اختلال سوء مصرف الکل (به انگلیسی: Alcohol use disorder) وضعیتی است که در آن فرد با وجود عوارض نوشیدن بیش از حد الکل و تاثیر نا مطلوب آن روی سلامتی همچنان به مصرف الکل ادامه می دهد.
این وضعیت که به نام های دیگری همچون اعتیاد به الکل یا وابستگی به الکل نیز شناخته شده می تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد.
در ادامه قصد داریم درباره اختلال سوء مصرف الکل و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
اختلال سوء مصرف الکل چیست؟
سوء مصرف الکل شامل مصرف بیش از حد الکل می باشد که در آن فرد از کنترل مقدار مصرفی خود ناتوان بوده و این مسئله می تواند اثر منفی روی زندگی اش بگذارد.
فردی که دچار اعتیاد به الکل شده ممکن است هنگام ترک آن عوارض آزار دهنده ای را تجربه کند.
تعاریف متداول برای سوء مصرف الکل عبارتند از :
- نوشیدن در حد اعتدال در زنان : 1 نوشیدنی یا کمتر در روز
- نوشیدن در حد اعتدال در مردان : 2 نوشیدنی یا کمتر در روز
- سوء مصرف الکل در زنان : 3 نوشیدنی یا بیشتر در روز یا بیش از 7 نوشیدنی در هفته
- سوء مصرف الکل در مردان : 4 نوشیدنی یا بیشتر در روز یا بیش از 14 نوشیدنی در هفته
- نوشیدن بسیار شدید در زنان : بیش از 4 نوشیدنی در طول 2 ساعت
- نوشیدن بسیار شدید در مردان : بیش از 5 نوشیدنی در مدت 2 ساعت
برخی عوامل خطر زای سوء مصرف الکل شامل سابقه خانوادگی، مشکلات روانی و شروع مصرف الکل در سنین پایین است.
لازم به ذکر است این وضعیت می تواند به بیماری های مختلف همچون بیماری قلبی منجر شود و این افراد باید برای درمان وضعیت خود به پزشک مراجعه کنند.
عوارض سوء مصرف الکل
سوء مصرف الکل می تواند روی سلامت، کیفیت زندگی و روابط فرد تاثیر منفی بگذارد.
برخی پیامدهای منفی سوء مصرف الکل عبارتند از :
- آسیب دیدگی ها به عنوان مثال سقوط، حوادث محل کار، تصادف با وسایل نقلیه موتوری
- خشونت
- بیماری های مزمن مانند سیروز کبدی، سکته مغزی، زوال عقل، بیماری قلبی
- سرطان ها مانند سرطان سینه، راست روده یا کبد
- رفتارهای جنسی پر خطر
- غیبت از محل کار یا مدرسه
- پیامدهای نا مطلوب بارداری مانند سندرم الکل جنین
علائم سوء مصرف الکل
مسمومیت ناشی از الکل باعث کندی گفتار و واکنش های فرد، مشکل در تمرکز و حافظه و تصمیم گیری می شود.
علائم شایع این اختلال عبارتند از :
- عدم موفقیت در ترک الکل با وجود تمایل به این کار
- پنهان کردن میزان مصرف الکل به عنوان راهی برای ادامه دادن این رفتار خود
- انکار مشکل سوء مصرف الکل
- انحراف انرژی از کار، خانواده و زندگی اجتماعی به سمت نوشیدن الکل
- مضطرب شدن از افکار مربوط به عدم دسترسی به الکل
- داشتن رفتارهای پر خطر مانند رانندگی در حالت مستی
- حرف زدن نا مفهوم و هماهنگی ضعیف بدن
- اختلال در تفکر و حافظه ضعیف
با توج به تعداد علائم موجود شدت این وضعیت مشخص می شود که به صورت زیر می باشد :
- اعتیاد خفیف : فرد 2 تا 3 علامت را دارا می باشد
- اعتیاد متوسط : فرد 4 تا 5 علامت را دارا می باشد
- اعتیاد شدید : فرد بیش از 6 علامت را دارا می باشد
تشخیص سوء مصرف الکل
پزشک برای ارزیابی علائم فرد و تشخیص این که آیا به سوء مصرف الکل دچار شده یا خیر سوالاتی مطرح می کند تا رفتارها و اثرات فیزیکی ناشی از نوشیدن الکل را بررسی کند.
برخی از این سوالات عبارتند از :
- آیا گاهی بیشتر از آن چه در نظر گرفته اید الکل می نوشید؟
- آیا با وجود تلاشی که کرده اید موفق به کاهش مصرف یا ترک الکل نشده اید؟
- آیا از نوشیدن الکل بیمار می شوید؟
- آیا گاهی بیش از هر چیز دیگر تمایل به نوشیدن الکل دارید؟
- آیا نوشیدن الکل در امور مربوط به شغل، مدرسه یا زندگی خانوادگی شما اختلال ایجاد کرده است؟
- آیا بعد از نوشیدن مشروبات الکلی، رفتارهای پر خطر مانند رابطه جنسی یا رانندگی خطرناک داشته اید؟
- آیا به نوشیدن مشروبات الکلی ادامه می دهید حتی اگر باعث بروز مشکلات سلامتی دیگر مانند اضطراب یا افسردگی شود؟
- آیا باید بیشتر بنوشید تا به اثری که می خواهید برسید؟
- آیا زمانی که اثرات الکل از بین می رود علائم ترک مانند مشکل در خواب، لرزش، حالت تهوع یا تعریق دارید؟
عوامل خطر زای سوء مصرف الکل
این که فرد چه مقدار، با چه سرعتی و چند بار الکل مصرف می کند روی بروز سوء مصرف الکل تاثیر می گذارد.
