اسپاسم عضلانی (به انگلیسی: Muscle spasm) که به نام های گرفتگی عضلات یا انقباض عضلانی نیز شناخته شده به وضعیتی گفته می شود که طی آن یک یا چند عضله از بدن فرد منقبض شده و حرکت ناگهانی یا غیر ارادی در آن ها رخ می دهد.
اسپاسم عضله می تواند در عضلات نواحی مختلف بدن رخ دهد و وضعیتی بسیار شایع است که در بیشتر موارد معمولا نگران کننده نمی باشد.
در ادامه قصد داریم درباره اسپاسم عضلانی و علل، علائم و روش های درمان آن صحبت کنیم. با سومیتا همراه باشید؛
اسپاسم عضلانی چیست؟
اسپاسم عضلانی شامل انقباض ناگهانی عضلات است که به حرکت ناگهانی و غیر ارادی آن ها منجر شده و می تواند در هر عضله ای رخ دهد.
این وضعیت اغلب به دنبال استرس، ورزش یا کم آبی بدن رخ می دهد و در اکثر موارد نگران کننده نمی باشد.
علت اسپاسم عضلانی
اسپاسم عضلانی بسیار شایع است و می تواند در هر ناحیه ای از بدن رخ دهد اما اغلب روی عضلات نواحی زیر تاثیر می گذارد :
- پا
- دست
- ران
- شکم
- عضلات بین دنده ای که در اطراف قفسه سینه قرار دارند
درد عضلانی، خستگی و استفاده بیش از حد از شایع ترین علل اسپاسم عضلانی محسوب می شوند. سایر علل احتمالی این مسئله شامل استرس یا اضطراب است که می تواند به انقباض عضلانی در صورت منجر شود. به علاوه اعصاب به دام افتاده ممکن است اسپاسم در ناحیه پشت بدن را به دنبال داشته باشند.
لازم به ذکر است اسپاسم عضلانی در ورزشکارانی که قبل از ورزش بدن خود را گرم نمی کنند یا در شرایط آب و هوایی بسیار گرم ورزش می کنند به وفور دیده می شود.
به عنوان مثال اسب چارلی اصطلاحی است که مردم اغلب برای توصیف اسپاسم در عضلات ساق دوندگان استفاده می کنند. نوشیدن آب نا کافی قبل از ورزش یکی از دلایل احتمالی بروز این وضعیت است.
عوامل خطر زای اسپاسم عضلانی
برخی افراد بیشتر از سایرین در برابر اسپاسم عضلانی آسیب پذیر هستند، از جمله :
- افراد مسن
- ورزشکاران
- افراد دارای اضافه وزن یا چاقی
- خانم های باردار
افرادی که به بیماری های خاص مانند اختلالات عصبی یا مشکلات مربوط به تیروئید مبتلا هستند نیز بیشتر از سایرین ممکن است اسپاسم عضلانی را تجربه کنند.
همان طور که قبلا اشاره کردیم اسپاسم عضلانی معمولا نگران کننده نیست اما در برخی موارد می تواند نشانه یک بیماری عصبی باشد. این بیماری ها روی مغز که مسئول حرکت عضلات است تاثیر می گذارند.
علائم اسپاسم عضلانی
همه اسپاسم های عضلانی دردناک نیستند اما برخی از آن ها می توانند باعث بروز درد شوند.
فردی که دچار اسپاسم عضلانی است ممکن است احساس کند عضله اش خود به خود می پرد یا نا خودآگاه حرکت می کند. این احساس معمولا تنها چند ثانیه طول می کشد و برخی افراد حتی ممکن است بتوانند تکان خوردن عضله شان را با چشم ببینند.
گاهی اوقات نیز فرد احساس می کند کل عضله اش گرفته و نمی تواند حرکت کند. این مسئله بیشتر در پاها اتفاق می افتد و ممکن است بسیار دردناک باشد.
در اسپاسم عضلات ممکن است عضله تا حد زیادی سفت شود و با این که طی چند دقیقه از بین می رود اما درد آن مدتی ادامه داشته باشد.
در صورتی که اسپاسم عضلانی بخشی از یک بیماری عصبی باشد، فرد معمولا علائم دیگری نیز تجربه خواهد کرد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- درد در ناحیه پشت، گردن یا سر
- ضعف در عضلات
- بی حسی پوست
- احساس گز گز
- لرزش
- فلجی
- هماهنگی ضعیف بدن
- حرکات آهسته
- دو بینی
- مشکلات خواب
درمان اسپاسم عضلانی
اسپاسم عضلانی معمولا خود به خود برطرف می شود و ممکن است چند ثانیه یا حتی چند دقیقه طول بکشد اما اغلب نیازی به درمان ندارد.
گفته شده نوشیدن آب فراوان به کاهش گرفتگی عضلات مرتبط با کم آبی کمک می کند. همچنین در مواردی که فرد گرفتگی دردناک دارد می تواند با کمک روش های زیر درد را تسکین دهد :
- متوقف کردن هر گونه فعالیتی که به گرفتگی عضلات منجر شده مانند دویدن
- ماساژ آرام عضلاتی که دچار اسپاسم شده اند
- حرکات کششی ملایم عضله ای که دچار اسپاسم شده است
- استفاده از یک پد گرم کننده برای شل کردن عضلاتی که سفت شده اند
- استفاده از کیسه یخ برای تسکین درد عضلات
در صورتی که درد در عضله ساق پا باشد بهتر است فرد وزن خود را روی پای آسیب دیده قرار دهد و زانوی خود را کمی خم کند. این کار باعث کشیدگی عضله و بهبود وضعیت می شود.
اگر گرفتگی عضلات ناحیه چهار سر ران (عضلات جلوی ران) را تحت تاثیر قرار دهد، لازم است فرد کف پای آسیب دیده را پشت سر خود نگه دارد و به آرامی آن را به سمت باسن خود بکشد در حالی که زانواهایش کنار هم قرار گرفته اند.
در مواردی که یک بیماری عصبی زمینه ای باعث اسپاسم عضلانی شود، ممکن است نیاز به تجویز یک داروی ضد اسپاسم باشد.
پیشگیری از اسپاسم عضلانی
نوشیدن مقدار فراوان آب و کشش عضلات قبل از ورزش یا حرکات تکراری می تواند به جلوگیری از اسپاسم عضلانی کمک کند.
برخی افراد در طول شب دچار گرفتگی عضلات پاها می شوند، در این موارد توصیه می شود قبل از خواب از حرکات کششی اندام ها استفاده کنند.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
اسپاسم، پرش و گرفتگی عضلانی معمولا نگران کننده نیست و به خصوص در ورزشکاران و افرادی که به طور منظم ورزش می کنند کاملا طبیعی محسوب می شود.
با این حال در برخی موارد این وضعیت می تواند نشان دهنده یک بیماری زمینه ای مانند ام اس، بیماری تیروئید یا سیروز کبدی باشد. همچنین ممکن است مشکلاتی در زمینه های زیر باعث بروز آن شود :
- تغذیه
- جریان خون
- متابولیسم
- اعصاب
- هورمون ها
به همین دلیل افرادی که دائما دچار اسپاسم های شدید یا دردناک عضلانی می شوند لازم است با پزشک مشورت کنند.
منبع: medicalnewstoday
