ضربه یا صدمه به سر
- آنوریسم مغزی یا ورم در سرخرگ مغزی
- فشار خون بسیار بالا
- ناهنجاری های عروق خونی
- اختلالات خونی یا خونریزی
- بیماری کبدی
- تومور مغزی
- مصرف مواد مخدر
عوامل خطر زای خونریزی مغزی
اکثر موارد خونریزی مغزی به دلیل آسیب به سر رخ می دهند، به همین دلیل هر گونه فعالیت یا سبک زندگی خاص که فرد را در معرض آسیب سر قرار دهد می تواند خطر خونریزی مغزی را افزایش دهد، از جمله :
- سابقه خانوادگی خونریزی مغزی
- مصرف زیاد الکل
- فشار خون بالا
- سیگار کشیدن
- استفاده از برخی داروهای مخدر
- فشار شدید بدنی
انواع خونریزی مغزی
به طور کلی 4 نوع خونریزی مغزی وجود دارد :
- هماتوم اپیدورال
- هماتوم ساب دورال
- خونریزی زیر عنکبوتیه
- خونریزی داخل مغزی
1. هماتوم اپیدورال
هماتوم نوعی تجمع خونی به صورت لخته یا توده خارج از رگ است و هماتوم اپیدورال زمانی رخ می دهد که خون بین جمجمه و خارجی ترین پوشش مغز تجمع پیدا کرده باشد.
این عارضه معمولا به دنبال آسیب به سر و معمولا بر اثر شکستگی جمجمه رخ می دهد و خونریزی با فشار بالا از ویژگی های بارز آن است. افرادی که دچار این نوع می شوند ممکن است برای مدت کوتاه هوشیاری خود را از دست داده و سپس هوشیار شوند.
2. هماتوم ساب دورال
این نوع هماتوم به صورت توده ای از خون در سطح مغز ایجاد می شود که معمولا به دلیل حرکت سریع سر به جلو و سپس توقف آن رخ می دهد. این حالت معمولا در تصادف های رانندگی اتفاق می افتد.
گاهی نیز رفتار خشونت آمیز با کودکان باعث تکان خوردن شدید سر آن ها شده و به هماتوم ساب دورال منجر می شود.
افراد مسن و کسانی که سابقه مصرف بیش از حد الکل دارند بیشتر دچار این نوع می شوند.
3. خونریزی زیر عنکبوتیه
این نوع زمانی رخ می دهد که خونریزی بین مغز و بافت های نازک پوشاننده مغز (مننژ) ایجاد شده باشد.
شایع ترین علت خونریزی زیر عنکبوتیه تروما است اما می تواند در اثر پارگی رگ خونی اصلی مغز مثلا در آنوریسم داخل مغزی نیز ایجاد شود.
قبل از خونریزی معمولا یک سردرد ناگهانی و تیز ایجاد می شود و علائم شایع آن شامل از دست دادن هوشیاری و استفراغ می باشد.
4. خونریزی داخل مغزی
این نوع خونریزی در داخل مغز اتفاق می افتد و رایج ترین نوع خونریزی مغزی می باشد که با سکته مغزی همراه بوده و معمولا نتیجه آسیب دیدگی مغزی نمی باشد.
علامت هشدار دهنده واضح خونریزی داخل مغزی شروع ناگهانی نقص عصبی (مشکل در عملکرد مغزی) است و علائم طی چند دقیقه تا چند ساعت تشدید می شود. این علائم عبارتند از :
- سردرد
- مشکل در صحبت کردن
- حالت تهوع
- استفراغ
- کاهش هوشیاری
- ضعف در بخشی از بدن
- افزایش فشار خون
علائم خونریزی مغزی
علائم خونریزی مغزی بسته به نوع آن متفاوت است اما معمولا شامل موارد زیر می باشد :
- سردرد ناگهانی و شدید
- سردرد ناشی از ضربه اخیر به سر
- سردرد خفیف و طولانی مدت
- سردرد همراه با سفتی گردن
- گیجی
- خواب آلودگی
- استفراغ بیش از 2 بار طی 24 ساعت
- تشنج
- کما
خونریزی مغزی در کودکان
خونریزی مغزی در کودک می تواند نشانه کودک آزاری باشد و به دلیل ضربه به سر یا تکان دادن شدید کودک رخ دهد.
این مسئله ممکن است به سندرم نوزاد لرزان منجر شود، وضعیتی که در آن به دلیل لرزش شدید، به مغز نوزاد آسیب جدید وارد شده است.
علائم دیگر کودک آزاری عبارتند از :
- سر ورم کرده
- خونریزی شبکیه
- استفراغ
- تشنج
- بیهوشی
- شکستگی دست و پا در سنین مختلف
نوزادان کمتر از 12 ماه ممکن است دچار برجستگی ملاج شوند.
تشخیص خونریزی مغزی
پزشک برای تشخیص خونریزی مغزی ابتدا سی تی اسکن سر انجام می دهد که طی آن ناهنجاری های مغزی مانند ورم یا لخته شدن خون مشخص می شود.
سی تی اسکن ممکن است نشانه ای از خونریزی مغزی شناسایی نکند اما اگر علائم همچنان ادامه داشته باشد پزشک احتمالا برای آزمایش مایع مغزی نخاعی اقدام خواهد کرد.
درمان خونریزی مغزی
خونریزی مغزی یک مورد اورژانسی است و زندگی بیمار به درمان فوری آن بستگی دارد.
ممکن است لازم باشد برای کاهش فشار در جمجمه اقدام شود. ایجاد یک سوراخ کوچک در جمجمه نیز باعث آزادسازی خون می شود. گاهی برای برداشتن لخته خون نیاز به ایجاد سوراخ بزرگ تر یا برداشتن تکه ای از جمجمه می باشد.
دارو درمانی
گاهی نیاز به تجویز داروهای زیر می باشد :
- استروئیدها برای کاهش ورم
- داروهای ضد انعقاد خون برای کاهش لخته خون
- داروهای ضد تشنج
- داروهایی برای خنثی کردن داروهای رقیق کننده خون که قبلا مصرف شده است
عوارض خونریزی مغزی
خونریزی مغزی می تواند به هر یک از عوارض زیر منجر شود :
- تشنج
- فلج
- سردرد
- مشکلات رشد مغزی در کودکان
- از دست دادن حافظه
- سر گیجه
- مشکل در تمرکز
پیشگیری از خونریزی مغزی
برخی اقدامات پیشگیرانه ای که ممکن است از صدمه به سر جلوگیری کند عبارتند از :
- هنگام سوار شدن دوچرخه، موتور سیکلت، اسکیت بورد یا اسکوتر از کلاه ایمی استفاده کنید
- همیشه کمربند ایمنی خود را ببندید
- اگر سالمند هستید مراقب باشید زمین نخورید
چشم انداز خونریزی مغزی
چشم انداز خونریزی مغزی به شدت خونریزی و سرعت دریافت خدمات پزشکی بستگی دارد. فراموش نکنید این وضعیت می تواند کشنده باشد.
بسته به شدت خونریزی، تخلیه هماتوم می تواند به بهبودی کمک کند. گاهی اوقات برای تسریع بازگشت به فعالیت های عادی در دوره بهبودی نیاز به فیزیو تراپی یا کار درمانی می باشد.
منبع: healthline