از دیگر عواملی که خطر آن را افزایش می دهند می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- مصرف زیاد الکل در یک بازه زمانی کوتاه مدت
- نوشیدن مداوم الکل در یک بازه زمانی طولانی مدت
- شروع مصرف نوشیدنی در سنین پایین (قبل از 15 سالگی) که خطر آن در زنان بیشتر از مردان است
- سابقه خانوادگی سوء مصرف الکل، ژنتیک نیز ممکن است در این مورد نقش داشته باشد
- ابتلا به بیماری های روانی از جمله افسردگی، اختلال استرس بعد از سانحه، اختلال نقص توجه و بیش فعالی، اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی. ترومای دوران کودکی نیز خطر ابتلا به این وضعیت را افزایش می دهد
- عوامل اجتماعی و فرهنگی که شامل تجربه تحت فشار قرار گرفتن توسط همسالان یا داشتن الگوهایی در این زمینه می باشد
درمان سوء مصرف الکل
پزشک بعد از تشخیص این وضعیت سعی می کند با کمک خود فرد بهترین روش درمانی را تعیین کند. برای این منظور چندین گزینه وجود دارد و می توان از ترکیبی از درمان ها نیز استفاده کرد.
دارو درمانی
به طور کلی 3 دارو برای درمان اعتیاد به الکل مورد تایید سازمان غذا و دارو قرار گرفته است که عبارتند از :
- نالترکسان : یک داروی تزریقی است که توسط پزشک و هر ماه یک بار تزریق می شود. این دارو میل به مصرف الکل را کاهش می دهد
- آکامپروسات : این داروی خوراکی با بازگرداندن تعادل مواد شیمیایی در مغز عمل می کند
- دی سولفیرام : این داروی خوراکی با متابولیسم الکل تداخل دارد و نوشیدن حتی مقدار کمی الکل باعث تهوع و استفراغ بسیار ناخوشایند در فرد می شود
درمان طبیعی
تحقیق درباره مزایای درمان های طبیعی در پیشگیری از عوارض ناشی از سوء مصرف الکل ادامه دارد. توجه داشته باشید افراد مبتلا نباید بدون مشورت با پزشک و بدون استفاده از سایر گزینه های درمانی تنها به روش های طبیعی تکیه داشته باشند.
لازم به ذکر است سوء مصرف الکل ممکن است باعث شود فرد برخی وعده های غذایی خود را حذف کرده یا از یک رژیم غذایی نا متعادل استفاده کند.
علاوه بر این الکل ممکن است باعث التهاب در دستگاه گوارش شود که می تواند جذب مواد مغذی ضروری به خصوص ویتامین B1 یا تیامین را مختل کند. تیامین از مواد بسیار مهم برای عملکرد صحیح مغز است و مصرف مکمل های تیامین می تواند به بازیابی سطوح مناسب آن در بدن کمک کند.
از سوی دیگر سوء مصرف الکل می تواند تعادل میکروب های روده را دچار اختلال کند. در این موارد تجویز پروبیوتیک ها ممکن است عملکرد روده را بهبود بخشیده و به پیشگیری از بیماری های کبد کمک کند.
مانند سایر بیماری های مزمن، تغذیه مناسب و فعالیت های بدنی نیز بخش مهمی از هر برنامه درمانی محسوب می شوند. طبق نتایج به دست آمده ورزش های هوازی منظم ممکن است مکمل رفتار درمانی مورد استفاده برای این وضعیت باشند که به کاهش مصرف الکل منجر می شود.
مطالعات بیشتر در این زمینه و تمام درمان های طبیعی ذکر شده ادامه دارد.
لازم به ذکر است افراد مبتلا به سوء مصرف الکل ممکن است قبلا دچار کم آبی شده باشند و کم آبی بیشتر ناشی از ورزش می تواند آن ها را در معرض افزایش خطر تشنج قرار دهد.
علاوه بر این پزشکان متخصص در این زمینه ارتباط نزدیکی با افراد مبتلا به سوء مصرف الکل دارند تا به ترک الکل و افزایش انگیزه در آن ها کمک کنند. همچنین به این افراد کمک می کنند تا محرک های الکل را در خود شناسایی کرده و از آن اجتناب کنند و راه های جایگزین برای مقابله با استرس را به آن ها ارائه می دهند.
ذهن آگاهی و مدیتیشن
تکنیک های تمرکز حواس مانند یوگا، مدیتیشن و تمرین های تنفسی ممکن است به تمرکز افکار و فکر نکردن به نوشیدن الکل کمک کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
افرادی که به این نتیجه رسیده اند که به سوء مصرف الکل دچار شده اند لازم است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنند. اقدام زود هنگام می تواند به جلوگیری از عواقب منفی این وضعیت کمک کند.
پزشک می تواند در تهیه یک برنامه درمانی مناسب به فرد کمک کند. گاهی نیاز است فرد تحت مراقبت های بستری یا سرپایی قرار بگیرد یا برای مدیریت علائم به سم زدایی نیاز داشته باشد.
یک برنامه درمانی ممکن است شامل دارو درمانی، رفتار درمانی یا هر دو باشد.
منبع: medicalnewstoday
